?klim Kanunu Resmi Gazete’de yay?mland?. Bu kapsamda insan haklar? ve çevre hukukunun ana ilkelerini de içinde bar?nd?ran temel ilkelere, iklim de?i?ikli?iyle beraber ortaya ç?kan '?klim adaleti', 'Adil geçi?', 'Birincil piyasa', 'Emisyon Ticaret Sistemi', 'Gönüllü karbon piyasalar?' ilkeleri ekleniyor. Ayr?ca iklim de?i?ikli?i ile mücadelede e?itlik, iklim adaleti, kat?l?m, sürdürülebilirlik, ?effafl?k ve ilerleme yakla??mlar? baz al?nacak. Kamu kurum ve kurulu?lar?n?n yan? s?ra gerçek ve tüzel ki?iler, kamu yarar?n? gözeterek hareket ederek al?nacak tedbirleri süresinde uygulamakla yükümlü olacak. Türkiye'nin net s?f?r emisyon hedefi do?rultusunda kalk?nma ile özel ko?ullara göre tedbirler de ele al?nacak. ?klim de?i?ikli?ine uyum ve sera gaz? emisyon azalt?m? ile ilgili faaliyetleri ?klim De?i?ikli?i Bakanl??? izleyecek.
Ba?kanl?k ilgili alanda faaliyet içerisinde olan kurumlar?n faaliyetlerini, standartlar?n? belirleyecek, koordinasyonu sa?lamakla da yetkilendirilecek. Ba?kanl??a verilen bir di?er göreve göre ise 'Ki?isel Verilerin Korunmas? Kanunu'na uyma ko?uluyla kurumlardan bilgi, belge ve verileri talep edebilecek. Taleplerin istenilen süre içerisinde ücretsiz bir ?ekilde payla??lmas? zorunlu k?l?nacak. Ba?kanl?k, Ulusal Co?rafi Bilgi Platformunu kullanarak verileri temin edebilecek ve elde edilen verileri kamu kurum ve kurulu?lar? ile payla?abilecek.
DÜZENLEMELER YAPILAB?LECEK
Kanuna göre; Türkiye'nin net emisyon hedefine ula??labilmesi için kamu kurum ve kurulu?lar?n mevcut görev ve sorumluluklar? gözden geçirilecek. Çevre, ?ehircilik ve ?klim De?i?ikli?i Bakanl??? ise net emisyon hedefine ula??lmas? için düzenlemeler yapabilecek. Kamu kurum ve kurulu?lar? da orta ve uzun dönemli hedeflerini içeren planlamalar? yaparken sera gaz? emisyonlar?n?n azalt?m faaliyetlerini dikkate alacak.
Kurulu?lar, net s?f?r emisyon hedefi ve döngüsel ekonomi yakla??m? ile uyumlu olacak ?ekilde Ulusal Katk? Beyan?nda yer alan sektörlerde uygulanmak üzere, enerji, su ve hammadde verimlili?i, kirlili?in kayna??nda önlenmesi, yenilenebilir enerji kullan?m?n?n art?r?lmas?, karbon ayak izinin azalt?lmas? gibi azalt?m önlemlerinin al?nmas?, bu önlemlerin adil geçi? gereklilikleri gözetilerek uygulanmas? ile s?f?r at?k sisteminin kurulmas?, uygulanmas? ve izlenmesiyle yükümlü olacak. Net s?f?r emisyon hedefinin sa?lanmas?na yönelik emisyonlar?n dengelenmesi için orman, tar?m, mera ve sulak alanlarda karbon yuta?? kay?plar?n? engellemek üzere ilgili kurum ve kurulu?larca tedbirler al?nacak.
Kamu kurum ve kurulu?lar? tar?m sektörünün sürdürülebilirli?i için iklim de?i?ikli?ine dirençli ürün deseni ile g?da güvenli?inin sa?lanmas? do?rultusunda; do?al kaynaklar?n, ekosistemlerin ve biyolojik çe?itlili?in koruma kullanma dengesinin gözetilmesi ile tar?m sektöründe ekosistem temelli uyum yakla??m?na uygun iklim de?i?ikli?ine dirençli uygulamalar yayg?nla?t?r?lacak. ?klim de?i?ikli?ine ba?l? afetlerin neden oldu?u kay?p ve zararlar?n azalt?lmas? amac?yla risk de?erlendirme, izleme, bilgilendirme ve erken uyar? sistemleri bütünle?ik afet yönetimi esas al?narak geli?tirilecek.
KOORD?NASYON KURULU KURULACAK
Kanunla birlikte iklim de?i?ikli?i strateji ve eylem planlar?, sera gaz? emisyonlar?n?n azalt?m? ve iklim de?i?ikli?ine uyum faaliyetlerinin gerçekle?tirilmesi amac?yla ?klim De?i?ikli?i Ba?kanl??? koordinasyonunda, ilgili kurum ve kurulu?lar?n i? birli?i ile dönemsel olarak ulusal ölçekte haz?rlanacak, uygulanacak, izlenecek, de?erlendirilecek ve gerekti?inde ulusal veya bölgesel ölçekte güncellenecek. ?lin ?artlar?na uygun olarak strateji, eylem ve uygulama alanlar?n? belirlemek ve bunlar?n uygulanmas?n? sa?lamak üzere her ilde vali ba?kanl???nda, ilgili kurum ve kurulu?lar?n varsa il veya bölge te?kilat temsilcileri ile yerel yönetimlerin temsilcilerinden olu?an ?l ?klim De?i?ikli?i Koordinasyon Kurulu kurulacak.
Kurulun sekretaryas?n? Çevre, ?ehircilik ve ?klim De?i?ikli?i Bakanl??? ta?ra te?kilat? yürütecek, kurulun çal??ma usul ve esaslar? bakanl?kça belirlenecek. Yerel iklim de?i?ikli?i eylem planlar?, sera gaz? emisyonlar?n?n azalt?m? ve iklim de?i?ikli?ine uyum amac?yla adil geçi? gereklilikleri gözetilerek her ilin bütüncül bir plan? olacak ?ekilde vali koordinasyonunda, büyük?ehirlerde büyük?ehir belediyesi, di?er illerde il belediyesi ve il özel idaresi taraf?ndan birlikte, ilgili kurum ve kurulu?lar?n kat?l?m?yla haz?rlanacak veya haz?rlat?lacak ve karara ba?lanmak üzere ?l ?klim De?i?ikli?i Koordinasyon Kuruluna sunulacak.
Kanun teklifinde belirtilen mevzuata ve planlama araçlar?na ili?kin haz?rlama ve uyarlama yükümlülükleri ilgili kurum ve kurulu?larca en geç 31 Aral?k 2027 tarihine kadar yerine getirilecek. Cumhurba?kan?, bu süreyi bir y?la kadar uzatmaya yetkili olacak. Yerel iklim de?i?ikli?i eylem planlar?, en geç 31 Aral?k 2027 tarihine kadar haz?rlanacak. Çevre, ?ehircilik ve ?klim De?i?ikli?i Bakanl???, bu süreyi, bir y?la kadar uzatmaya yetkili olacak.
TÜRK?YE YE??L TAKSONOM?S? KURULUYOR
Döngüsel ekonomi ve s?f?r at?k uygulamalar? Çevre, ?ehircilik ve ?klim De?i?ikli?i Bakanl??? taraf?ndan desteklenmesini içeren kanuna göre Türkiye Ye?il Taksonomisi kurulacak. Öte taraftan Karbon Piyasas? Kurulu olu?turulacak. Kurul; Çevre, ?ehircilik ve ?klim De?i?ikli?i Bakanl???, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl???, Hazine ve Maliye Bakanl???, Sanayi ve Teknoloji Bakanl???, Ticaret Bakanl???, Tar?m ve Orman Bakanl???, Ula?t?rma ve Altyap? Bakanl??? yer alacak.
Ayr?ca, Cumhurba?kanl??? Strateji ve Bütçe Ba?kan Yard?mc?s?, Sermaye Piyasas? Kurulu Ba?kan?, Enerji Piyasas? Düzenleme Kurumu Ba?kan? ve ?klim De?i?ikli?i Ba?kan? yer alacak. Kurul'a, Çevre, ?ehircilik ve ?klim De?i?ikli?i Bakanl??? ba?kanl?k edecek. Emisyon Ticaret Sistemi (ETS) kapsam?nda ahsisat yükümlülüklerinin bir bölümünün e?de?er miktarda karbon kredisi ile kar??lanmas? amac?yla denkle?tirme yap?lmas?na izin verilebilecek. ETS ve gönüllü taahhütler kapsam?nda yap?lacak denkle?tirme i?lemlerinde kullan?lmak üzere, sera gaz? emisyonlar?n?n azalt?m? veya giderim faaliyetleri ile yutak alanlar?n art?r?lmas?na yönelik faaliyetler arac?l???yla karbon kredisi üreten ulusal bir karbon kredilendirme ve denkle?tirme sisteminin esaslar? ?klim De?i?ikli?i Ba?kanl???nca belirlenecek.
ETS KAPSAMINDA OLAN ??LETMELERE CEZALAR 2 KAT UYGULANACAK
Kanunla idari yapt?r?mlar da ele al?n?yor. Bu kapsamda sera gaz? emisyonlar?n?n takibine ili?kin yasaklara veya s?n?rlamalara ayk?r? olarak, do?rulanm?? sera gaz? emisyonu raporunu süresi içerisinde sunmayanlara, 500 bin Türk Liras?ndan 5 milyon Türk Liras?na kadar idari para cezas? verilecek. Bu hükmün uygulanmas?na ili?kin usul ve esaslar, tesislerin kurulu kapasitesine göre ihtiyatl? olarak hesaplanan y?ll?k emisyonu göz önünde bulundurularak yönetmelikle belirlenecek. ETS kapsam?nda olan i?letmelere bu cezalar 2 kat uygulanacak. Florlu sera gazlar?na ili?kin usul ve esaslara, yasaklara veya s?n?rlamalara ayk?r? olarak, florlu sera gazlar?n? kullanan, ticaretini yapan ve piyasaya arz edenlere 2,5 milyon Türk Liras? idari para cezas? verilecek ve 3 aydan 6 aya kadar Hidroflorokarbon Kontrol Belgesi verilmeyecek. Bildirim ve raporlar? veri taban?na süresi içerisinde girmeyen ya da verileri güncellemeyenlere 120 bin Türk Liras? idari para cezas? verilecek.