SONKALE?ZM?R-Cumhuriyetin ikinci yüzy?l?nda "Yenili?e Davet" slogan?yla düzenlenen Yüzüncü Y?l?n ?ktisat Kongresi Ahmet Andan Saygun Sanat Merkezi'nde ba?lad?. Sanatç? Karsu, 100. y?l dönümünde yeniden ?zmir'de düzenlenen iktisat kongresi öncesi davetlilere konser verdi.
Konserin ard?ndan ?zmir Büyük?ehir Belediye Ba?kan? Tunç Soyer, kongrenin aç?l?? konu?mas?n? yapt?. Soyer'in konu?mas?n?n tam metni ?öyle:
"Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulu?unu tarihe ve dünyaya müjdeleyen ?ktisat Kongresi, büyük yang?ndan sadece be? ay sonra ?ubat 1923’te ?zmir’de topland?. Gazi Mustafa Kemal Atatürk ve arkada?lar? gelece?in iktisat politikalar?n? Meclis iradesiyle belirlemek yerine, daha önce denenmemi? bir yol seçti. ??çiler, çiftçiler, sanayici ve tüccarlar?n seçilmi? delegeleri bir araya gelerek kurulu? a?amas?ndaki Cumhuriyet’i sivil bir ruhla in?a etti. 1135 delege ?zmir’de bulu?arak bir gelecek hayali kurdu ve bu yol haritas?n? bizlere miras b?rakt?. Bizler, ?kinci Yüzy?l?n ?ktisat Kongresi’ni düzenlerken cesaretimizi ?ehrimizin sahip oldu?u i?te bu görkemli geçmi?ten ald?k. Gelece?in in?as?na ba?lamak için ?zmir’i tercih eden Atatürk ve onun kad?n erkek tüm yol arkada?lar?n?n hat?ras? önünde sayg?yla e?iliyoruz. Bu kongre, kurtulu? ve kurulu? mücadelemiz için kendilerine duydu?umuz tarifsiz minnetin mütevaz? bir tezahürüdür. Ve ?kinci Yüzy?l?n ?ktisat Kongresi, sadakate yap?lan bir ça?r?d?r. Biz bu bulu?may? ilk ?ktisat Kongresi’nden tam yüzy?l sonra, 15-21 ?ubat tarihleri aras?nda düzenlemeyi arzulam?? ve tüm haz?rl?klar?m?z? tamamlam??t?k. Fakat planlad???m?z gibi olmad?. 6 ?ubat sabah?, çok büyük bir felaket ya?ad?k. Yetmezmi? gibi bölge dünden beri de sel felaketi ile ba?a ç?kmaya çal???yor. Ac?m?z ve yas?m?z çok büyük. Çok iyi biliyoruz ki art?k hiçbir ?ey o günün öncesindeki gibi olmayacak. Ac?lar?m?z asla dinmeyecek. Bizim bundan sonra asli ya?ama nedenimiz, gençlerimiz, çocuklar?m?z, torunlar?m?z ve onlara güvenli bir gelecek b?rakmak. Depremden hemen sonra yürekli bir maden i?çisinin söyledi?i gibi… Bizim art?k can?m?z yok. Bizim can?m?z, Türkiye. Ve bizler bugün burada, Türkiye’mize yeniden can vermek için bir araya geldik. Planlanandan bir ay sonra gerçekle?ebilen kongremiz, i?te bu nedenle vicdana yap?lan bir ça?r?d?r. Diliyorum ki k?r?lan o fay, geçmi?te yap?lan büyük hatalarla gelecek aras?na kal?n bir çizgi çeksin. Bu deprem, bu enkaz, bu ülkede yeni kurallar?, yeni kurumlar? ve do?as?yla uyumlu, güvenli ?ehirleri do?ursun.
Bugün ülkemiz bir kere daha yüz y?l öncesine benzer ko?ullardan geçiyor. Bir enkaz?n, bir y?k?m?n ortas?nday?z. Bu y?k?m?n içinde sivil bir giri?imle, sivil bir kongre düzenliyoruz. Hakl? ve güçlü sivil giri?imler, siyasilerin kararlar?n? belirler. Hatta bazen sivil inisiyatifler o kadar güçlü olur ki siyasilerin ba?ka türlü bir irade ortaya koymas? mümkün olmaz. ?kinci Yüzy?l?n ?ktisat Kongresi, tam da böyle bir çal??ma. Halk?n dü?üncesini, özlemlerini, k?lcallardan gelen tüm önerileri birle?tiriyor ve bu ülkenin misak? iktisadisini dünyaya ilan ediyoruz. Kongremizin sekiz ay süren haz?rl?klar?nda biçim, yani kulland???m?z yöntem, en ba?tan beri içerik kadar önemliydi. Neydi o biçim? Toplumun k?lcallar?ndan gelerek kökleri olu?turan ne kadar kaynak varsa, o kaynaklar? konu?turmak, hayallerini, özlemlerini ve ?ikayetlerini duymak istedik. Tümüyle ?effaf ve kat?l?mc? bir süreç yöneterek payda?lar?m?z?n kendi çözüm önerilerini ortaya koymalar?na vesile olduk. Bunun için tam 21 bulu?ma düzenledik. Bu süreç mümkün olan en geni? kat?l?mla yürütüldü. Trabzon’dan Mu?la’ya, Edirne’den Van’a, Diyarbak?r’a kadar Türkiye’nin her kö?esine ula?maya çal??t?k. Çünkü ancak böyle olursa bu kongrenin sonuçlar?n?n hayat? dönü?türece?ini biliyorduk. Tüm bulu?malar?n sonucunda bir içerik in?as? gerçekle?tirildi.
Buna ayn? zamanda ortak akl?n ve vicdan?n in?as? diyebiliriz. Gelece?i in?a ediyoruz diye yola ç?km??t?k. Bunun için önce ortak akl? ve vicdan?, yani demokrasiyi in?a ettik. Herkesin kendini özgürce ifade etti?i bir meydan açt?k. Haz?rl?k çal??malar?m?z o yüzden böylesine uzun bir zamana yay?ld?. Böylelikle kongremiz, çoklu?a ve birli?e yap?lan bir ça?r?ya dönü?tü. Biliyorum ki gelece?in Türkiyesi, art?k gücünü çe?itlilikten alan bu köklerin üzerinde yükselecek. Böylelikle bu topraklar yeniden canlanacak. Bu canlanman?n ?ifrelerine gelince:
1. Aram?zdaki farkl?l?klar?n bizi ço?altt???n?, zenginle?tirdi?ini gördük.
2. Kad?nlar olmadan yar?m kald???m?z? gördük.;
3. Dünyan?n kendi etraf?m?zda döndü?ü yan?lmas?ndan kurtulup dayan??may? büyüttü?ümüzde hayat?n güzelle?ti?ini anlad?k.
"BAMBA?KA B?R ?HT?YAÇ"
Kongreyi düzenleme biçimimiz, elbette içeri?i de belirledi. Aradan geçen sekiz ay?n sonunda kendimizi iktisad?n geleneksel tan?m?na direnebilecek kadar donan?ml? ve güçlü hissediyoruz. Modern iktisat kuram?, do?adaki kaynaklar?n s?n?rl?, insan ihtiyaçlar?n?n ise s?n?rs?z oldu?unu söyler. ?kinci Yüzy?l?n ?ktisat Kongresi’nin geldi?i nokta ise bunun tam tersini ortaya koydu. Biz bu kongrenin haz?rl?k çal??malar?nda gördük ki, gelece?in dünyas?nda do?adaki kaynaklar?n sonsuz, insan ihtiyaçlar?n?n ise s?n?rl? oldu?u anla??lacak. Yoksa bu gezegenin bizi, insan türünü ta??ma kabiliyeti yak?n bir süre sonra ortadan kalkacak. Klasik iktisad?n do?adaki kaynaklara k?s?tl? olarak bakmas? öyle san?yorum ki döngüsel dü?ünememesinden kaynaklan?yor. Oysa ki insan uygarl???n? ekosistemin bir parças? olarak tasarlarsak, do?adan ödünç ald?klar?m?z, kullan?ld?ktan sonra ya?am döngüsü içinde bamba?ka bir ihtiyac? kar??layabilir. Bu dönü?üm, t?pk? do?adaki di?er döngüler gibi sonsuza kadar sürebilir. Kald? ki; do?an?n içindeki sonsuz enerji, bilimin geli?mesiyle beraber, her gün yepyeni güç kaynaklar?n? ortaya ç?k?yor. Nas?l ki 100 sene önce güne? ve rüzgar?n enerji üretim kapasitesi bir bilinmez idiyse, bugün de bilinmez olan birçok kayna??n ke?fiyle hergün do?an?n s?rlar? biraz daha ortaya ç?k?yor ve s?n?rlar? geni?liyor. ?kinci Yüzy?l?n ?ktisat Kongresi’nin ortak ak?l ve vicdan terazisi gösterdi ki, çizgisel ve parçal? dü?ünen bir bilim kültüründe ?srar edersek içinde insan?n da yer ald??? yeni bir uygarl??? bundan sonra in?a edemeyece?iz. Bugün, do?ay? s?n?rl? bir kaynak olarak gören iktisat anlay???n?, do?adaki sonsuzluktan ö?renen bir ba?ka iktisat felsefesi ve bilimle de?i?tirmek zorunday?z. Bu, iktisad? yeniden tan?mlarken atmam?z gereken ilk ad?m. ?kinci önemli ad?m ise kendimizle, yani insanla ilgili.
"CANLILARIN GELECE??N? TEHD?T ED?YOR"
Milyarlarca canl? türünden biri olarak insanl???n ihtiyaçlar?n?n s?n?rs?z oldu?u, türümüzün bugüne kadar içine dü?tü?ü en büyük yan?lg?. Basit gibi görünen bu yan?lg? yaz?k ki gezegenimizi bir avuç zengin d???ndaki insanlar ve di?er tüm canl?lar için ya?anmaz hale getirdi. Sonucunda, yerküremizin kusursuz uyumu ve sonsuz döngüleri yok olma noktas?na geldi. Kongremizin sanayici, tüccar ve esnaf bildirgesi bu durumu ?öyle tarif ediyor: ?nsan türünün yerküre ve atmosfer üzerinde b?rakt??? ayak izi, parças? oldu?umuz ekosistemin kendini yenileme e?i?ini ileri derecede a?m??t?r. ?klim krizi de bunun sonuçlar?ndan biridir. Do?an?n ekolojik döngüleri ve insan türünün ekonomik düzeni aras?ndaki bu mütekabiliyet d??? ko?ullar, bizatihi insan da dahil tüm canl?lar?n gelece?ini tehdit etmektedir.
"ARI KOVANINA ÇOMAK SOKUYORUZ"
Dünyam?z?n geldi?i noktada, s?n?rs?z ihtiyaçlar?n de?il “kar?nca karar?ncan?n” iktisad?na do?ru cesur bir ad?m atmak zorunday?z. ?nan?n bana, ?kinci Yüzy?l?n ?ktisat Kongresi’nden do?an bu öneri, teknolojiden yoksun ya?amak, yoksulla?mak, durmak veya geçmi?e dönmek anlam?na gelmiyor. Tersine, refah?n adil da??l?m? ve yoksullukla mücadelenin kap?lar?n? aral?yor. Üzerimizdeki fazlal?klardan kurtuldu?umuzda eksilmeyece?iz. Ço?alaca??z. Büyüklük ve h?z üzerine oturan s?n?rs?z h?rs ve ihtiraslar?m?zla yüzle?ebilirsek, hayat?n anlam?n?n ve derinli?inin sonsuzlu?uyla bulu?aca??z. Bencilli?imizin yerini dayan??ma, bireysel zenginli?in yerini bereket, ihtiyaç fazlas? tüketimin yerini ise sanat, felsefe ve ya?am?n bizatihi kendisi alacak. Eski Uruguay Devlet Ba?kan? Jose Mujica’n?n tarif etti?i gibi… Al?yoruz, al?yoruz, al?yoruz… Koyacak yer bulam?yoruz. Ama büyük bir hata yap?yoruz. Bunlar?, kazand???m?z parayla ald???m?z? zannediyoruz. Oysa o paray? kazanmak için harcad???m?z zamanla al??veri? yap?yoruz. Yani k?sacas? zamanla beraber ya?amlar?m?z? tüketiyoruz. Zaman?n parayla sat?n al?namayaca??n? unutuyor ve kendi hayat?m?z? ?skal?yoruz. Bu sözlerimin ar? kovan?na çomak sokmak oldu?unu çok iyi biliyorum. Fakat insanl???n ve do?an?n içinden geçti?i bu ac? durum kar??s?nda elimiz kolumuz ba?l? bekleyemeyiz. ??te bu yüzden, bu kongre, tüm sokaklar? yenili?e aç?lan bir davettir. Bu yenilik; ortak ak?lla ?ekillenen ortak bir ya?am?, yani adaleti, dayan??may? ve refah? ço?altacak.
"DEPREM?N FATURASI 150 M?LYAR DOLAR"
Tüm bu çal??malar sonucunda gördük ki ekoloji ve ekonomi aras?nda ses benzerli?inden çok daha derin bir ba? var. Yüzy?l önceki kongrede masan?n etraf?nda ekonominin can damar? olan çiftçiler, i?çiler, tüccar ve sanayiciler vard?. Bugün art?k do?a da o masada bir payda? olarak oturuyor. ?kinci Yüzy?l?n ?ktisat Kongresi’nin s?n?rlar? Türkiye’yi de a?an ve iktisada dünya genelinde ilham verecek en temel özelli?i i?te tam da bu… Ekoloji ve ekonomi aras?nda bir uyum tarif etme çabas?. Ortaya konulan bu yenilik, sürdürülebilirlikle ve klasik anlamdaki çevrecilikle s?n?rl? olmayan bir ?ey. Kongremizin tüm payda?lar? ekolojiyle ilgili çok daha köklü, radikal ve güçlü bir ?ey söyledi. Do?ayla uyum yoksa, iktisat da yok. ??te bu yüzden… ?kinci Yüzy?l?n ?ktisat Kongresi, do?am?zla uyuma yap?lan bir davettir. Üstelik bu uyum yaln?zca ekonomik geli?me de?il, can güvenli?imiz için de önemli. 6 ?ubat depremi, on binlerce can?m?z? bizlerden ay?rd?. Ve biz daha ac?lar?m?z dinmemi?, yüre?imiz s?zlarken, bu büyük afetin bir de ekonomik enkaz?yla yüzle?tik. Depremin ülke ekonomisine faturas?n?n 150 milyar Dolar oldu?u tahmin ediliyor. Yani, geçmi?te yap?lan hatalar?n bedelini gelecek nesillere ödetece?iz. Bu hiç adil de?il. Ya?ad?klar?m?zdan ders ç?karmak ve de?i?mek zorunday?z.
Hiçbir ?ey olmam?? gibi, ezberlerimizdeki ?ehirleri yeniden kurmaya devam edemeyiz. Yine tar?m alanlar?na ve yine jeolojik etüdü tamamlanmam?? noktalara binalar kuramay?z. Üstelik biliyoruz ki gelece?in dünyas?, ?ehirlerin dünyas? olacak. Öyleyse, güvenli, afetlere dirençli ve do?ayla uyumlu ?ehirler kurmay? ba?armak zorunday?z. Do?ay? h?zla tüketen ve kar??l???nda sadece çöp, karbondioksit ve kirli ayak izi üreten beton ?ehirler döneminin art?k sonuna geldik. ?nsanl???n ufku, birikimi ve sahip oldu?u teknolojiler bundan çok daha iyisini yapmaya muktedir. Bugün, uygarl???m?z?n en büyük s?nav? yeryüzündeki ya?am?n bir parças? olarak nefes al?p veren ve içinde güvenle ya?anan ?ehirler in?a edebilmektir. ?kinci Yüzy?l?n ?ktisat Kongresi’nde i?te bu de?i?im için bir yol açmaya gayret edece?iz. Yüz y?l önce Mustafa Kemal Atatürk ve arkada?lar?n?n ?ktisat Kongresi için ?zmir’i tercih etmeleri bir tesadüf de?il. ?zmir ve iktisat aras?ndaki köklü ili?ki, ?ehrin kültür miras?nda sakl?d?r. 8500 y?ll?k geçmi?e sahip ?zmir, tarih boyunca farkl? uygarl?klar do?urmu?. ?zmirliler birlikte ya?ayabilmenin sihrini bulmu?, ?ifrelerini ke?fetmi?, çok sesli ve çok renkli ya?am biçimlerini refaha dönü?türmü?. Asya ve Akdeniz uygarl?klar? aras?nda bir kalp gibi atan ?zmir, gücünü çokluk içinde birlikten, yani uyumdan alan bir iktisat felsefesinin geli?ti?i yerdir. ?ehrin bu çok güçlü iktisadi ve kültürel ko?ullar? birbirini kar??l?kl? olarak büyütmü?, nihayetinde ticaretten akademiye, mimariden müzi?e kadar uzanan say?s?z yenilikle sonuçlanm??.
"YÜRÜYÜ?ÜMÜZ ÇO?ALARAK DEVAM EDECEK"
?zmir’in tüm dünyaya yay?lan ününü, ?ehirdeki sivil olu?umlar aras?nda kök salan ve halen ya?amaya devam eden yerel demokrasi kültürü taçland?rm??. Hiç ku?kusuz, bu geli?imin seyrinde ?zmir’in bereketli do?as? belirleyici olmu?. Nihayetinde, insan uygarl???na yön veren say?s?z yenilik ?zmir ve di?er Akdeniz kentlerinden do?arak dünyaya yay?lm??. ?zmir’in as?rlar boyu ortaya koydu?u bu geli?me modeli, bugünün dünyas?n?n ve Türkiye’nin iktisadi meselelerine çözüm üretmek için birçok önemli deneyim içeriyor. ?kinci Yüzy?l?n ?ktisat Kongresi, ?zmir’deki bu güçlü kültürün izlerini gelece?in in?as? için bir ç?pa kabul ediyor. Bu ç?pan?n özü, demokrasi. Gazi Mustafa Kemal Atatürk de bunu görmü? ve bu nedenle ?zmir’i seçmi?. Biz de bu büyük umudumuzu ?zmir’de do?an ve geli?en demokrasiye borçluyuz. Biz asl?nda bir yürüyü? ba?latt?k. Sekiz ayl?k yürüyü?ümüzde kad?n erkek, genç, yeti?kin ve çocuk, hep beraberdik. Türkiye’nin yedi bölgesinden gelen çiftçiler, i?çiler, sanayici, tüccar ve esnaflar kat?ld?. Sokak emekçileri kat?ld?. Sanatç?lar kat?ld?. Türkiye’den ve dünyan?n birçok ülkesinden dü?ünür, uzman ve akademisyen bu çal??mam?za dahil oldu. ?zmir, bir kere daha toplumun her kesiminin bulu?tu?u bir meydana dönü?tü. Her bir payda??m?z bu yürüyü?e kendi enerjisini, co?kusunu ve dü?üncelerini katt?. Böyle böyle büyüdük ve rengarenk bir imeceye dönü?tük. Biliyoruz ki bu kongre, ba?lay?p bitecek bir süreç de?il. ?nsanlar?n yeni hayalleri oldukça ve bizler nefes al?p verdikçe yürüyü?ümüz ço?alarak devam edecek.
"YEN? B?R TÜRK?YE KURULUYOR"
Bizim için ?kinci Yüzy?l?n ?ktisat Kongresi dil, din, ?rk ay?rt etmeden insana ve do?aya yap?lan bir yürüyü? ça?r?s?d?r. Bugün burada att???m?z temeller üzerinde, hayallerimizin, özlemlerimizin ete kemi?e bürünmesi için var gücümüzle çal??maya devam edece?iz. 21 Mart ak?am? alaca??m?z tüm kararlar?n sonuna kadar takipçisi olaca??z. Kalk??t???m?z i?in ciddiyetini ve bizlere yükledi?i tarihi sorumlulu?un çok iyi fark?nday?z. Bu yükü çok büyük bir onur ve mutlulukla ta??yaca??m?zdan hiç kimsenin ?üphesi olmas?n. Biliyoruz ki, yeni bir Türkiye kuruluyor. Adil, özgür, müreffeh ve demokratik bir Türkiye. Yüz y?l önce atalar?m?z?n y?llarca i?gal alt?nda kalm??, yanm?? y?k?lm??, yoksul bir ülkeden Cumhuriyet mucizesini yaratmalar? gibi, bu enkaz?n alt?ndan kalkarak yine o muhte?em ülkeyi kuraca??z. Bilim ve akl?n rehberli?inde, vicdanla ve cesaretle… Binlerce y?ll?k kadim kültürlerin kökleri üzerinde boy veren p?r?l p?r?l filizlerimiz, gençlerimizle birlikte… Ba?ard?k, çok çal??aca??z, yeniden ba?araca??z"