M.Ö. 1'inci yüzy?lda Roma döneminde yap?ld??? dü?ünülen ve bugün E?refpa?a semti s?n?rlar? içinde kalan tarihi ?pek Yolu'nun hali yürekleri burkuyor. Yakla??k 2 bin y?ll?k yol, koruma alt?na al?nmazken, y?llard?r üzerinde E?refpa?a Pazaryeri kurulmas?na da müsaade ediliyor. Pazaryerinin yan? s?ra hem pazarc? esnaf? hem de di?er günler, bölge otopark olarak kullan?l?yor. Ege Üniversitesi Uluslararas? ?li?kiler Siyaset Tarihi ö?retim görevlisi Prof. Dr. Engin Berber, yol hakk?nda bilgi verdi. Bölgeyle ilgili birçok çal??mas? bulunan Prof. Dr. Berber, tarihi yolun koruma alt?na al?nmas? ve kaz? çal??malar?n?n yap?lmas? gerekti?ini ifade ederek, ?unlar? söyledi:
"Üzerinde durdurdu?umuz yolun, yakla??k 8 metre s?n?r?na yak?n oldu?u için ana cadde oldu?unu söyleyebiliriz. Buradan yakla??k 500 metre a?a??da antik ?zmir'in pazaryeri var ve Agora var. Olas?l?kla bu yol, Çe?me Yar?madas?'ndan gelip, çar??lara inen ana yol. Antik Roma'y? üstün k?lan en önemli yanlar?ndan biri mühendislikteki ba?ar?lar?d?r. Yollar, kolezyum, su yollar?, viyadük ve köprüleri bu duruma örnek olarak gösterebiliriz. En kestirme yol belirlendikten sonra do?al afetlerden korunmak için düz alanlarda yol yap?lmas?na özen gösterilirdi. Birbirine paralel aç?lan 2 oluk aras?ndaki topraklar bo?alt?ld?ktan sonra a?a??dan yukar?ya büyük k?rma ta?lar kullan?l?rd?. Aralar?na ise çimento diyebilece?imiz ürün ve çak?llar koyulurdu. En üste de bizim burada gördü?ümüz bazalt ta?lar konurdu. Bu ta?lar?n e?imli olmas? da tesadüf de?ildir. Ya?mur ya?d???nda sular?n oluklara akmas? sa?lan?yor. Ayr?ca kald?r?mlar da yap?l?rd?. Bu yollar Roma ordular?n?n, yurtta?lar?n?n, kölelerinin ve mallar?n geçti?i yollard?r."
'B?R AN ÖNCE KORUMAYA ALINMALI'
Pazaryeri ve otopark olarak kullan?lan bölgenin bir an önce korumaya al?n?p kaz? çal??malar?n?n yap?lmas? gerekti?inin alt?n? çizen Berber, "Bu alan sit kapsam?nda oldu?u için kaz? yap?lmas? gerekiyor. Bölgede bulunan ö?retmenevinin alt?nda antik bir tiyatro olabilece?ini tahmin ediyoruz. Bu alan?n tamamen kaz?nmas? gerekiyor. Ülke olarak bir hazinenin üzerinde oturuyoruz ama bu hazineyi gelecek ku?aklara aktarmakta s?k?nt? ya??yoruz. Ayr?ca turizm ad?na bu de?erlerin paraya dönü?türülmesi gerekiyor. Bunlar asl?nda bizim için büyük bir ?ans. Bazalt ta?lar?n üzerinde milyonlarca insan yürüdü ancak bu yollar hiçbir zaman bu kadar çok a??r vas?tay? üzerinde görmedi. Yer yer çökmeler meydana gelmi?. Öncelikle yetkili kurumlardan izinler al?n?p, kapsaml? bir kaz?ya girilmesi gerekiyor. Bu yolu tek ba??na dü?ünmemeliyiz. Bu bölge Antik ?zmir'in merkeziydi. Bu yap?lar?n kaz?larla ortaya ç?kar?lmas? gerekiyor" dedi.
Tarihi yol üzerinde kurulan pazardan al??veri? yapan Alaattin Ekeno?lu (54), bölgenin koruma alt?na al?nmas? gerekti?ini belirtti. Ekeno?lu, "E?er buras? tarihi bir alansa pazaryeri olarak kullan?lmamas? ve kaz?lar yap?lmas? gerekiyor. Gereken önem verilseydi ?imdi bu halde olmazd?. ?zmir'in alt?nda çok fazla tarihi yap? oldu?unu dü?ünüyorum. Yetkililer gere?ini yap?p, bu bölgeyi bir an önce koruma alt?na almal?" diye konu?tu. Mehmet Yücesoy (48) ise tarihi yolun üzerinde pazaryeri kurulmas?nda bir sak?nca görmedi?ini ifade ederek, "Tarihi esere zarar verilmiyorsa ben bir yanl?? görmüyorum. Buras? madem tarihi eserse korunmas? gerekiyor" dedi.