Hazine ve Maliye Bakan? Mehmet ?im?ek, Reuters'a verdi?i röportajda Türkiye ekonomisine ili?kin kapsaml? bir de?erlendirmede bulundu.
?im?ek ?u ifadelere yer verdi:
Uygulad???m?z program sayesinde; d?? k?r?lganl?klar?m?z? önemli ölçüde azaltt?k, ?oklara kar?? dayan?kl?l???m?z? art?rd?k ve makro-finansal istikrar? güçlendirdik. Üstelik bu program, çoklu ve ard???k ?oklar kar??s?nda gerçek bir stres testinden geçerek ba?ar?s?n? kan?tlad?. Art?k kal?c? ve sürdürülebilir yüksek büyüme için sa?lam bir zemine sahibiz, Türkiye ekonomisi pozitif bir döngüye girmi? durumda.
2025'in ilk çeyre?inde ekonomi %2 oran?nda ?l?ml? bir büyüme sergiledi. Y?ll?k bazda özel tüketim yava?larken, toplam yat?r?mlar büyümeye pozitif katk? sundu. Bu dönemde, hizmetler ve in?aat sektörleri güçlü seyrini korurken, sanayi üretimindeki daralma büyük ölçüde çal??ma günü eksi?inden kaynakland?. Çeyreklik bazda ise s?k? finansal ko?ullar?n etkisiyle yurt içi talep zay?flad?, d?? denge taraf?nda iyile?me gözlendi.
Y?l?n ikinci çeyre?inde, sanayi ve hizmet üretimi yatay seyrederken; perakende sat?? hacmi ve kartla yap?lan harcamalar gibi talep göstergeleri e?ilimin alt?nda bir performans sergiledi. Bu do?rultuda, ç?kt? aç???n?n ikinci çeyrek itibar?yla negatif bölgede kalmaya devam etmesini ve y?l sonunda da bu görünümü korumas?n? bekliyoruz.
2025 y?l? genelinde büyümenin Orta Vadeli Program (OVP) hedefinin bir miktar alt?nda gerçekle?ece?ini öngörüyoruz. Bu durum, ekonomide sert bir ini?ten ziyade, geçici bir yava?lamaya i?aret ediyor.
Burada alt?n? özellikle çizmek isterim ki; k?sa vadede büyümede ya?anan geçici yava?lamaya ra?men, orta ve uzun vadede büyüme ile enflasyon aras?nda bir ödünle?im yoktur. Aksine, fiyat istikrar?, sürdürülebilir yüksek büyümenin ön ko?uludur.
Bunu geçmi? dönem performans?m?z da aç?kça ortaya koymaktad?r. 1993-2002 döneminde ortalama enflasyon %71.8 iken, büyüme sadece %3.1 düzeyindeydi. 2003-2012 döneminde enflasyon tek haneye dü?erek ortalama %9.3 oldu; buna kar??l?k büyüme %5.7'ye yükseldi. 2013-2024 döneminde ise ortalama enflasyon %25.1'e yükselirken, büyüme oran? %5.1'e geriledi.
ENFLASYON TEK HANAEYE GER?LEYECEK
Y?l sonuna ili?kin enflasyon tahminimizi koruyoruz; dezenflasyon süreci için gerekli ko?ullar büyük ölçüde devrede. Haziran 2024'te ba?layan dezenflasyon süreci, 14 ayd?r kesintisiz devam ediyor. Temmuz'da y?ll?k enflasyon 44 ay?n en dü?ük seviyesine gerileyerek %33.5 oldu. G?da enflasyonu %28'e, temel mal enflasyonu %20.7'ye dü?tü. Hizmet enflasyonu ise üç y?l? a?k?n bir sürenin ard?ndan ilk defa %50'nin alt?na indi. Çekirdek enflasyon göstergeleri, y?ll?k bazda tüm alt kalemlerde gerileme kaydederken, üretici fiyatlar?ndaki ayl?k art?? y?l ba??ndan bu yana en dü?ük seviyede gerçekle?ti. Tüm bu geli?meler, dezenflasyon sürecinin hem kapsaml? hem de kal?c? nitelikte ilerledi?ini teyit ediyor.
Hizmet enflasyonundaki kat?l?klar?n azalmas?, enflasyon beklentilerindeki iyile?me ve maliye politikas?n?n artan e?güdümü dezenflasyon sürecine destek veriyor.
D??sal riskler bak?m?ndan ise mevcut tablo, daha temkinli bir iyimserli?e i?aret ediyor.
Küresel ticaret kaynakl? riskler son dönemde görece azald?. ABD taraf?ndan uygulanan tarifeler ba?lam?nda, ana ticaret ortaklar?m?z?n ikili anla?malar? ve uygulad?klar? gümrük rejimleri hem f?rsatlar hem de baz? zorluklar do?urabilir. Türkiye, ABD'nin 31 Temmuz 2025 tarihli Kararnamesinde en dü?ük tarife uygulanan ülkeler aras?nda yer al?yor. Bu durum ba?ta Asya ve Latin Amerika ülkeleri olmak üzere çok say?da ülkeye k?yasla ülkemize önemli bir avantaj yaratabilir.
Jeopolitik geli?melerin emtia fiyatlar? üzerinden enflasyon üzerindeki yans?malar?n? da yak?ndan takip ediyoruz. Bu çerçevede, özellikle petrol fiyatlar?ndaki oynakl?k belirleyici bir unsur olarak öne ç?k?yor. Haziran ay?nda artan petrol fiyatlar?, yurt içi akaryak?t ve ula?t?rma hizmetleri üzerinde yukar? yönlü bask? olu?turdu. Temmuz'da ise fiyatlar?n k?smen gerilemesiyle bu bask? daha s?n?rl? kald?. Ancak k?sa vadeli gev?emeye ra?men, petrolün yakla??k 70 dolar civar?nda olu?an yeni denge seviyesi, jeopolitik gerilimler öncesine k?yasla daha yüksek bir düzeyde bulunuyor. Bu durum, enflasyon aç?s?ndan yukar? yönlü risklerin halen canl? oldu?unu gösteriyor.
Buna kar??n; mevcut göstergeler ve görünüm, y?l sonunda enflasyonun Merkez Bankas?'n?n tahmin aral??? içinde kalaca??na i?aret ediyor.
DEZENFLASYON SÜREC? VE HIZI
Dezenflasyon, öngördü?ümüz rota do?rultusunda ilerliyor. Bizim için önemli olan, bu iyile?menin kal?c? ve istikrarl? olmas?d?r.
Para politikas?, talep, kur ve beklenti kanallar? üzerinden dezenflasyona güçlü destek sa?larken, maliye politikas?n?n artan e? güdümü de bu çabay? tamaml?yor. Gelirler politikas?n?n enflasyon hedefleriyle uyumlu yürütülmesi ve g?da, konut ve enerji alanlar?nda arz yönlü politikalar?n da katk?s?yla 2026 y?l?nda enflasyonun %20'nin alt?na inece?ini öngörüyoruz.
Beklentilerdeki iyile?me ve enflasyondaki kat?l?klar?n azalmas? da kararl? duru?umuzun sonuçlar?n? yans?t?yor. Örne?in, piyasa kat?l?mc?lar?n?n 12 ay sonras? enflasyon beklentisi, Ekim 2023'te %45 iken, Temmuz 2025'te %23'e geriledi. 2026 y?l sonuna ili?kin piyasa beklentisi ise %20 düzeyindedir. Elbette bu rakam bir ortalamay? yans?t?yor, %20'nin alt?n? bekleyen kat?l?mc?lar?n say?s?n?n da artt???n? görüyoruz.
Petrol fiyatlar?, d?? ticaret tarifeleri ve i?lenmemi? g?da gibi unsurlar yukar? yönlü s?n?rl? risk olu?tursa da, olas? ?oklara kar?? gerekli ad?mlar? atarak dezenflasyonun kesintiye u?ramas?n? önleyece?iz.
2027 y?l?nda tek haneli enflasyona ula?may? hedefliyoruz. Para, maliye, gelirler ve arz yönlü politikalar?n e?güdümü ile bu hedefi gerçekle?tirece?iz.
P?YASALARDAK? GÜNCEL GEL??MELER
Uygulad???m?z program, zorluklar kar??s?nda rü?tünü ispat etti. Son be? ayda yurt içinde ve yurt d???nda ya?anan dalgalanmalara ra?men Türkiye ekonomisi güçlü bir s?nav verdi. Bahar aylar?nda finansal piyasalarda ya?anan hareketlilik kar??s?nda, tüm ilgili kurumlar?m?zla e?güdüm içinde h?zl? ve etkili ad?mlar att?k; süreci ba?ar?yla yönettik.
Bu süreçte temel önceli?imiz, program? korumakt?. Piyasa dostu ve kural bazl? politika ve uygulamalarla güveni peki?tirdik. Böylece finansal piyasalarda istikrar h?zla sa?land?, dengeler k?sa sürede yeniden kuruldu.
Brüt uluslararas? rezervlerimiz, May?s ba??ndan bu yana 33 milyar dolar?n üzerinde artarak 171.8 milyar dolara yükseldi. Göreve geldi?imiz tarihten bu yana ise brüt rezervlerde toplamda 73.4 milyar dolar, swap hariç net rezervlerde ise 107.2 milyar dolarl?k bir art?? kaydedildi.
Kur korumal? mevduata (KKM) sa?lanan avantajlar? kademeli olarak sonland?rd?k. KKM'den ç?k?? stratejisi ve s?k? para politikas? sayesinde KKM bakiyesi istikrarl? ?ekilde geriledi. A?ustos 2023'te 3.4 trilyon TL olan KKM stoku, 489.2 milyar TL'ye geriledi. KKM'nin toplam mevduat içindeki pay? da %26.2'den %2.1'e kadar dü?tü.
Finansal göstergelerde de kayda de?er iyile?meler sa?lad?k. Mart ay?nda %24.4'e yükselen bir ayl?k opsiyonlar?n ima etti?i kur oynakl???, Temmuz sonunda %8.9'a geriledi ve geli?mekte olan ülke ortalamas?na yeniden ula?t?.
Nisan ay?nda 380 baz puana kadar yükselen CDS primimiz, 280 baz puan seviyelerine geriledi.
Ayn? ?ekilde, Nisan ay?nda yakla??k %49'a yükselen 2 y?ll?k gösterge tahvil faizi %40 seviyesine dü?tü. 25 Temmuz'da Moody's taraf?ndan kredi notumuzun art?r?lmas? ise, hem içeride hem d??ar?da ya?anan belirsizliklere ra?men program? ba?ar?yla yürüttü?ümüzün ve ekonomimizin dayan?kl?l???n?n uluslararas? ölçekte teyit edildi?inin bir göstergesi oldu.
CAR? DENGE VE YAPISAL REFORMLAR
Cari aç?kta, geçici etkilerin ötesine geçen yap?sal bir iyile?me söz konusu.
2003–2022 döneminde cari aç???n milli gelire oran? ortalama %3.7 seviyesindeydi. Bu dönemde alt?n hariç cari aç?k %3.1, net alt?n ithalat? ise %0.6 oran?ndayd?. 2023 y?l?nda cari aç?k %3.5 oldu, ancak net alt?n ithalat? %2.3'e yükseldi. 2024 y?l?nda uygulad???m?z politikalar sayesinde cari aç???m?z milli gelire oranla %0.8'e dü?tü ve alt?n hariç cari fazla verdik. 2025'te ise Orta Vadeli Program hedeflerinin alt?nda bir cari aç?kla ve yine alt?n hariç fazla ile y?l? tamamlamay? öngörüyoruz.
Reform ajandam?z?n merkezinde verimlilik var. Sanayide dönü?üm, ye?il dönü?üm ve dijital dönü?üm alanlar?nda somut ad?mlar at?yoruz. Önümüzdeki dönemde, bu reformlar?n etkilerinin daha görünür hale gelece?i bir sürece giriyoruz. Amac?m?z; küresel de?er zincirlerinde daha üst s?ralarda konumlanan, orta vadede cari fazla veren ve sürdürülebilirli?i esas alan güçlü bir ekonomik yap? in?a etmek.
Sanayi politikam?zda stratejik ve yüksek katma de?erli üretimi öne ç?kar?yoruz.
Yat?r?m Taahhütlü Avans Kredisi (YTAK) program?yla, Türkiye'yi ileri ta??yacak ve d?? aç?k verdi?imiz 284 stratejik ürünü belirledik. Bu alanlarda üretim yapacak firmalara toplam 500 milyar TL'lik uzun vadeli, dü?ük maliyetli kredi sa?l?yoruz. Yeni düzenleme kapsam?nda 17 ?irket, toplam 120 milyar TL'lik yat?r?m sürecine ba?lam?? durumda.
Hit-30 Program? ile yüksek teknoloji yat?r?mlar?na destek veriyoruz. 2030'a kadar sekiz öncelikli alanda toplam 30 milyar dolarl?k kaynak ay?rd?k. ?lk ça?r? ye?il teknolojiler alan?nda aç?ld? ve bu kapsamda be? ?irket 2.6 milyar dolarl?k yat?r?m taahhüdü verdi. Elektrikli araçlar, batarya ve çip odakl? ça?r?da ise iki ?irket, toplam 2 milyar dolarl?k yat?r?m taahhüdünde bulundu. Program kapsam?nda önümüzdeki dönemde veri merkezleri, biyoteknoloji, endüstriyel robotlar ve ye?il hidrojen gibi stratejik alanlarda da yeni ça?r?lar aç?lacak.
Yeni Yat?r?m Te?vik Sistemi'ni bu sene devreye ald?k. Seçici ve odakl? bir yakla??mla, üretken sektörlerde yat?r?mlar? art?rmay?, bölgesel kalk?nmay? h?zland?rmay? ve stratejik önceliklerimize uygun yat?r?mlar? te?vik etmeyi amaçl?yoruz.
Ye?il dönü?ümü yaln?zca çevresel de?il, ayn? zamanda ekonomik bir gereklilik olarak görüyoruz. Bu anlay??la; yenilenebilir enerji yat?r?mlar?n? h?zland?r?yor, enerji verimlili?ini art?r?yor ve dü?ük karbonlu üretimi te?vik ediyoruz. Haziran itibar?yla yenilenebilir enerjinin kurulu kapasitedeki pay? %61, elektrik üretimindeki pay? ise %52 olarak gerçekle?ti. Bu alandaki ivmeyi daha da güçlendirecek reform paketi k?sa süre önce Meclis'ten geçti. Bu ad?mlarla hem enerji ithalat?n? azaltacak, hem de Türkiye'nin küresel rekabet gücünü kal?c? biçimde art?raca??z.
Dijital altyap?n?n güçlendirilmesi, veri temelli ekonominin büyütülmesi ve teknolojik ba??ms?zl???n sa?lanmas? da temel önceliklerimiz aras?nda. Bu do?rultuda; fiber altyap?n?n geni?letilmesi ve 5G+ yat?r?mlar?n?n h?zland?r?lmas?, Türk Telekom imtiyaz sözle?mesinin tamamlanmas?, büyük veri merkezlerinin kurulmas?, ulusal GPS sisteminin geli?tirilmesi, nükleer enerji yat?r?mlar?n?n art?r?lmas? ve büyük dil modeli tabanl? uygulamalar?n desteklenmesi gibi ba?l?klar üzerine yo?unla??yoruz.
KAYITDI?I EKONOM? VE VERG?
Vergide adaleti güçlendiriyoruz. Bu amaçla son iki y?lda kapsaml? ve etkili düzenlemeleri hayata geçirdik.
Bu çerçevede; kurumlar vergisi genel oran?n? 5 puan art?rd?k, finansal kurulu?lar ve Kamu-Özel ??birli?i (Y?D) projeleri için kurumlar vergisi oran?n? %30'a yükselttik.
Çok uluslu ?irketler için %15 oran?nda küresel asgari kurumlar vergisini uygulamaya koyduk. Yurt içi ?irketler için de %10 asgari kurumlar vergisi uygulamas? ba?latt?k.
May?s 2024 itibar?yla, daha önce s?f?r olan mevduat faizleri ve yat?r?m fonu gelirleri üzerindeki vergi oranlar?n? kademeli art?rd?k.
Kur korumal? mevduat kazançlar?na vergi getirdik. Gerçek ki?ilerde 2024'ten bu yana kademeli art?? olurken, kurumlar vergisi istisnas?n? kald?rd?k.
??tirak hissesi sat?? kazanc? istisnas?n? %75'ten %50'ye dü?ürdük. Kâr pay? stopaj oran?n? %10'dan %15'e ç?kard?k. Yat?r?m fonu ve ortakl?klar?n?n gayrimenkul kazanç istisnas?na %50 kâr da??t?m ?art? getirdik.
Kay?t d??? ekonomiyle mücadele en önemli önceliklerimizden biri. Kay?t d???l?k, hem vergi kayb?na hem de haks?z rekabete yol aç?yor. Bu nedenle denetimleri art?r?yor ve daha etkin hale getiriyoruz. Gelir beyan?nda bulunmayan mükellefleri tespit ediyor, gerekli incelemeleri yap?yoruz.
Elimizde çok büyük ve dinamik bir veri taban? var. Bu veriler, hem mükellef beyanlar?ndan hem de kamu kurumlar? ve finans kurulu?lar?ndan elde ediliyor. Yapay zeka destekli analizlerle çapraz kontroller yap?yor, riskli mükellefleri tespit ediyoruz. Ekiplerimiz bu analizlere dayanarak ülke genelinde yayg?n ve yo?un saha denetimleri yürütüyor. Vergi denetimlerinde sonuç al?yoruz.
2024 y?l?nda sadece Gelir ?daresi Ba?kanl??? taraf?ndan 2 milyon 319 bin yoklama, 1.125 milyon denetim gerçekle?tirildi. Bu denetimlerde 32,255 kay?t d??? mükellef tespit edildi. 2025'in ilk 6 ay?nda ise; 1.211 milyon yoklama, 777,000 denetim yap?ld? ve yakla??k 13,000 kay?t d??? mükellef tespit edildi.
Bizim maksad?m?z daha çok ceza kesmek de?il; vergi bilincini yerle?tirmek ve gönüllü uyumu te?vik etmektir. Bu ülkede kazanan herkesin kazanc?n? beyan etmesini ve vergisini ödemesini sa?lamay? hedefliyoruz. Tüm çabalar?m?z?n etkisini rakamlar net biçimde gösteriyor. Beyanname say?lar?m?zda ve beyan edilen gelirlerde art?? görüyoruz.
2025'te kira, ücret, menkul sermaye irad? ve di?er gelirler için verilen beyanname say?s? 2 milyon 248 bine ula?t?. 473 bin ki?i ilk kez beyanname verdi. Bu sayede beyanname say?s? %24, matrah %115, hesaplanan vergi ise %111 artt?. Toplamda bu beyannamelerle 857.6 milyar TL matrah ve 267.3 milyar TL vergi beyan edildi.
Ticari, zirai ve serbest meslek kazançlar? için ise 2 milyon 747 bin beyanname verildi.
Bu beyannameler ile y?ll?k %90 art??la 512.9 milyar TL matrah ve %90 art??la 143.7 milyar TL vergi beyan edildi. Sonuç olarak, toplam beyanname say?s? 5 milyonu a?t?.
Bu veriler, kay?t d??? ekonomiyle mücadelede yürüttü?ümüz çal??malar?n etkili sonuçlar verdi?ini ve vergide adaletin güçlendi?ini aç?k biçimde ortaya koyuyor.
VERG? GEL?RLER?
Enflasyon muhasebesi ve büyümedeki yava?lama nedeniyle, bütçenin gelir taraf?nda Orta Vadeli Program'a k?yasla a?a?? yönlü bir sapma öngörüyoruz. Ancak harcama taraf?nda bir sapma beklemiyoruz. Harcama disiplinine s?k? s?k?ya ba?l?y?z.
2025 y?l? Ocak–Haziran döneminde bütçe gelirleri geçen y?l?n ayn? dönemine göre %46.1 artarak 5.6 trilyon TL'ye ula?t?. Böylece y?l?n ilk yar?s?nda, y?l sonu bütçe hedefinin %43.7'si gerçekle?ti.
Vergi gelirleri ise ayn? dönemde %48.5 artarak yakla??k 4.8 trilyon TL oldu ve y?l sonu vergi geliri hedefinin %42.8'i kar??land?.
?thalattaki art???n varsay?mlar?m?z?n alt?nda kalmas?yla d?? ticaret kaynakl? vergi gelirleri y?l?n ilk yar?s?nda %17.2'lik s?n?rl? bir art??la 757.1 milyar TL seviyesinde gerçekle?ti. Buna kar??n, d?? ticaret hariç vergi gelirleri %55 art??la 3.86 trilyon TL oldu.
Vergi gelirlerimizi art?rmak için kay?t d???l?kla etkin mücadele ediyor, gönüllü uyumu te?vik ediyor ve tahsilat performans?n? güçlendiriyoruz.
BÜTÇE AÇI?I VE MAL? D?S?PL?N
Orta Vadeli Program'da 2025 y?l? için bütçe aç???n?n milli gelire oran?n? %3.1 olarak öngörmü?tük.
Cumhurba?kanl??? Strateji ve Bütçe Ba?kanl??? taraf?ndan yay?mlanan 2025 Y?l? Merkezi Yönetim Bütçe Gerçekle?meleri ve Beklentiler Raporu'na göre, y?l sonunda bu oran?n %3.9 seviyesinde gerçekle?mesi bekleniyor. Bu sapman?n temel nedeni, vergi gelirlerindeki zay?f performanstan kaynaklan?yor. Ayr?ca, nominal milli gelirin seyrine ba?l? olarak, bütçe aç???nda bu oran?n bir miktar üzerine ç?k?lmas? da mümkündür.
Ancak alt?n? çizerek vurgulamak isterim: Bütçenin harcama taraf?nda mali disiplinden en küçük bir sapmaya dahi izin vermedik, vermeyece?iz. 2025 Bütçe Kanunu'nda belirlenen nominal harcama tavan? bizim için mutlak bir s?n?rd?r ve bu s?n?r?n a??lmas?na kesinlikle müsamaha göstermeyece?iz. Hatta faiz d??? bütçe harcamalar?nda t?pk? geçen sene oldu?u gibi, bütçe tavan?n?n alt?nda kalaca??z.
YABANCI YATIRIMCI D?BS PAYI
Yabanc? yat?r?mc?lar?n Devlet iç borçlanma senetleri (D?BS) içindeki pay?n?n 2003-2025 ortalamas? yakla??k %11.9 oldu. Göreve ba?lad???m?z 2023 y?l? May?s ay?nda bu oran %0.55 ile tarihi dü?ük seviyede idi.
Uygulad???m?z politikalar?n etkisi ve Türkiye'ye artan güvenle yabanc? yat?r?mc?n?n Devlet tahvillerine olan ilgisinin yeniden artt???n? görüyoruz. Yabanc? yat?r?mc?n?n pay? temmuz sonunda yakla??k %7'ye ula?t?. Risk alg?s?ndaki iyile?meyle birlikte, yabanc? yat?r?mc? pay?n?n orta ve uzun vadede yeniden art?? göstermesini öngörüyoruz.
DI? F?NANSMAN
Kalk?nma odakl? projeler için uluslararas? finans kurulu?lar?ndan uygun ko?ullarda d?? finansman sa?l?yoruz. 2023 ve 2024 y?llar?nda toplam 17.4 milyar dolar, 2025 y?l? için ise ?imdiye kadar yakla??k 7 milyar dolar kaynak temin ettik.
Önceli?imiz, kamu ve özel sektör için uzun vadeli, dü?ük maliyetli kaynaklara eri?imi art?rmak. Uluslararas? kurulu?lar?n program?m?za olan güveni her geçen gün daha da art?yor. Bunun en somut göstergesi, Avrupa ?mar ve Kalk?nma Bankas?'nda (EBRD) en büyük portföye sahip ülke olmam?z. Yine Dünya Bankas? ve Asya Altyap? Yat?r?m Bankas?'nda (AIIB) da ilk üçte yer al?yoruz.
Dünya Bankas?, ?slam Kalk?nma Bankas? ve AIIB ile orta vadeli i? birli?i çerçevemizi olu?turduk. Di?er kurulu?lar?n katk?s?yla birlikte önümüzdeki üç y?lda toplamda 40 milyar dolar?n üzerinde d?? finansman sa?lamay? hedefliyoruz.
Bu güçlü kaynak giri?i; üretimi, ihracat?, istihdam?, ye?il ve dijital dönü?ümü destekliyor. Tar?m, sulama ve enerji altyap?lar? modernize ediliyor; rayl? sistem yat?r?mlar? ve liman ba?lant?lar? önceliklendiriliyor. Sanayide karbon ayak izinin azalt?lmas?na, sa?l?kta hizmet kapasitesinin art?r?lmas?na ve e?itimde dijitalle?me ile afet dayan?kl?l???na odaklan?yoruz.
Afet yönetimine ayr? bir parantez de açmak isterim. 2023 depremlerinin ard?ndan afet bölgesi için ?imdiye kadar toplam 6.7 milyar dolar d?? finansman sa?land?. Bu kaynaklar; sa?l?k ve e?itim altyap?s?, su ve kanalizasyon sistemlerinin yenilenmesi ve reel sektörün desteklenmesi için kullan?l?yor.