2025 y?l? üçüncü çeyre?ine ili?kin büyüme verilerini de?erlendiren Ege Bölgesi Sanayi Odas? (EBSO) Yönetim Kurulu Ba?kan? Ender Yorganc?lar; “Türkiye, in?aat, tar?m ve turizm faaliyetlerin yo?un oldu?u y?l?n üçüncü çeyre?inde yüzde 3,7 oran?nda büyümü?tür. Tarife ve rezerv sava?lar?n?n ya?and??? oldukça dalgal? bir küresel konjonktürde ve enflasyonla mücadele program?n?n devam etti?i üçüncü çeyrekte yakalanan büyüme h?z?n?, beklentilerin alt?nda olsa da olumlu buluyoruz. Ancak, büyümenin hem dengesiz hem de iç talep kaynakl? yani tek kanatl? olmas? dikkat çekiyor.
Ayr?ca, büyümenin nitelik ve sürdürülebilirlik boyutlar?ndan iyi analiz edilmesi gerekiyor. Zira istikrarl? ve sürdürülebilir büyümenin anahtar? olan yat?r?mlarda olumlu ancak mal ve hizmet ihracat?nda olumsuzluk söz konusudur. Üçüncü çeyrekte; yüksek finansman, i?gücü ve enerji maliyetleri ve dü?ük reel kur nedeniyle küresel düzeyde haks?z rekabet ko?ullar?na ba?l? olarak ihracat binde 7 oran?nda gerilerken ithalat yüzde 4,3 oran?nda artm??t?r. Bu durum üretim maliyetleri ve kur düzeyinin ekonomi yönetimince de?erlendirilmesi ve büyümede yeni bir strateji ve patika ihtiyac? gere?ine i?aret etmektedir.” dedi.
Yorganc?lar “Büyüme verilerinin detaylar?na bak?ld???nda y?l?n üçüncü çeyre?inde üretim yönünden büyümeyi daha çok; in?aat sektörü (%13,9), sanayi (%6,5) ve hizmetler (%6,3), harcamalar yönünden ise özel tüketim (%4,8) ve yat?r?mlar?n (%11,7) çekti?i görülmektedir. Üçüncü çeyrekte kamu tüketiminde frene bas?ld???, özel tüketimi daha çok alt?n sahipleri ile gayrimenkul gelirlerinde art?? ya?ayan ki?ilerin yat?r?mlar? olu?turmaktad?r. Böylesi zorlu bir dönemde hem in?aat (%13,3) hem de makine-teçhizat yat?r?mlar?n?n (%11,1) artmas? yar?nlar aç?s?ndan umut vericidir” diye konu?tu.
Sanayicilerimiz mucize yarat?yor
2025 y?l?n?n üçüncü çeyre?inde sanayi sektörünün gösterdi?i performans?n önemli oldu?unu belirten Yorganc?lar “Bu h?z?n; yava? d?? talep, bast?r?lan kurlar, yüksek enerji ve i?gücü maliyetleri ile pahal? olmas?na ra?men ula??lmas? oldukça zorla?an finansman ko?ullar?nda sa?land??? dikkate al?nd???nda sanayicilerimizin mucize yaratmaya devam etti?i söylenebilir. Ancak, 2024 y?l?n?n üçüncü çeyre?ine oranla bu y?l?n üçüncü çeyre?inde sektörde 286 bin ki?ilik istihdam kayb? ya?anm??t?r. Sektörün ilk çeyrekte 17 bin, ikinci çeyrekte de 89 bin ki?ilik istihdam kayb? söz konusudur. Sektör buna kar??l?k emek verimlili?inde ikinci çeyrekte yüzde 9,7, üçüncü çeyrekte yüzde 9,3 oran?nda art?? sa?layarak istihdam kayb?n? tolere etmeye çal??m??t?r. Bu ko?ullarda sektörün y?l?n üçüncü çeyre?inde yüzde 6,5, dokuz ayl?k bölümünde ise yüzde 3,6 oran?nda büyümesini takdirle kar??lamak gerekmektedir.” diye konu?tu.
Tar?msal üretimdeki geli?meler kayg? verici
Tar?msal üretimdeki geli?melerin de kayg? verici boyuta ula?t???na dikkat çeken Yorganc?lar, “Türkiye’nin içinde bulundu?u ko?ullar çerçevesinde var olan yüksek oranl? g?da enflasyonu ve bunun yan?nda yüksek konut kiralar? hayat? oldukça pahal? hale getirmi?tir. G?da ve tar?msal hammadde fiyatlar?ndaki art??lar dolayl? olarak küresel pazarlarda rekabet gücümüzü olumsuz etkilemektedir. Bu nedenle tar?msal üretimin ve tar?m politikalar?n?n bir bütün olarak ele al?nmas? ve yenilenmesi faydal? olacakt?r. Yap?lmakta olan tar?m say?m?n?n sonuçlar? bu aç?dan önemli bir girdi sa?layacakt?r. Kan?m?zca bir taraftan sanayicilerin kar?? kar??ya kald??? yüksek i?gücü maliyetleri, di?er taraftan da geçinmekte zorlanan geni? kitlelerin varl??? özelde enflasyonla mücadele, genelde de ekonomi politikalar?nda yeni bir mimariye, yeni bir tan?mlamaya ihtiyaç oldu?unu ortaya koymaktad?r.” dedi.
Türkiye’nin ekonomik oldu?u kadar sosyo-kültürel aç?dan da yeniden yap?lanmaya ihtiyac? oldu?unu vurgulayan Yorganc?lar “Enflasyonla mücadelede yüksek faiz ve döviz kurlar?n?n eksik de?erlendirilmesi kanal?n?n yava? yava? devre d???na al?narak, maliye politikalar?n?n daha etkin hale getirilmesi gerekiyor. Türkiye ekonomisinin yeni ve güçlü bir zemine kavu?mas?n?n yolu sanayi ve tar?m? öncelikli sektör haline getirmekten geçiyor. Büyüme için in?aat ve arazi rantlar? kanal? yeterince kullan?lm??t?r. Bu kanal art?k ekonomiyi sürdürülebilir k?lmaya yetmiyor. Bunlar?n yan?nda denetim mekanizmalar? ve e?itim yoluyla ahlaki standartlar?n iyile?tirilmesi gerekiyor.” diye konu?tu.