Dü?ük rekolte ve NBE 13 CMYK yüksek enflasyon nedeniyle yükseli?in devam edece?ini belirten üreticiler fiyattan memnun olsa da iç piyasada tüketimin yeniden gerilemesinden endi?e ediyor. Tüketiciyi ta??i?e kar?? uyaran üreticinin önerisi hükümetin sübvanse etmesi.
Ekonomim'in haberine göre geçen y?l gerek fiyat, gerekse rekolte anlam?nda alt?n sezonunu ya?ayan zeytinya??nda bu sezon ciddi bir rekolte dü?ü?ü bekleniyor. Hem dü?ük üretim, hem yüksek enflasyonist ortam, hem de dünya fiyatlar?n?n etkisiyle zeytinya?? fiyatlar?nda büyük bir art?? olaca?? tespitini yapan sektör temsilcileri, geçen y?l bu zamanlar 115 TL dolay?nda olan 1 litre perakende zeytinya?? fiyat?n?n ?u an 300 TL’yi a?t???n?, bunun 600 TL’ye kadar ç?kabilece?ini dile getirdiler. Geçti?imiz günlerde Tari? Zeytin ve Zeytinya?? Birli?i’nin al?m fiyat?n? 295 TL olarak belirlemesi ve gerekirse yeni fiyat düzenlemesi yapabilece?i aç?klamas? da perakende sat?? fiyatlar?n?n artaca??n? gösteriyor. Üreticiler olumlu kar??lasa da, fiyatlardaki art???n iç piyasada zeytinya?? tüketimini olumsuz etkileyebilece?i endi?eleri var.
Geçen y?l dünyan?n en büyük zeytinya?? üreticileri olan ?spanya ve ?talya’da kurakl?k nedeniyle rekoltenin yar?dan fazla dü?tü?ünü, buna kar??n Türkiye’nin tarihinin en yüksek rekoltesine ula?t???n? hat?rlatan Ayd?n Ticaret Borsas? Yönetim Kurulu Ba?kan? Fevzi Çondur, “Bu y?l dünya rekoltesi yan?nda Türkiye’de de rekolte gerileyecek. Buna kar??n zeytinya??na talebin artmaya devam etmesi fiyatlar? yukar? çekiyor. Tari? 0,3-0,5 asit zeytinya?? al?m fiyat?n? 295 TL olarak aç?klad?. Bu da perakende fiyat?n?n artaca??n? gösteriyor. Beklentimiz zeytinya?? perakende fiyatlar?n?n 320 TL’nin alt?nda olmayaca?? yönünde. Geçen y?l bu zamanlar zeytinya?? perakende fiyat? 115 TL idi” diye konu?tu.
?zmir Ticaret Borsas? Meclis Üyesi Mehmet Alp ise Tari?’in beklentilerin üzerinde fiyat aç?klamas?n?n piyasa fiyatlar?n? tetiklemek amac?yla de?il, ürünün ?u anda piyasada az bulunmas? nedeniyle oldu?unu anlatarak, “Üretici de aç?klanan bu fiyatlardan memnun. Güneyde s?zma zeytinya??n?n perakende fiyatlar? 280-300 TL aras?nda. Kuzey bölgelerinde ise bu rakam 400 TL’ye yakla??yor. Zeytinde yok y?l? oldu?u için perakende fiyatlar? önümüzdeki aylarda daha da artabilir” dedi.
Aç?klanan al?m fiyatlar?ndan sonra Milas bölgesinde zeytinya?? üreticilerinin ürünlerini toptan Tari?’e satabilece?ini söyleyen Tari? Milas Zeytin Zeytinya?? Tar?m Sat?? Kooperatifi Yönetim Kurulu Ba?kan? Kamil Gül ise, “Tari?’in aç?klad??? fiyatlardan sonra bölgemizdeki zeytinya?? perakende fiyat? 300 TL’den a?a?? olmaz. Üreticilerimiz ürününü topluca satmay? sevdi?i için 300 TL’ye perakendeye sataca??na 295 TL’ye Tari?’e toptan satar. O yüzden üretici Tari?’in aç?klad??? fiyatlardan oldukça memnun” diye konu?tu.
“HÜKÜMET?N SÜBVANSE ETMES? LAZIM”
Tari?’in aç?klad??? fiyat?n geçen senenin yüzde 300’üne denk geldi?ini belirten Edremit Körfezi Zeytin ve Zeytinya?? Üreticileri Federasyonu Ba?kan? Mehmet Hakk? Semercio?lu, “Dünya fiyatlar?na bakt???m?zda bu son derece normal. Bugün ?spanya’daki raf fiyatlar?n?n yakla??k 10-15 Euro oldu?unu görüyoruz. 2023-2024 sezonuna girdik. Ulusal Zeytin Zeytinya?? Konseyi’nin (UZZK) belirtti?i gibi Türkiye’de bir önceki y?la göre yakla??k yüzde 60-65 civar?nda ürün azl??? var. Üstelik kalite de önceki y?llara göre çok daha dü?ük. Hem iyi ya? az, hem de üretim az. Fiyatlar artmaya devam ederse tüketicimizi kaybedece?iz. Perakende fiyat ?u an 400 TL civar?nda, bu darl?k sürerse 500-600 TL seviyelerinde seyir edecek. Bu da biz üreticileri tüketicilerinden kopar?r. 1,8 kilograma ç?kan Türkiye’nin ki?i ba?? zeytinya?? tüketimi önemli ölçüde azal?r. Bu da önümüzdeki y?llarda sektör için tehlike arz eder. Y?llarca zeytinya?? üreticisi ürününü de?erinin alt?nda satt?. Tek çare hükümetin sübvanse etmesi. Tüketimdeki azal?? bu ?ekilde durur” görü?ünü savundu.
Türkiye’nin geçti?imiz y?l 421 bin ton zeytinya?? rekoltesi ile dünyada ikinci, 750 bin ton sofral?k zeytin üretimi ile de birinci s?raya yerle?ti?ini hat?rlatan Ayval?k Ticaret Odas? Yönetim Kurulu Ba?kan? Ali Uçar, “Bu y?l hem kurakl???n hem de yok y?l? olmas?n?n etkisiyle rekoltede yar? yar?ya dü?ü? gerçekle?ecek gibi görünüyor. Zeytinya?? rekolte beklentimiz 180 bin ton civar?nda. Geçmi? y?ldan 150 bin ton stok devri oldu?u ihracatç? birli?i taraf?ndan aç?klanm??t?. Kuzey Ege ya?lar? için Tari? 275 TL/kg ile 295 TL/ kg aras?nda al?m fiyatlar? aç?klad?. Bunun zaman içinde 350 TL’ye kadar yükselmesi bekleniyor. Zira geçen y?l Tari? al?m rakam?n? 74 TL olarak aç?klanm??, kapan?? rakam? ise 210 TL olarak gerçekle?mi?ti. Tari?’in vadeli ödeme yapmas? ve fiyat art??? beklemesi nedeniyle bu seviyede bir fiyat aç?klad???n? dü?ünüyoruz. Sat?? fiyatlar? markas?na, ambalaj?na ve yöresine göre de?i?ir. Sat??ta sat?ld??? yer bile önemlidir. Bizim bölgemizde market rafl ar?nda ilk hasat 500-750 ml ambalajl? ürün fiyat? 350 ila 600 TL aras?nda. 5’lik teneke ise 1.750-2.500 lira fiyat aral???nda sat?l?yor” diye konu?tu.
TAR??’?N F?YATI ÜRET?C? VE ?HRACATÇIYI MUTLU ETT?
Bu y?l dünya genelinde zeytinya??nda rekolte beklentisinin oldukça dü?ük oldu?una dikkat çeken Nizip Ticaret Borsas? Ba?kan? ?brahim Sar? da talebin yüksek oldu?unu hat?rlatarak “Bu y?l bölgemizde kurak geçen mevsimden dolay? rekolte beklentimiz çok yüksek de?il. Di?er yandan ihracatta da ciddi bir talep var. Tari?’in aç?klad??? fiyat üreticiyi ve ihracatç?y? mutlu etti. ?hracat aç?s?ndan da makul bir fiyat” görü?ünü dile getirdi.
MARMARAB?RL?K’?N PERAKENDE SATI? F?YATI 315 TL
Marmara Zeytin Tar?m Sat?? Kooperatifl eri Birli?i’nin (Marmarabirlik) 2023-2024 i? y?l?nda geçerli olacak zeytin al?m fiyatlar?n? aç?klamas?n?n ard?ndan hasat da ba?lad?. Geçen y?l oldu?u gibi bu kampanya döneminde de kota uygulamas? yapmayan Marmarabirlik, barem d??? kalan ya?l?k zeytin al?m fiyat?n? da 45 lira olarak aç?klad?. Bölgedeki hasatta son y?llara oranla dü?ük rekolte beklentisi, ya?l?k zeytin ve zeytinya?? fiyatlar?n? da etkiledi. ?u anda 1 litre natürel s?zma zeytinya??n? 315 TL’den ambalajl? olarak sat??a sunan Marmarabirlik, ayn? ürünün 5 litrelik teneke kutulu halini ise 1550 TL’den sat?yor. ?lgili birimlerce yap?lan çal??mada 1 kg zeytinin üretim maliyetinin ortalama 30,44 TL oldu?unu vurgulayan Marmarabirlik Yönetim Kurulu Ba?kan? Hidamet Asa, “Ürün al?mlar?na geçti?imiz y?l %150, bu y?l da %142 art?? yap?ld?, Marmarabirlik üreticisine sahip ç?kt?. ?imdi kooperatifine sahip ç?kma s?ras? üreticide. Ortaklar?m?z verdikleri rekolte beyan? kadar kooperatiflerine ürün verebilecekler” ifadeleri ile zeytin fiyatlar?nda güncelleme yap?lmayaca??n?n sinyalini verdi. Ancak rekolte azl??? nedeniyle geçen y?l oldu?u gibi kampanya döneminde zeytin fiyatlar?nda de?i?iklik yap?l?rsa olu?an fark?n zeytinya?? sat?? fiyatlar?na da birebir yans?mas? bekleniyor.
“TAR??’?N F?YATI MAL?YET? KAR?ILAR”
Tari?’in 295 TL olarak aç?klad??? fiyat?n tüketiciyi tedirgin etti?ini anlatan Tarsus Ticaret Borsas? (TTB) Yönetim Kurulu Ba?kan? Mustafa Teke, “Bu fiyat üreticimizin al?n terinin kar??l???n? alabilmesi ve ürünün de?erini bulmas? aç?s?ndan önemli. Dünyada ve ülkemizde rekoltelerin dü?mesiyle yurt içine yönelen al?mlar?n art?rd??? fi yatlardaki yükseli? h?z kesmeyecek gibi görünüyor. Zeytinya??nda artan maliyetler ve dü?ük rekoltenin fiyatlara bu ?ekilde yans?mas? tüketicinin aleyhine. Da?l?k ve engebeli alanlarda Türkiye zeytinliklerinin yüzde 70-80’inde rekolte a??r? derecede dü?tü. Bu y?lki rekolte ise geçen y?la oranla yüzde 30 seviyesinde. Ancak ?u var ki hiçbir ?ey geçen seneyle ayn? de?il. Ambalaj, üretim, i?çilik ve hasat maliyeti de?i?ti. Genelde fiyat olu?urken hasat maliyetine bak?l?r. Hasat maliyeti, toplam maliyetin yar?s?d?r. Yani, 1 kilogram zeytinya??n?n maliyeti nerdeyse 300 lirad?r. Aç?klanan fiyatlar maliyeti anca kar??l?yor. ‘Tüketici bu fiyatlara nas?l zeytinya?? yiyecek?’ diyorsan?z, öncelikle taklit ve ta??i?e kar?? daha cayd?r?c? tav?rlar al?nmal?. Ne oldu?u bilinmeyen, zeytinya?? esans? ile sudan ucuza mal edilen ve sonras?nda aç?klanan fiyatlar?n yar?s?na zeytinya?? ad? alt?nda piyasada ya? sat?p tüketicinin sa?l??? ile oynayan sahtekârlara kar?? mücadele etmemiz gerekiyor. Önümüzdeki y?llarda temennimiz hem rekoltelerin yüksek olmas? hem üreticinin kazanmas? hem de tüketicinin taklit ve ta??i?e u?ramam?? zeytinya?? tüketmesi” dedi.