19 Temmuz 2023 tarihli Resmi Gazete’de yer alan 7391 Sayılı Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu Hakkında Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair Cumhurbaşkanı Kararı ile zeytinyağı ihracatına fon kesintisi getirildi. Karar ile dökme ve varilli zeytinyağı ihracatında, kg başına 20 cent Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu kesintisi yapılacağı bildirildi.
Hem ihracata, hem de iç piyasaya yetecek zeytinyağımız var
Türkiye’nin elindeki zeytinyağı varlığının hem iç piyasaya hem de ihracata yetecek seviyede olduğunun altını çizen Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği (EZZİB) Yönetim Kurulu, fon kararına karşı çıkarken, zeytinyağı sektöründe serbest piyasa ekonomisi şartlarının devam etmesi gerektiğini savundu.
EZZİB Yönetim Kurulu, ihracatçıların maliyetlerini yüzde 6 artıracak fon kararının yanlış olduğunun altını çizdi ve bir an önce kaldırılmasını istedi. EZZİB Yönetim Kurulu yaptığı yazılı açıklamada; “Türkiye 2022/23 sezonuna 50 bin ton zeytinyağı stoğuyla girdi. Rekoltemizde 421 bin ton olarak hesaplandı. Afrin’den gelen 30 bin ton zeytinyağı dikkate alındığında 501 bin ton bir zeytinyağı varlığımız oluştu. 190 bin ton iç tüketim, 150 bin ton ihracatımız olacağını öngördüğümüzde, yeni sezona 160 bin ton stokla gireceğiz. Türkiye’nin zeytinyağı arzında panik olmasını gerektirecek bir durum söz konusu değil” tespitinde bulunuldu.
Türkiye’de marketlerde sofralık zeytin ve zeytinyağı arzında bir sıkıntı yaşanmadığına yer verilen açıklamada, butik zeytinyağı fiyatlarının sektörde genel fiyatlarmış gibi değerlendirilmesinin yanlış olduğunun altı çizildi.
Zeytinyağı fiyatlarında da artışlar olduğu dillendirilirken, “Türk zeytinyağı ihracatçıları olarak, 2022-23 sezonunun 8 aylık döneminde 124 bin 791 ton ihracat gerçekleştirdik. İhracatın aylık seyrinde zaten düşüş yaşanıyor. Sezon sonunda ihracatımız 150 bin ton seviyesinde kalacaktır. Önümüzdeki sezonda fiyatlar geri gelmeye başlarsa bugün zeytinyağı ihracatına getirdiğimiz fon nedeniyle pişmanlık yaşarız” denildi.
Zeytinyağı rekolteleri çok düşük olmayacak
EZZİB Yönetim Kurulu, 2023/24 sezonunda dünya genelinde zeytinyağı rekoltesinde düşüşler olacağı yönündeki tespitlerin çok gerçekçi olmadığını ifade ederek görüşlerini şöyle sürdürdü; “İspanya’da 1 milyon tonun üzerinde rekolte beklentisi var. İtalya 450 bin ton, Tunus 250-300 bin ton, Portekiz 200 bin ton, Suriye 200 bin, Yunanistan 150-200 bin ton rekolte öngörüyor. İspanya yeni sezona 350 bin ton stokla girecek. Dünya genelinde de bu fiyat artışları nedeniyle 1 milyon ton tüketim düşüşü gündeme gelebilir. Günümüzdeki fiyatlar üreticinin ürününün katma değerli olarak değerlenmesi için fırsatlar sunuyor. Bu ortamda ihracata fon getirmek yanlış bir karar, ihracatın önünü kesmek mantıklı değil”
Küçük kalibreli zeytinlerin yüzde 3-5’i zeytinyağına gitti
Son zamanlarda sosyal medyada görülen “Sofralık zeytinler sıkılıp zeytinyağına dönüştürülüyor” tarzındaki haberlere de yanıt veren EZZİB Yönetim Kurulu, “Düşük kalibreli sofralık zeytinlerin yüzde 3-5’i geçmeyen bir miktar, zeytinyağı fiyatlarındaki artış nedeniyle sıkıma gitti. Ancak ülke stoklarındaki sofralık zeytin rekoltemiz hem iç piyasa için hem de ihracat için yeterlidir” diye görüş belirtti.
Türkiye’de iğneden ipliğe her şeyin fiyatının arttığının altını çizen EZZİB Yönetim Kurulu, “Zeytinyağı fiyatları gerçek enflasyon kadar arttı. Zeytinyağımızda hak ettiğinden fazla ölçüde fiyat artışı olmamıştır. İhracat uzun vadeli kontratlarla yürüyen bir süreç. Bu fonu ithalatçılara yansıtmamız mümkün değil, tampon bir dönem olmalı ya da mevcut sözleşmelere yansıtılmamalı” diye çağrıda bulundu.
Afrin zeytinyağı iç piyasada fiyatları regüle etsin
“Türk zeytinyağı sektörü büyük stokla yeni sezona girmemeli” diyen EZZİB Yönetim Kurulu, iç piyasadaki fiyatların daha stabil bir seyir izlemesi içinde Afrin’den Tarım Kredi Kooperatifi tarafından getirilen zeytinyağının iç piyasaya sunulmasını önerdi.
Ayçiçeği zeytinyağının muadili değil
“Tahıl koridoru kapanınca bitkisel yağ sorunu yaşanacak” yaklaşımıyla zeytinyağı ihracatına fon getirildiği tespitleriyle ilgili de görüşünü paylaşan EZZİB Yönetim Kurulu, “Ayçiçeği ile zeytinyağı arasında bir ilişki yok. Ayçiçeği ile zeytinyağı birbirinin muadili değil. Zeytinyağı meyve suyu, diğer yağlarla fiyatı kıyaslanmamalı” değerlendirmesinde bulundu.