Ticaret Bakanl??? ?hracat Genel Müdürlü?ü, Tar?m ve Orman Bakanl???n?n talebi üzerine 20 y?l aradan sonra zeytinya??n?n dökme olarak ihraç edilmesine yasak getirdi.
20 y?l önce, o zamanki ad?yla D?? Ticaret Müste?arl???, 25 Aral?k 2001 tarihinde ald??? kararla dökme zeytinya?? ihracat?n? 31 Ekim 2002 tarihine kadar yasaklam?? ve büyük tart??malara neden olmu?tu. Aradan geçen 20 y?l?n sonunda yine zeytinya??n?n dökme olarak ihracat? yasakland?. Al?nan karar do?rultusunda 31 Ekim 2021 tarihine kadar zeytinya?? dökme olarak ihraç edilemeyecek. Sadece kutulu, ambalajl? ihraç edilmesine izin veriliyor.
GEREKÇE
Tar?m ve Orman Bakanl??? G?da ve Kontrol Genel Müdürü Harun Seçkin, dünyada ya? ticaretinde çok ciddi bir art?? oldu?unu, özellikle ayçiçe?i ya??n?n fiyat?n?n bile zeytinya?? fiyat?na yakla?t???n? belirterek böyle bir karar?n al?nmas?nda koronavirüs pandemisinin yaratt??? belirsizlik ortam?n?n önemli bir etkisi oldu?unu söyledi.
Dünya gazetesinden Ali Ekber Y?ld?r?m'?n telefonla görü?tü?ü Harun Seçkin, Rusya, Ukrayna ve birçok ülkenin üreticisi olduklar? ayçiçe?inde ham ya?da ve di?er baz? ürünlerde ihracat? zorla?t?ran önlemler ald?klar?n? belirterek ?u de?erlendirmeyi yapt?:
"?u anda herkes belirsizlikten ?ikayetçi. Önümüzü göremiyoruz. Yar?n ne olaca??n? bilemiyoruz. Özellikle ya? konusunda baz? ülkeler ihtiyaçlar?n?n da üzerinde ürün al?yor. Biz de bu çerçevede dökme olarak zeytinya??m?z?n ihracat?na bir k?s?tlaman?n uygun olaca??n? dü?ündük. Ambalajl? ve kutulu olarak ihracatta bir s?k?nt? yok. Yine 5 kilo, 20 kiloluk kutularda ambalajlarda ihracat yap?l?yor. Ama dökme olarak elimizdeki ya?? bu belirsizlik ortam?nda d??ar?ya vermemiz do?ru de?il. Birçok ülke üretti?i, güçlü oldu?u ürünlerde ihracata ek vergiler uyguluyor. Çünkü ihtiyac?n?n üzerinde al?m yapan, stok yapanlar da var."
"TÜKET?C?N?N LEH?NE OLACAK"
Bu uygulama ile katma de?eri daha yüksek markal? ve ambalajl? ürünlere de zemin haz?rlad?klar?n? anlatan Seçkin, "Al?nan karar tamamen dünyan?n durumundan, belirsizlikten kaynaklan?yor. Özellikle pandemi ?artlar? önlem almaya zorluyor. Ayr?ca tüketicinin lehine bir karard?r. Hem fiyat yönüyle hem de ürünün bulunabilirli?i aç?s?ndan tüketiciyi koruyan bir uygulama" dedi.
?HRACATÇILAR TEPK?L?
Zeytinya??n?n dökme olarak ihraç edilmesine getirilen yasak ihracatç?lar?n sert tepkisine neden oldu. Ege Zeytin ve Zeytinya?? ?hracatç?lar? Birli?i Yönetim Kurulu 22 Mart Pazartesi günü bas?n toplant?s? ile karara tepki göstermesi ve yasa??n kalkmas?n? talep etmesi bekleniyor. Sezon ortas?nda ihracat?n yasaklanmas?n?n hem üreticiye hem de ülke ihracat?na ciddi zarar verece?ini belirten ihracatç?lar, y?llarca büyük çabalarla kazand?klar? mü?terileri, pazarlar? kaybedeceklerini iddia ediyor.
Bu y?l üretimin dü?ük olmas?na ba?l? olarak fiyatlar?n bir miktar artt???na dikkat çeken ihracatç?lar, Ankara'dan ald?klar? bilgilere göre "zeytinya?? fiyatlar? g?da enflasyonunu art?raca??" gerekçesiyle yasak karar?n?n al?nd???n?, zeytinya??n?n g?da enflasyonundaki etkisinin yüzde 0.4 seviyelerinde oldu?unu belirtiyor. ?hracatç?lar?n iddias? bu karar?n zincir marketlerin bask?s? ile al?nd??? yönünde. ?ç piyasada daha ucuza zeytinya?? sat?lmas? için zincir marketlerin bir süreden beri lobi yapt?klar?, ihraç edilemeyen ya?lar?n marketlere yönelece?i vurgulan?yor.
Tar?m ve Orman Bakanl???'n?n talebi üzerine Ticaret Bakanl??? ?hracat Genel Müdürlü?ü zeytinya??n?n dökme olarak ihracat?na yasak getirirken, bugün (20.3.2021) Resmi Gazete'de yay?nlanan Cumhurba?kan? Karar? ile ayçiçe?i, kanola ve aspir ham ya??na ve tohum olarak ithalat?na uygulanan vergiler s?f?rlanarak kap?lar sonuna kadar aç?ld?. Bitkisel ya?da dökme zeytinya??na ihracat yasa?? gelirken, ayçiçe?i, aspir ve kanolan?n ithalat?na vergiler getirilerek kolayla?t?r?ld?.
?HRACATIN YÜZDE 50'DEN FAZLASI DÖKME
Ege Zeytin ve Zeytinya?? ?hracatç?lar? Birli?i her ay düzenli olarak ihracat verilerini aç?kl?yor. Son olarak 15 Mart 2021'de yay?nlanan verilere bak?ld???nda son iki sezonda da dökme zeytinya?? ihracat? toplam ihracat?n yar?s?ndan fazla. Varilli olarak yap?lan ihracat?n da yasak kapsam?nda oldu?u dikkate al?nd???nda kutulu zeytinya?? ihracat? yüzde 50'nin alt?nda.
Sezon itibar?yla verilere bak?ld???nda, geçen sezon 1 Kas?m 2019 ile 28 ?ubat 2020 tarihleri aras?nda toplam 19 bin 714 bin ton zeytinya?? ihracat? gerçekle?tirildi. Bu ihracat?n yüzde 48'i dökme, yüzde 5'i varilli ve yüzde 47'si ise kutulu olarak ihraç edildi.
Bu sezon ise, 1 Kas?m 2020'den 28 ?ubat 2021'e kadar 16 bin 653 bin ton ihracat yap?ld?. Bu ihracat?n yüzde 47'si dökme, yüzde 4'ü varilli ve yüzde 49'u kutulu olarak ihraç edildi.