Kurakl???n vurdu?u küresel zeytinya?? fiyatlar? üst üste yeni rekor seviyelere ula??rken, fiyatlardaki bu yükseli? Türkiye’ye de s?çrad?. Dünyada hem özellikle Güney Avrupa ülkelerinde ya?anan kurakl?k hem enflasyon nedeniyle çiftçilerin maliyetlerinde ya?anan art??, zeytinya??n?n litre fiyat?n? nisan ay?nda gördü?ü 5,4 euro seviyesinden temmuz ay? ortas? itibar?yla yeni rekor seviye olan 7,5 Euro’ya ta??d?.
Küresel üretimde ya?anan s?k?nt?lar?n Türkiye’ye olan talebi art?rmas?, bunun yan? s?ra yurt içinde döviz kurunda ya?anan art??lar?n maliyetlere yans?mas? gibi nedenlerle iç piyasada da zeytinya?? fiyatlar? f?rlad?.
Ulusal Zeytin ve Zeytinya?? Konseyi (UZZK) Yönetim Kurulu Ba?kan? Dr. Mustafa Tan, iç piyasadaki zeytinya?? fiyatlar?nda ya?anan art??a yönelik ‘artan ihracata’ ve ‘döviz kurunun etkisiyle yükselen maliyetlere’ i?aret etti.
G?da Perakendecileri Derne?i Yönetim Kurulu Üyesi Erdal Tüfekçi ise, bir litre zeytinya??n?n perakende sat?? fiyat?n?n sadece iki ay içinde 90 liradan 160 liraya ç?karak yüzde 77,7 oran?nda zamland???n? söyledi.
5 LT SIZMA ZEYT?NYA?ININ TENEKES? 1000 TL’YE ÇIKTI
Tüfekçi’nin aktard???na göre, zeytinya?? fiyatlar?n?n geldi?i seviye nedeniyle büyük ambalajl? ürünlere talep azald? ve vatanda??n al?m gücüne hitap eden 500 ml, 750 ml gibi ürünler daha revaçta olmaya ba?lad?.
Halihaz?rda sat?lan zeytinya?lar?n?n geçen üretim sezonu ürünü oldu?unu ve mevcut arz?n k?s?tl? oldu?unu ifade eden Tüfekçi, “Zeytinya??n?n 5 litrelik tenekesi 1000 TL seviyesine ç?kt?. O yüzden daha ekonomik olarak 3 litrelik tenekeler yayg?nla?t?” diye konu?tu.
Çe?itli marketlerdeki fiyat de?i?imlerine bak?ld???nda da 5 litrelik teneke zeytinya?? fiyatlar?n?n 1000 lira seviyesine ç?kt??? gözlemleniyor.
ülke genelinde bilinen bir markan?n 5 litrelik teneke s?zma zeytinya?? ürününün ocak ay?ndaki fiyat? 450 TL iken temmuz ortas? itibar?yla 838 TL’ye ç?kt???; ocakta 630 TL civar?nda sat?lan bir ba?ka markan?n ürününün ise 1015 liraya ula?t??? görülüyor.
?HRACAT VE KURDAK? ARTI? ETK?LED?
Ulusal Zeytin ve Zeytinya?? Konseyi (UZZK) Yönetim Kurulu Ba?kan? Dr. Mustafa Tan ise, iç piyasadaki zeytinya?? fiyatlar?nda ya?anan art??a yönelik ‘artan ihracata’ ve ‘döviz kurunun etkisiyle yükselen maliyetlere’ i?aret etti.
Küresel zeytinya?? arz?nda ya?anan s?k?nt?lar nedeniyle Türkiye’ye talebin artt???n? anlatan Dr. Tan, bu y?l tarihi seviyelerde ihracat yap?ld???n?, bunun da iç piyasadaki fiyatlara yans?malar? oldu?unu aktard?.
“Bir yandan da döviz kuru yükseldikçe zeytinya?? da otomatikman yükseliyor” diyen Tan, kurdaki art???n etkisiyle hem ambalaj maliyetlerinin artt???n? hem akaryak?ta gelen zamlardan dolay? ta??ma maliyetinin yükseldi?ini; bunun da fiyatlara ister istemez yeni art??lar olarak eklendi?ini söyledi.
Ham zeytinya??n?n fiyat?n? art?ran maliyetleri ‘teneke maliyeti, tenekenin üzerindeki bask?, posan?n ay?klanmas? için filtre edilme maliyeti, ta??ma maliyeti, al?m-sat?m vergisi ve rafa geldi?inde perakendecinin kâr pay?” ?eklinde s?ralayan Dr. Tan, “Maliyetler göz önüne al?nd???nda, gerçek bir kaliteli s?zma zeytinya??n?n litresi 200-250 TL’den a?a?? kendi maliyetini kurtarmaz” diye konu?tu.
Ancak ‘zeytinya?? pahal?’ imaj?n?n do?ru olmad???n?, bir kilo zeytinin bir kilo peynirden daha ucuz oldu?unu söyleyen Tan, “Bu maliyetlere ra?men zeytin ve zeytinya?? sektörü f?rsatç?l?k yapm?yor, yaln?zca ayakta kalmaya çal???yor” dedi.
‘AVRUPA’DA ÜRET?M ARTARSA’ END??ES?
Yeni üretim sezonu için hasat?n ekim ay?nda ba?layaca?? bilgisini veren Dr. Tan, eylül ay?nda rekolte tahminine ili?kin çal??malara ba?layacaklar?n? aktard?.
Türkiye’nin zeytin ve zeytinya?? üretiminde avantajl? ülke konumunda oldu?unu, küresel iklim de?i?ikli?inden bu y?l en az zarar? alan ülkelerden biri oldu?unu kaydeden Tan, Avrupa’da etkili olan kurakl???n etkilerinin azalmas?yla rüzgar?n tersine de dönebilece?ine i?aret etti.
Tan, gidi?ata yönelik endi?esini ?u sözlerle dile getirdi: “?spanya’da, ?talya’da k?tl?k var ama bu ülkelerde üretim artarsa zor günler de ya?ayabiliriz. Yani olur da oradaki fiyatlar artan üretime ba?l? olarak dü?erse, bizim üreticimiz zarar görebilir. Çünkü bizim maliyetimiz yüksek. Ancak bu ?u an yaln?zca bir ihtimal.”
?LK 6 AYDAK? ?HRACAT 2020’N?N TAMAMINI SOLLADI
Peki Tan’?n i?aret etti?i ‘rekor ihracat’ resmi verilere nas?l yans?d??
Türkiye ?hracatç?lar Meclisi (T?M) verilerine bak?ld???nda, bu y?l?n ilk 6 ay?nda yap?lan zeytin ve zeytinya?? ihracat?n?n, geçen y?l?n tamam?nda yap?lan zeytin ve zeytinya?? ihracat?n? sollad??? görülüyor.
Buna göre, Türkiye’nin zeytin ve zeytinya?? ihracat? 2023 Ocak-Haziran döneminde geçen y?l?n ayn? dönemine k?yasla yüzde 190 oran?nda artarak 559,8 milyon dolara yükseldi.
Geçen y?l?n tamam?nda ise (2023 Ocak-Aral?k) toplam zeytin ve zeytinya?? ihracat? 495 milyon 838 bin dolar idi.
?SPANYA’YA ?HRACAT 26,8 KAT B?RDEN ARTTI
Bu y?l?n ilk 6 ay?nda en çok ihracat?n yap?ld??? ülke ise, kurakl?ktan etkilenen ?spanya oldu.
?spanya’ya 2022 Ocak-Haziran döneminde 7,6 milyon dolarl?k zeytin ve zeytinya?? ihracat? yapan Türkiye, 2023 Ocak-Haziran döneminde bu ihracat?n? 203,9 milyon dolara ç?kard?.
Ayn? dönem aral???nda ?talya’ya yap?lan ihracat ise, 1,2 milyon dolardan 30 milyon dolara f?rlam?? durumda.
Sozcu.com.tr’ye konu?an ?stanbul G?da ve ?htiyaç Maddeleri Perakendeciler Derne?i (?stanbul PERDER) Yönetim Kurulu Ba?kan? Faruk Güzeldere, zeytinya??nda iç piyasadaki fiyat art??lar?n?n önüne geçilmesi için ihracata k?s?tlama getirilmesini önerdi.
?spanya'da kurakl?k etkisiyle rekor k?ran zeytinya?? fiyatlar?, gelecek hafta gerçekle?ecek seçimler öncesinde ülkenin ana gündem maddelerinden biri haline gelmi?ti.
Financial Times, ilk olarak eylül ay?nda kilogram ba??na 4 Euro’nun (116 TL) üzerine ç?kan zeytinya??n?n, dünyan?n en büyük üreticisi olan ?spanya'n?n yan? s?ra ?talya ve Portekiz'de yükselen s?cakl?klar ve ya??? eksikli?i nedeniyle artarak 7 Euro'nun (205 TL) üzerine ç?kt???n? yazm??t?. SÖZCÜ