TL'nin dolara karşı değer kaybıyla ortaya çıkan maliyet enflasyonuna eklenen küresel emtia fiyatlarındaki artış; reel sektörün fiyatlama davranışlarına yansımaya başladı. Merkez Bankası'nın (TCMB) İktisadi Yönelim Anketi'nde mayıs ayı verileri şirketlerin satış fiyatlarındaki artış eğiliminin 2008'den bu yana en yüksek seviyede olduğunu gösterdi.
Ankete göre gelecek 3 ayda şirketlerin satış fiyatlarında artış beklentisi yüzde 43.2 olarak gerçekleşti. Böylelikle ankette ortaya konan bu beklenti 2008 Nisan ayından (%44.3) bu yana en yüksek seviyeye çıktı. Şirketlerin yanıtlarına bakıldığında gelecek 3 ayda birim maliyet artışı bekleyenlerin oranı 2020 Mart ayında ulaştığı % 55.80'lik rekor seviyeye yaklaşarak % 55.40'a çıktı.
YENİ NORMAL OLDU
Anket sonuçlarını değerlendiren ekonomist Dr. Murat Kubilay, TL'nin yabancı paralara karşı istikrar kazanamayacağına dair beklentilerin, ÜFE'nin düşerek TÜFE'ye yakınsamasından çok TÜFE'nin artarak ÜFE'ye yakınsayacağı beklentisine neden olduğunu söyledi. 2020 Nisan ayında yıllık yüzde 6.71 olan yurtiçi üretici fiyatları (ÜFE) da bu yıl yüzde 35.17 seviyesine geldi. Söz konusu dönemlerde tüketici fiyatları (TÜFE) ise %10.94'den %17.14'e çıktı.
Kubilay'a göre hem dış gelişmeler hem de içerdeki beklentiler 1 yıldır yeni normal haline gelen zam yağmurunun önümüzdeki dönemde de devam edeceğine işaret ediyor. İç üretimin yetersiz kalması ve TL'de istikrarın sağlanamaması Türkiye'nin yurtdışındaki fiyat artışlarından kendisini ayırmasını imkânsız kılıyor.
Maliyetleri tüketiciye yansıtmakta kararlılar
Gelecek 3 ayda fiyat artış beklentisi olanların oranı dayanıklı tüketim mallarında % 66.6, gıda ve içecekte ise %42'ye çıktı. Reel sektörde, hem bakır ve alüminyum gibi hammaddelerin hem de çip ve ayçiçek yağı gibi işlenmiş maddelerdeki fiyat artışlarının geçici olacağı beklentisinin gittikçe kırıldığını belirten Dr. Murat Kubilay, “Haliyle reel sektör önümüzdeki süreçte ciro kaybı yaratsa dahi maliyetlerin bir kısmını tüketiciye yansıtmakta kararlı. Son ÖTV güncellemesi sonrası akaryakıt ürünlerinin zamlanması da bu güdüyü güçlendirdi” yorumunu yaptı.