TMMOB (Türk Mühendis ve Mimar Odalar? Birli?i) ?n?aat Mühendisleri Odas? ?zmir ?ubesi’nin düzenledi?i “?zmir’in Su Sorunlar? Paneli”, Tepekule Kongre Merkezi’nde yap?ld?. Panele ?ZSU Genel Müdürü Gürkan Erdo?an, ?n?aat Mühendisleri Odas? (?MO) ?zmir ?ubesi Ba?kan? Bengi Atak, ?MO ?zmir ?ubesi yönetim kurulu üyeleri, ?ZSU bürokratlar?, akademisyenler ve uzmanlar kat?ld?. Panelin ikinci ve üçüncü oturumunda ise kentin içme suyu sistemi, iklim krizi, tarihi su yap?lar? ve sürdürülebilir su yönetimi üzerine kapsaml? de?erlendirmelerde bulunuldu.
“Tahtal? Baraj?’n?n ömrünü uzatt?k”
Panelin ilk oturumunda konu?an ?ZSU Genel Müdürü Gürkan Erdo?an, ?zmir içme suyu sisteminin mevcut durumunu ve 2025 y?l? kurakl???na kar?? yürütülen çal??malar? anlatt?. Erdo?an, su arz güvenli?ini güçlendirmek için hem acil önlemlerin hem de uzun vadeli stratejik yat?r?mlar?n devrede oldu?unu vurgulayarak, “Son y?llarda yüzeysel su kaynaklar?nda ciddi bir daralma ya?an?yor. Gördes Baraj? art?k tamamen tükenmi? durumda. Balçova Baraj? küçük bir baraj ve o da fiilen bo?ald?. Tahtal? Baraj?’nda ise yakla??k 3 milyon metreküp su kald?. Buna ra?men ?zmir’e kesintisiz su vermeyi sürdürüyoruz. Çünkü s?kça dile getirildi?i gibi ‘?zmir’in 10 günlük suyu kald?’ gibi hesaplar gerçe?i yans?tm?yor. Bu hesaplar, barajdan her gün ayn? miktarda su ald???m?z varsay?m?na dayan?yor. Oysa biz yüzeysel kaynaklar?m?z? çok dengeli ve kontrollü biçimde kullan?yoruz. Kamuoyunda en çok sorulan sorulardan biri ?u: ‘Neden yaz aylar?nda saat 23.00–05.00 aras?nda kesinti uygulad?n?z?’ Bu zaman dilimi, bizim su yönetimimizi optimize eden kritik bir araç oldu. Bu saatlerde talep çok yüksek oldu?u için hatt? korumak, bas?nc? dengelemek ve barajdan çekti?imiz suyu azaltmak ad?na planl? bir uygulama gerçekle?tirdik. Gece saatlerinde tüketim dü?tü?ünde büyük depolar?m?z? doldurduk; gündüz saatlerinde ise bu depolardaki suyu kullanarak barajlar?n daha dengeli tüketilmesini sa?lad?k. Bu sayede Tahtal? Baraj?’n?n ömrünü ciddi biçimde uzatt?k” dedi.
Kaçak kuyulara dikkat çekti
Kent için büyük önem ta??yan Sar?k?z kaynaklar?nda ?u anda saniyede yakla??k 2 bin 500 litre su elde ettiklerini aktaran Erdo?an, “Bu kaynaklar?m?z il s?n?rlar? d???nda olsa da, suyu ar?t?p kent merkezine ta??yoruz. Su Kurulu’nun topland??? dönemden itibaren ekiplerimiz bu bölgede 11 kuyuyu yeniledi. Bu kuyular ?zmir’in su güvenli?i aç?s?ndan kritik bir katk? sa?l?yor. Ancak tüm bu çabalara ra?men bölgede ciddi bir kaçak kuyu sorunu var. Gördes Baraj?’ndan y?llard?r sulama yap?lamamas? nedeniyle bölgede kaçak aç?lan kuyular h?zla artt?. Bugün ?zmir çevresinde ruhsats?z ?ekilde aç?lm?? çok say?da kuyu bulunuyor. Oysa bir sondaj kuyusunun aç?labilmesi için DS?’den izin al?nmas? zorunlu. Ruhsats?z kuyular yer alt? suyunun h?zla dü?mesine ve bizim kaynaklar?m?z?n verim kaybetmesine neden oluyor” diye konu?tu.
Yeni su kaynaklar? yarat?l?rken su tasarrufu sa?land?
Halkap?nar’da sisteme dahil olmayan kuyular? devreye ald?klar?n? ve üç yeni kuyu daha açt?klar?n?, Güzelhisar Baraj?’ndan saniyede 600 litre suyu Menemen–Buruncuk hatt? üzerinden kent merkezine ta??maya ba?lad?klar?n? aktaran Erdo?an, su tüketiminde kademesi olmayan tüm abone gruplar?na kademe uygulamas? getirdiklerini nisan–eylül döneminde yapt?klar? de?erlendirmede toplam su tüketiminde yakla??k yüzde 12 oran?nda azalma görüldü?ünü aktard?. Haziran ay?ndan itibaren, ana hatt?n hayati noktalar? hariç, tüm park-bahçe sayaçlar?n? devre d??? b?rakarak bu alanlarda su tüketimini minimum seviyeye indirdiklerini anlatan Erdo?an, tüm bu çal??malar sayesinde yakla??k 25 milyon metreküp ilave su kayna?? yarat?ld???n? aç?klad?. Aral?k, ocak ve ?ubat aylar?ndaki ya???lar?n önemine de?inen Erdo?an, mevcut kuyular?n büyük bölümünde verim dü?üklü?ü oldu?unu, yenilenmesi için DS?’den talepte bulunduklar?n? söyledi. Sar?k?z Terfi ?stasyonu’nu da yenilediklerini belirten Erdo?an, uzun vadede gri su sistemleri üzerinde de çal??t?klar?na dikkat çekti.
Düvertepe ve Ba?lam?? Baraj? ?zmir için çok önemli
Haz?rlanan tüm master planlara ve geçmi? y?llardaki su yönetimi projeksiyonlar?na bak?ld???nda böylesine sert bir kurakl?k senaryosu öngörülemedi?inin alt?n? önemle çizen ?ZSU Genel Müdürü Erdo?an, “Örne?in ?stanbul’a 6 farkl? ilden su ta??n?yor ve 20 milyonluk kente bu ?ekilde su sa?lan?yor. Benzer bir yakla??m ?zmir için de dü?ünülebilirdi, çünkü kurakl?k ihtimali her zaman var. Bugün ya?ad???m?z tablo, su yönetiminde bölgesel risklerin ne kadar kritik oldu?unu bir kez daha gösteriyor. E?er barajlar? konu?uyorsak, mutlaka Düvertepe Baraj?’n? ba?lang?ç noktas? olarak ele almak gerekir. Çünkü bu barajlar çok büyük hacimli yap?lar. Tahtal? veya Gördes ile k?yaslanabilecek ölçekteler. Zaman zaman Çaml?, Bostanl? veya De?irmendere barajlar? üzerinden tart??malar aç?l?yor. Elbette bu barajlar?n yap?sal özellikleri ve bulunduklar? bölgeler aç?s?ndan önemli i?levleri var. Ancak sonuçlara ve rezerv hacimlerine bakt???m?zda tablo çok net. Bostanl? Baraj?, ?zmir’in yaln?zca 3–4 günlük su ihtiyac?na kar??l?k gelebilecek büyüklükte. Çaml? Baraj? ise yakla??k 8–9 günlük su sa?layabilecek rezerv kapasitesine sahipt. Bu nedenle Çaml? Baraj? özellikle Yar?mada bölgesinde ya?anan su k?s?t?n? kar??lamak ad?na elbette de?erlidir fakat ?zmir’in bütününe hizmet eden büyük ölçekli kaynaklar de?ildir. ?zmir için kritik anlam ta??yan, gelecekte kesinlikle konu?mam?z gereken iki baraj vard?r. Düvertepe Baraj? ve Ba?lam?? Baraj?. Bu iki baraj, kentin uzun vadeli su güvenli?i aç?s?ndan as?l belirleyici potansiyele sahip yat?r?mlard?r” dedi.
“?zmir’de kay?p kaçak oran? yüzde 25’de”
Gelen sorulara da cevap veren ?ZSU Genel Müdürü Gürkan Erdo?an , su kay?p ve kaçak oranlar? ile ilgili de bilgi verdi. Bu oran?n kent merkezinde yüzde 24,9, ?zmir genelinde ise yüzde 25,8 seviyesinde oldu?unu, son bir y?lda özellikle kent merkezinde belirgin bir iyile?me sa?land???n? aktaran Erdo?an, ?unlar? söyledi:
“Bu oran Türkiye ortalamas?yla ve uluslararas? göstergelerle kar??la?t?r?ld???nda oldukça iyi bir seviyedir. Nitekim Avrupa Birli?i ortalamas? da %25 civar?ndad?r. Bakanl???n 2028 hedefi tüm idarelerin %25’in alt?na inmesidir. ?u anda aç?klanan verilere göre Türkiye’de kay?p–kaçak oran? en iyi olan be?inci idareyiz. Bu rakamlar?n denetlenmesi ve do?rulanmas? gerekti?ini dü?ünüyoruz; çünkü aç?klanan de?erin arkas?nday?z ve ?effaf?z. Ancak %25 seviyesinden sonra dü?ü? sa?lamak kolay de?il; iyi bir y?lda %1–1,5 iyile?me sa?lanabiliyor. Bu nedenle sistemin yenilenmesi ana önceli?imiz. Kentin pek çok noktas?nda yat?r?mlar?m?z sürüyor.”
Atak: Su varl???yla da yoklu?uyla da bizleri s?nad?
?n?aat Mühendisleri Odas? (?MO) ?zmir ?ube Ba?kan? Bengi Atak, bu y?l ya?anan su s?k?nt?s? ve sel felaketlerine de?inerek, “Su, bazen fazlal???yla bazen de yoklu?uyla medeniyetimizi s?nayan bir güç haline geliyor. Bu yaln?zca ?zmir’in de?il, Türkiye’nin birçok kentinin ortak sorunu. Hepimizin birer yurtta? olarak al??kanl?klar?n? gözden geçirmesi, suyun de?erini çok daha iyi bilmesi gerekiyor” ifadelerini kulland?.
Teknik analizler payla??ld?
Program?n ikinci oturumda Dokuz Eylül Üniversitesi ?n?aat Mühendisli?i Bölümü’nden Dr. Yalç?n Özdemir, ?zmir’in tarihsel su yap?lar?n?n önemine dikkat çekti. ?MO Su Kurulu Ba?kan? Dr. ?lker At?? ise geçmi?ten bugüne içme suyu kaynaklar?n?n geli?imini anlatarak kentin gelecekte kar??la?abilece?i riskleri de?erlendirdi. Üçüncü oturumda ise DEÜ’den Prof. Dr. Ali Gül, küreselden yerele iklim krizinin su kaynaklar? üzerindeki bask?s?n? aktar?rken, Doç. Dr. Cem Polat Çetinkaya ise su tahsisi, uyum ve mücadele yöntemleri üzerine teknik analizler payla?t?. Panel; uzman de?erlendirmelerinin, kat?l?mc? sorular?n?n ve çözüm önerilerinin ele al?nd??? geni? kat?l?ml? tart??ma bölümüyle sona erdi.