?zmir Büyük?ehir Belediyesi ev sahipli?inde, ?ZFA? ve SNS Fuarc?l?k i? birli?i ile düzenlenen ?ZK?TAP – ?zmir Kitap Fuar?, “Cumhuriyetin Do?u?u” ba?l?kl? söyle?ide, tarihçi, akademisyen, yazar Prof. Dr. ?lber Ortayl?’y? a??rlad?. Saatler öncesinden salon tamamen doldu. “1923 y?l? 29 Ekim’i, Cumhuriyet’in ilan? bak?m?ndan önemlidir, ama as?l önemli olan ilk 5 senedir. ?lk 5 sene içinde çok önemli ink?laplar yap?lm??t?r” diyen Ortayl?, bunlardan en önemlilerinden birinin de Harf Devrimi oldu?unu söyledi.
“Harf Devrimi, bir medeniyet de?i?imi de?ildir”
rof. Dr. ?lber Ortayl?, “1928 y?l?nda yap?lan Harf Devrimi, kitap fuar? aças?ndan da son derece önemli, üstünde duruyorum. Bu en büyük münaka?ad?r. Bu konuda birçok eser ve makale yaz?ld?, bunlar?n hepsini sayg?yla kar??l?yorum. Türkiye’de Harf Devrimi, bir medeniyet de?i?imi de?ildir, hatta bir kültür devrimi de de?ildir. Yanl??t?r. Çünkü harfle kültür de?i?imi olmaz. Öyle bir ?ey olsa sizin elinizdeki o acayip aletlerle bütün gün yazd???n?z yaz?lar, kötü Türkçe ve kötü imlan?n da bir kültür de?i?imini ifade etmesi laz?m. Öyle bir ?ey yok. Bu olsa olsa kültürsüzlük devrimidir, çünkü ço?unuz orada seslileri atlayarak yazd???n?z kötü Türkçeyi, lisana da döktünüz. Gençlere ne i? yap?yorsun, ad?n ne diyorsunuz, öyle bir telaffuz ediyor ki sesli harfleri anlayamad???n?z için ad?n? da anlayam?yorsunuz. Sesli harflerin hakk?n? veremiyor. Fevkalade kötü bir Türkçe, lütfen dikkat edin” dedi.
Ortayl?, “Hep tekrarl?yorum, Türkçe, di? ve dudak aras?nda bir lisand?r, di? ve dudak aras?nda telaffuz edilir. 8 tane sesli harf vard?r. Böyle lisana prodental denir, çok önemli bir ?eydir. Bu konu?tu?unuz kötü Türkçe ile a?z?n?z?n ayar? bozuluyor. Yabanc? dilleri de ö?renemezsiniz. Çünkü Türkler, yabanc? dilleri çok kolay ve do?ru telaffuz ederler. ?stedi?in yere git, Rusça, Çince, Frans?zca do?ru ve çabuk telaffuz edebilirsiniz. ?ngiliz gibi ?ngilizce konu?ursun demiyorum, ama do?ru konu?ursun. ?imdi bu özelli?inizi kaybediyorsunuz, anla??lm?yor. Görüyorum, Fransa’dan gelen ö?renciler var Galatasaray’a Erasmus ile k?z?n telaffuz etti?i ismi anlam?yorum ya sa??r?m ya da cahilim herhalde dedim. Asistan?m var Frans?zcay? çok iyi bilir, söyledim ne diyor diye, o da ‘Anlam?yorum’ dedi. Konu?tu?u Frans?zca anla??l?r de?il, çünkü a?z? bozuk. Türkçede de bu hazin duruma dü?meyin” diyerek gençlere tavsiyede bulundu.
“Harf Devrimi’ne kadar olan as?lan kitap say?s? 30 bin”
Türkçe’nin 8 seslisi olan bir lisan oldu?unu hat?rlatan Prof. Dr. Ortayl?, “8 sesli olan bir dili yazmak için de Arap harfleri yetmez, Kril harfleri de yetmez. Bunun için adamlar ink?lap yapt?lar, kolay de?ildi. Yazars?n do?ru yazars?n dilini bu çok aç?kt?r. Bu ?artt?r. Bu adamlar bunu kültür devrimi diye yapmad?. Kültür devrimine merakl? olsalar, mesela bir tane de Avrupa dilini de zorlarlard? muhtemelen Portekizce. Olmayacak bir ?ey bulurlard?, öyle bir ?ey yok. Bunlar Türkçeci, kendileri de Türkçeyi en iyi ?ekilde biliyorlard?. Aç?n Nutuk’u okuyun en güzel ?ekilde kullan?yorlard? Osmanl?cay?. Ama onunla Türkçe yaz?lmaz ve Türk çocuklar? uzun y?llar okuma yazma ö?renmeyi bilemediler mekteplerde, en zekileri bile birkaç senede ö?renirdi” diyerek o dönemde okuma yazma oran?n?n çok dü?ük oldu?una ve matbaan?n geli?inin ard?ndan Harf Devrimi’ne kadar olan sürede bas?lan kitap say?s?n?n yaln?zca 30 bin oldu?una dikkat çekti.
Ortayl?, müthi? cehalet duvar?n? kald?rma zorunlu?u oldu?unu, 1928 Harf Devrimi’nin Latin harfleri ile Türkçe nas?l yaz?l?r, nas?l hecelerle okunur, ne ç?kar, nas?l ç?kar bunu çözdü?ünü dile getirdi.
Dünyada yaln?zca ismi cumhuriyet olan birçok ülke bulundu?unu vurgulayan ?lber Ortayl?, “Dünyada birçok cumhuriyet var, fakat cumhuriyet olduklar?na 40 bin ?ahit ister” diyerek, Türkiye Cumhuriyeti’nin yap?lan ink?laplarla gerçek anlamda cumhuriyet oldu?unu söyledi. Ortayl?, bu devrimler ve e?itlik ilkesi sayesinde kabiliyeti olan her gencin her yerde okudu?unu, belirterek, “Ailesi, sülalesi fakir olan Gazi Ya?argil Polatl?’dan ç?k?p Zürih’te t?p fakültesi okuyor, Aziz Sancar Mardin’den ç?k?yor. Halil Hoca, Halil ?nalc?k, babas? iflas etmi? bir tüccar, tamamen devlet okullar?nda okuyor. Hepsi de Atatürk Devrimleri sayesinde dünya çap?nda isimler oldu” diye konu?tu.