?zmir Cumhuriyet Ba?savc?l??? Terör ve Örgütlü Suçlar Bürosu ile Organize Suçlar Bürosu'ndan Sorumlu Ba?savc? Vekili Necati Kayaközü koordinasyonunda yürütülen soru?turma kapsam?nda, ?ZBETON ?irketi ve kooperatiflere yönelik 1 Temmuz'da belirlenen 157 ?üpheliye yönelik operasyon düzenlendi. Aralar?nda eski ?zmir Büyük?ehir Belediye Ba?kan? Tunç Soyer, CHP ?zmir ?l Ba?kan? ?enol Aslano?lu, eski ?ZBETON Genel Müdürü Heval Sava? Kaya, ?ZSU Genel Müdürü Gürkan Erdo?an, Genel Sekreter Yard?mc?s? Övünç Özgen, eski Genel Sekreter Bar?? Karc? gibi isimlerin de bulundu?u 137 ?üpheli gözalt?na al?nd?. Adliyeye sevk edilen 99 ki?iden eski ?zmir Büyük?ehir Belediye Ba?kan? Tunç Soyer, CHP ?zmir ?l Ba?kan? ?enol Aslano?lu ile ?ZBETON Genel Müdürü Heval Sava? Kaya ve ?zmir Büyük?ehir Belediyesi eski Genel Sekreteri Bar?? K?rc?'n?n da aralar?nda oldu?u toplam 60 ki?i tutukland?. Aralar?nda ?ZSU Genel Müdürü Gürkan Erdo?an, ?zmir Büyük?ehir Belediyesi eski Sosyal ??ler Daire Ba?kan? Ula? Ayd?n ve Ertan Dikmen'in de oldu?u 58 ki?i adli kontrol ?art?yla serbest b?rak?ld?. Bir ki?i de savc?l?ktaki ifadesinin ard?ndan sal?verildi.
'RAPOR 2024 N?SAN'DA ?STENM??'
Operasyon kapsam?nda ?zmir Büyük?ehir Belediye Ba?kan? Cemil Tugay'?n belediye içerisindeki denetim birimine kendinden önceki dönemle ilgili incelemeler yapt?rd??? ve düzenlenen raporlar?n geçen 24 Haziran tarihli belgeyle savc?l??a bildirimde bulunuldu?u ö?renilmi?ti. O raporlar?n detaylar? ortaya ç?kt?. Tugay'?n, 18 Nisan 2024 tarihinde ?ç Denetim Birimi Ba?kanl???'na yaz? gönderdi?i ö?renildi. ?ç Denetim Birimi Ba?kanl???'na hitaben yaz?lan yaz?da, “?ZBETON A.?. taraf?ndan gerçekle?tirilen mal ve hizmet al?mlar? ile yap?m i?leri kapsam?nda yap?lan ve yap?lacak olan ödemeler ile ?irket envanterinde yer alan nakdi ve gayri nakdi varl?klar ile stoklar ve sabit k?ymetlerin kayd? ve fiili durumlar?n?n tespitine yönelik Birim Ba?kanl???n?zca bir inceleme yap?lmas? ve düzenlenecek raporun ivedi olarak taraf?ma sunulmas? hususunda gere?ini rica ederim" ifadelerine yer verildi?i görüldü. Haz?rlanan raporlar?n Tugay'?n oluruyla savc?l??a gönderildi?i de belirlendi.
'YAPILMADI?I HALDE YAPILMI? GÖSTER?LM??'
Haz?rlanan raporlarda birçok usulsüzlü?ün tespit edildi?i ortaya ç?kt?. Belediye taraf?ndan ?ZBETON A.?.'ye il s?n?rlar? içindeki ula??m yollar?nda asfalt kaplama, yol ve in?aat bak?m-onar?m i?leri kapsam?nda aral?k hak edi?inde fiyat fark? ve ek fiyat fark? dahil toplam 2 milyon 925 bin 659 lira tutar?nda yersiz ödeme yap?ld???, ayr?ca 14-31 Aral?k 2021 tarihleri aras?nda Güney Bölge Yol ??leri ?ube Müdürlü?ü stok sahas?na gerçekle?tirilmedi?i halde yap?lm?? gibi gösterilen 7 bin 812 metrekare kilit parke sevkiyat? nedeniyle 350 bin 723 lira yersiz ödeme yap?ld??? raporda belirtildi. Öte yandan, MCA Beton Yap? Elemanlar? A.?.'den, ?ZBETON'un alt yüklenicisi Balaban Hafriyat'?n çal??ma sahas?na yap?lmas? gereken 16 bin 416 metrekarelik kilit parke sevkiyat?n?n gerçekle?medi?i ve bu gerçekle?meyen sevkiyatlar için ek fiyat fark? dahil 516 bin 036 lira ödendi?i ifade edildi. Yine ayn? raporda, Merkez ?antiye Kilit Parke Al?m? i?inin yüklenicisi Loft Dizayn Ltd. ?ti.'nin üretim yeri veya stok sahas?ndan belediyeye ait ?antiyeye 30 Eylül-14 Ekim 2022 tarihleri aras?nda yap?lmas? gereken 37 bin 144 metrekare kilit parke sevkiyat?n?n gerçekle?medi?i, bu sebeple belediye taraf?ndan 5 milyon 779 bin 655 lira, ?ZBETON taraf?ndan ise ayn? firmaya 2 milyon 785 bin 800 lira tutar?nda yersiz ödeme yap?ld??? vurguland?. Ayr?ca MCA Beton Yap? Elemanlar? A.?. taraf?ndan 22 Nisan-29 Kas?m 2021 tarihleri aras?nda ?ZBETON stok sahas?na yap?ld??? bildirilen 167 bin 718 metrekarelik kilit parke sevkiyat?n?n kim taraf?ndan teslim al?nd???n?n tespit edilemedi?i ifade edildi.
'20 M?LYONU A?KIN FAZLADAN ÖDEME'
2021-2024 y?llar? aras?nda ?ZBETON A.?. taraf?ndan yüklenicilere yapt?r?lan yap?m i?lerine ili?kin imalatlar?n, sözle?me ve ?artname hükümlerine uygunlu?u ile hak edi?lerde yer alan imalat türü ve miktar?na uyumlu olup olmad???na yönelik yap?lan inceleme sonucunda, Ramer ?n?. Ltd. ?ti. taraf?ndan yürütülen “Bay?nd?r ve Torbal? ilçelerinde sathi kaplama yap?lmas? i?i' ile Siyam Group A.?. taraf?ndan yürütülen 'Menemen ilçesi sathi kaplama i?i' kapsam?nda hak edi? ödemelerinde toplam 20 milyon 248 bin 974 liral?k yersiz ödeme yap?ld??? saptand??? raporlarda yer ald?. Ayn? i? kalemleri ve miktarlar?n, Belediye Fen ??leri Dairesi Ba?kanl???'na sunulan hak edi?lerde de kullan?lmas? sonucu ?zmir Büyük?ehir Belediyesi taraf?ndan ?ZBETON A.?.'ye 20 milyon 935 bin 873 lira tutar?nda fazla ödeme yap?ld??? tespit edildi.
'KAMU ZARARI OLU?TU'
?zmir Büyük?ehir Belediyesi taraf?ndan gerçekle?tirilen '2023 ve 2024 Y?l? ?? Makineleri ve Kara Ta??tlar? Kiralanmas? Hizmeti Al?m?' ihalelerine ili?kin hak edi?lerde görev alan kontrol heyeti üyelerinin, görevlerini mevzuata uygun ?ekilde yerine getirmedikleri ve bu nedenle kamu zarar? olu?mas?na sebep olduklar? da iç denetim sonucunda tespit edildi. Özellikle 2023 Temmuz ve A?ustos aylar? ile 2024 y?l?n?n ilk üç ay?nda toplamda yakla??k 1,7 milyon lira tutar?nda fazladan ödeme yap?ld??? belirlenmi?tir. Ayr?ca, ?ZBETON'un bu ihaleye yönelik ihtiyaç duydu?u araçlar? istisnai al?m yöntemiyle ve mevzuat s?n?rlar?n? a?arak temin etti?i, bu i?lemlerin 4734 say?l? Kamu ?hale Kanunu'na ayk?r? oldu?u, dönemin ?ZBETON yöneticilerinin de bu süreçte sorumlulu?u bulundu?u saptand?.
'?HLAL?N BEDEL? 1,7 M?LYON L?RA'
?zmir Büyük?ehir Belediyesi taraf?ndan yap?lan '2023 ve 2024 Y?l? ?? Makineleri ve Kara Ta??tlar? Kiralanmas? Hizmeti Al?m?' ihalelerinde görev alan kontrol heyeti üyeleri Halil Gündo?du, Kamil Usta, Ethem Karaibrahimo?lu, Alper Sualp ve Hüseyin Çavdar'?n, temmuz, a?ustos, ocak, ?ubat ve mart aylar?na ait hak edi?lerde kontrol görevlerini mevzuata uygun ?ekilde yerine getirmedikleri de iç denetim sonucunda belirlendi. Bu ihlaller sonucunda toplam 1 milyon 712 bin 118 lira fazladan ve yersiz ödeme yap?ld??? saptand?. Öte yandan ?ZBETON'un ihale kapsam?nda sunmas? gereken araçlara fiilen sahip olmamas?na ra?men, bu araçlar? Merkez, Kuzey ve Güney ?antiyeleri için al?nm?? gibi gösterdi?i belirlendi. Bu i?lemlerde imzas? bulunan dönemin ?ZBETON Genel Müdür Yard?mc?s? Mehmet Alphan Bozan ile Genel Müdür Heval Sava? Kaya'n?n da sorumlulu?u bulundu?u da raporlarda yer ald?.
'ÇALI?MAYAN ARAÇLARA ÖDEME YAPILMI?'
?ZBETON'un 2023 ve 2024 y?llar?nda gerçekle?tirdi?i i? makinesi, araç kiralama ve nakliye hizmet al?m ihalelerine ayn? araçlar?n hem i? makinesi hem de nakliye hizmet al?mlar?nda hak edi?lerde tekrar yer almas? nedeniyle toplam 3 milyon 683 bin 392 lira mükerrer ödeme yapt??? vurguland?. Bu mükerrer ödemelerin bir k?sm?n?n, ?ZBETON'un yüklenicisi oldu?u ?zmir Büyük?ehir Belediyesi ihalelerinde de görüldü?ü ve belediye taraf?ndan ?ZBETON'a 1 milyon 712 bin 118 lira fazladan ödeme yap?lmas?na neden oldu?unun alt? çizildi. Bunun yan? s?ra, '?ki Ay Süreli ?? Makinesi ve Araç Kiralama Hizmeti Al?m?' kapsam?nda hak edi? cetvellerine eklenen baz? araçlar?n gerçekte hiçbir i?te çal??mad???na dair somut bir veri bulunmamas?na ra?men ödeme yap?ld???, bu durumun da 4 milyon 214 bin 676 lira yersiz ödemeye yol açt??? tespit edildi.
'11 FATURANIN ASLI ?BRAZ ED?LEMED?'
2021-2024 y?llar? aras?nda ?irket kay?tlar?nda yer alan seyahat, konaklama, yemek, uçak bileti ve organizasyon harcamalar?na ili?kin yap?lan inceleme sonucunda baz? usulsüzlükler ve eksiklikler tespit edildi. ?ncelemede, nitelikleri ayn? olmas?na ra?men baz? harcamalar?n 740 No'lu Hizmet Üretim Maliyetleri Hesab? alt?nda, di?erlerinin ise 770 No'lu Genel Yönetim Giderleri Hesab? alt?nda aç?lan hesaplara kaydedildi?i görüldü. Bu kapsamda, toplam tutar?n KDV hariç 6 milyon 534 bin lira oldu?u belirlendi. Harcamalar içinde, toplam tutarlar? KDV dahil 5 milyon 937 bin 136 lira olan 129 adet faturan?n bulundu?u tespit edildi. Ancak bu faturalara ait yevmiye fi?lerinde, söz konusu ödemelerin ?irket faaliyetleriyle ilgisini ortaya koyan herhangi bir belge veya aç?klay?c? bilgiye rastlanmad???na de?inildi. Faturalar?n yaln?zca arka yüzlerinde Genel Müdür, Genel Müdür Vekili ve Genel Müdür Yard?mc?s? taraf?ndan at?lm?? imza veya paraflar yer ald? ve bu do?rultuda ödeme talimat? verildi?i anla??ld?.
Toplam? KDV dahil 3 milyon 989 bin 879 lira olan 107 fatura arkas?ndaki imza veya paraf?n dönemin Genel Müdürü Heval Sava? Kaya'ya, toplam? KDV dahil 835 bin 083 lira olan 9 faturan?n dönemin Genel Müdür Vekili Hüseyin ?im?ek'e ve toplam? KDV dahil 28 bin 524 lira olan 2 faturan?n Genel Müdür Yard?mc?s? Mehmet Alphan Bozan'a ait oldu?u tespit edildi. Öte yandan, toplam? KDV dahil 983 bin 649 lira olan 11 adet faturan?n asl? ibraz edilemedi?inden dolay?, bu ödemelerin kimin talimat?yla yap?ld???n?n belirlenemedi?i kaydedildi.
'YÖNET?M KURULUNA SUNULMAMI?'
Harcamalar?n KDV dahil 3 bin 492 liral?k bölümünün 'harcama bedeli', KDV dahil 1 milyon 366 bin 032 liral?k bölümünün 'organizasyon bedeli', KDV dahil 2 milyon 203 bin liral?k bölümünün 'otel konaklama bedeli', KDV dahil 1 milyon 356 bin 756 liral?k bölümünün 'yemek gideri', KDV dahil 62 bin liral?k bölümünün 'yurt d??? uçak bileti' ve KDV dahil 945 bin 786 liral?k bölümünün 'yurt içi uçak bileti' bedelinden olu?tu?u tespit edildi. Bu faturalar?n 4 milyon 44 bin 293 liral?k k?sm?n?n ise Barhan Turizm Organizasyon Dan??manl?k Fuarc?l?k Ltd. ?ti.'ne ait oldu?u belirlendi. Öte yandan harcamalar?n yar?s?ndan fazlas?n?n seyahate ba?l? kalemler (uçak bileti, konaklama, yemek) oldu?u ve bu harcamalar?n büyük bölümünün dönemin Genel Müdürü Heval Sava? Kaya taraf?ndan bizzat yap?ld??? ya da bilgisi dahilinde gerçekle?tirildi?i ortaya ç?kt?. Ancak ?irket içi düzenleme olan Personel ve ?dari ??ler Yönetmeli?i'ne göre genel müdür taraf?ndan yap?lan bu tür seyahatler ve harcamalar?n her birinin ?irket faaliyetleriyle ilgisinin aç?kça belirtilerek Yönetim Kurulu'nun onay?na sunulmas? gerekirken, bu yönde al?nm?? herhangi bir özel ya da genel yönetim kurulu karar?n?n bulunmad??? tespit edildi. (DHA)