Ege Bölgesi Sanayi Odas? (EBSO) Yönetim Kurulu Ba?kan? Ender Yorganc?lar, 2023 y?l? ikinci çeyre?ine ili?kin büyüme verilerini de?erlendirdi.
Ekonominin son dört çeyrektir büyümesinin sevindirici oldu?unu, ancak söz konusu büyümenin önceki dört çeyrekteki yüzde 8,2’lik büyümenin oldukça gerisinde kald???n? belirten Ba?kan Yorganc?lar, “Türkiye, y?l?n ikinci çeyre?ini yo?unla?m?? seçim konjonktüründe ya?am??t?r. Seçimlerin yan?nda ekonomik birimlerin seçimler sonras?na ili?kin olarak özellikle enflasyon, faiz ve döviz kurlar?na yönelik beklentileri de ekonomik faaliyetleri yo?un olarak etkilemi?tir. Nitekim özel tüketimin öne çekilmesi, kamunun tüketim harcamalar?nda gaza basmas? söz konusu olmu?tur. Dolay?s?yla y?l?n ikinci çeyre?i ola?andan farkl? ko?ullar?n hüküm sürdü?ü, beklentilerin realize edildi?i bir dönem olmu?tur. Ku?kusuz dünya ekonomisinde, özellikle de ihracat?m?zda ilk s?ralarda yer alan ülkelerdeki yava?lama da büyüme üzerinde etkili olmu?tur. Bu ko?ullarda Türkiye ekonomisi önceki üç çeyre?e yak?n olarak yüzde 3,8 oran?nda büyümü?tür. Ekonominin son dört çeyrektir ortalama yüzde 3,8 dolaylar?nda istikrarl? büyümesi sevindirici olmakla birlikte, bu büyüme önceki dört çeyrekteki yüzde 8,2’lik büyümenin oldukça gerisinde kalm??t?r. Büyümede süreklilik son derece önemlidir. Ancak büyümenin yüksek enflasyon ve yüksek cari aç?k ile gerçekle?mesi, gelecek dönemler için büyüme beklentileri aç?s?ndan risk olu?turmaktad?r. Tüketimin domine etti?i büyümenin sonuna gelindi?inin sinyalleri de belirginle?mektedir” dedi.
Yorganc?lar, “Büyüme verilerinin detaylar?na bak?ld???nda, y?l?n ikinci çeyre?inde büyümeyi üretim yönünden yüzde 6,4 ile hizmetler ve yüzde 6,2 ile in?aat sektörünün, harcamalar yönünden ise yüzde 15,6 ile özel tüketim ve yüzde 5,3 ile kamu tüketimi ve yüzde 5,1 ile yat?r?mlar?n çekti?i görülmektedir. Kamu tüketimini seçimlerin, özel tüketimi fiyat art?? beklentilerinin, yat?r?mlar? ise kurlardaki art??tan korunmak amac?n?n öne çekti?i anla??lmaktad?r. Türkiye’nin a??r? tüketim ile büyümesi ve buna ba?l? olarak mal ve hizmet ithalat?n?n yüzde 20,3 artarken ihracat?n yüzde 9 gerilemesi, d?? kaynak ihtiyac?n? ve dolay?s?yla da kurlar üzerindeki bask?y? art?r?c? bir etki yaratm??t?r” diye konu?tu.
2023 y?l?n?n ikinci çeyre?inde sanayi sektörünün gösterdi?i performans?n üzücü oldu?unu dile getiren Yorganc?lar, “Yo?un belirsizlik ve hatta öngörülemezlik ortam?nda sektörün yüzde 2,6 oran?nda küçülmesi kaç?n?lmaz bir sonuç olmu?tur. Sanayi sektörü küçülürken, tar?m sektörünün de cari nüfus art???n?n gerisinde sadece yüzde 1,2 büyüyebilmesi, g?da enflasyonu ve fiyat-ücret-fiyat sarmal? yaratm??t?r. Bu süreçte, TÜ?K verilerine göre y?l?n ikinci çeyre?inde sanayi sektöründe reel brüt ücretler yüzde 45,5 oran?nda artarken ki?i ba??na emek verimlili?i yüzde 4,2 oran?nda gerilemi?tir. Böylece sektörde emek maliyeti çok yüksek oranda artm??t?r. Y?l?n ikinci çeyre?inde sektörde istihdam?n sadece binde 8 oran?nda artmas?, bu maliyet art???n?n do?al bir sonucudur. Bu durumun devam etmesi halinde sanayicimiz daha fazla sermaye ve teknoloji yo?un üretim tekniklerine yönelecek ve i?sizlik artmaya devam edecektir” ifadesini kulland?.
Son çeyrekte kur art??lar?n?n maliyetlerin alt?nda kalmas?n?n da etkisiyle imalat sanayi sektörü ihracat?nda yüzde 5,8’lik bir gerileme ya?and???n? belirten Yorganc?lar, “Dolay?s?yla sanayi sektörü için y?l?n ikinci çeyre?ini ‘kay?p’ olarak tan?mlamak mümkündür. Yat?r?mlar?n y?l?n ilk çeyre?inde yüzde 3,7; ikinci çeyre?inde ise yüzde 5,1 büyümesi ümit vericidir. Ayr?ca y?l?n ikinci çeyre?inde in?aat yat?r?mlar? sadece yüzde 2,5 oran?nda büyürken, makine ve teçhizat yat?r?mlar?n?n yüzde 7,4 gibi yüksek bir oranda artmas?, sanayinin mevcut belirsizlik ortam?na ra?men üretim kapasitesini art?rmaya çal??t???n? ortaya koymaktad?r” dedi.
Türkiye’nin bir yol ayr?m?nda oldu?una dikkat çeken Ba?kan Yorganc?lar, ?u ifadeleri kulland?:
“Ya sanayile?meyi yeniden önceleyen ve ihracat? güçlendiren bir kulvara, ya da spekülatif d?? kaynak giri?iyle zorlanm??, tüketim geçi?li büyümeyle artan k?r?lganl?k kulvar?na girece?iz. Ekonomi politikalar?nda yap?lan de?i?imler bizi ümitlendirmekle birlikte bütünsel bir ekonomi program?na olan ihtiyaç çok aç?kt?r. Bu çerçevede Eylül ay?nda aç?klanacak olan yeni orta vadeli program?n bizlere hem ümit vermesini, hem de k?lavuzluk yapabilmesini diyoruz. Yolumuz zorlu ve uzun, ancak güçlü ve bütünsel bir ekonomik program ve ortak ak?l ile bu sorunlar?n hepsini a?abilece?imize inan?yoruz. Zira Kurtulu? Sava?? ve sonras?nda ba?ar?lanlar, bu ülkenin insan?n?n her türlü zorlu?u a?abilecek toplumsal genetik yap?ya ve idealizme sahip oldu?unu ortaya koymu?tur.”