Pandemiden en olumsuz etkilenen sektörlerden biri havac?l?k olurken, havaliman? i?letmecileri de destek için Devlet Hava Meydanlar? ??letmeleri'nin (DHM?) kap?s?n? çald?.
Tav Havalimanlar?, “mücbir sebep” gerekçesiyle i?letti?i Antalya, Ankara, Gazipa?a-Alanya, ?zmir ve Milas-Bodrum havalimanlar? için i?letme süresinde iki?er y?ll?k uzatma ve 2020 y?l? kira ödemeleri için de dört y?ll?k erteleme ald?.
Sonucu en çok merak edilen ise Kalyon, Cengiz, Limak ve Mapa’n?n ortak oldu?u ?GA’n?n i?letti?i ?stanbul Havaliman?'n?n destek talebi. DHM? ile ?GA aras?ndaki görü?meler devam ediyor. Masada kira erteleme, indirim ve sözle?me uzatma seçenekleri bulunuyor.
Bloomberg’e konu?an iki kaynak, ?GA için opsiyonlardan birinin de kamu yolcu garantisi ödemesi ile y?ll?k kiran?n mahsupla??lmas? olabilece?ini kaydetmi?ti.
Sözle?meye göre ?GA'n?n DHM?'ye ödemesi gereken y?ll?k kira bedeli 1 milyar 45 milyon euro. DHM?'nin ?GA'ya verdi?i yolcu servis ücreti garantisi ise 2020 y?l? için 333,8 milyon euro. Bu seviyenin alt?nda kal?rsa DHM? ?GA'ya, bu seviyeyi geçerse ?GA DHM?'ye ödeme yapmak zorunda.
2020 YILI GARANT?S? 333,8 M?LYON EURO
?stanbul Havaliman?'nda yolcu servis ücretleri; d?? hat giden yolcu ba??na 20 euro, transfer giden yolcu ba??na 5 euro ve iç hat giden yolcu ba??na 3 euro olarak tahsil ediliyor.
6 Nisan 2019'da hizmete giren havaliman?, 31 Aral?k 2019'a kadar geçen sürede 52 milyon yolcuya hizmet verdi ve 2019'da yolcu hizmet geliri 255,5 milyon euro olarak aç?kland?. DHM?'nin 9 ayl?k dönem için garanti etti?i 233,1 milyon euronun üzerine ç?k?ld??? için aradaki fark olan 22,4 milyon euro ?GA taraf?ndan DHM?'ye ödendi.
Ancak 2020 y?l?nda pandemi nedeniyle tablo tersine döndü.
2020 y?l?nda ?stanbul Havaliman? sadece 23,4 milyon yolcuya hizmet verdi. Servis ücreti pahal? olan d?? hat yolcu say?s?ndaki dü?ü?ün iç hat yolcu say?s?ndaki dü?ü?ten daha fazla oldu?u da dü?ünüldü?ünde, ?GA 2020'de tahminen 100 ile 115 milyon euro aras?nda yolcu servis geliri elde etti.
Bu durumda, DHM? taraf?ndan ?GA'ya ödenmesi gereken para yakla??k 230 milyon euro oldu. Bugünkü kurla hesapland???nda rakam 1 milyar 930 milyon TL'ye denk geliyor.
?GA ile DHM? aras?ndaki olas? kira indirimi ya da öteleme anla?mas?na göre, yolcu garanti ödemesi yap?lacak ya da mahsupla?maya gidilecek.
?stanbul Havaliman?'n?n kapasitesi 90 milyon ancak 2019'da ekonomik kriz, 2020 y?l?nda ise pandemi nedeniyle kapasite kullan?m oran?nda istenilen oranlar yakalanamad?.SORUN SADECE 2020 YILI DE??L
2021 ve sonraki y?llardaki yolcu say?lar?n? ve dolay?s?yla da yolcu hizmet geliri garanti ödemelerini de pandeminin seyri belirleyecek.
DHM?'nin internet sitesinde yer alan tahminler, yolcu say?lar?nda 2019 seviyelerine ancak 2023 sonras?nda dönülebilece?ini gösteriyor.
2019'da 208 milyon olan Türkiye genelindeki havalimanlar?nda hizmet verilen toplam yolcu say?s?, 2020'de yüzde 60,8 dü?ü?le 81 milyona geriledi. DHM?'nin tahminleri ise bu rakam?n 2021'de 122 milyon, 2022'de 178 milyon, 2023'te 203 milyon olaca?? yönünde.
Yani 2023 y?l?nda, 2019 rakam? yakalanamayacak. Tabii a??laman?n yayg?nl??? ve etkinli?i, toparlanmay? h?zland?rabilir.
Öte yandan, Türkiye ekonomisinde son üç y?la damga vuran kriz ve dolar cinsinden gelir azalmas? da, yolcu say?s?n? a?a?? çeken bir faktör olmaya devam edebilir.
?stanbul Havaliman?'nda Ocak 2021'de geçen y?l?n ayn? dönemine göre toplam yolcu say?s?nda yüzde 68'lik dü?ü? olmas? da, 2020'deki sorunun 2021 y?l?nda da devam edece?inin göstergesi oldu.
YOLCU GARANT?LER? G?DEREK ARTIYOR
2020'de 333,8 milyon euro olan DHM?'nin ?stanbul Havaliman? için garanti etti?i yolcu hizmet geliri, 2021 y?l?nda 350,8 milyon euroya ç?kacak. 12 y?lda toplamda 6,3 milyar euro olan bu rakam, kademeli olarak yükselecek ve 2030 y?l?nda 689,8 milyon euroya ula?acak.
2019'da DHM? lehine, 2020'de ise DHM? aleyhine i?leyen bu garantinin, 2021 y?l?nda da DHM? aleyhine i?lemesi muhtemel.
Sozcu.com.tr’ye konu?an Prof. Dr. U?ur Emek, ?stanbul Havaliman?'nda 2019 y?l? kiras?n?n da ertelendi?ine dikkat çekti.
?GA, geçen y?l 5,7 milyar euroluk kredi borcunun refinansman? için görü?meler yapt???n? aç?klam??t?. Proje için gerekli kredinin büyük k?sm? kamu bankalar?ndan çekilmi?ti.
Uluslararas? Hava Ta??mac?l??? Birli?i (IATA), dünya genelinde hava yolu ?irketlerinin 2020 y?l?nda toplam zarar?n?n 118 milyar dolar oldu?unu aç?klad?. Söz konusu ?irketler 2019'da 25,9 milyar dolar net kâr elde etmi?ti.2020: HAVACILIK TAR?H?N?N EN KÖTÜ YILI
Merkezi Kanada’n?n Montreal kentinde olan ve 290 hava yolu ?irketini temsil eden IATA, yolcu say?n?n yüzde 65,9 dü?tü?ü 2020 y?l?n? “havac?l?k tarihinin en kötü y?l?” olarak nitelemi?ti.
2021 y?l?nda da hava yolu firmalar?n?n 38,7 milyar dolar zarar etmesini bekleyen IATA da, sektörde 2019 rakamlar?na dönü?ün birkaç y?l alabilece?ine, a??lama ve virüs varyantlar?n?n seyrinin gidi?at? beliryece?ine i?aret ediyor. (SÖZCÜ)