Zeytinya?? üreticisi olup, bitkiler üzerine de amatör çal??malar yapan Buse Topçuo?lu, 2020'de buldu?u bir bitkinin foto?raf ve örneklerini EÜ Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Ö?retim Üyesi Prof. Dr. Hasan Y?ld?r?m'a ula?t?rd?. Prof. Dr. Y?ld?r?m, türün literatürde bulunmayan bir bitki oldu?unu anlay?nca Mu?la S?tk? Koçman Üniversitesi Köyce?iz Meslek Yüksekokulu'ndan Dr. Ö?retim Üyesi Kenan Akba? ve doktora ö?rencisi Tu?kan Özdöl ile ortak çal??ma ba?latt?. 3 y?l süren çal??malar?n ard?ndan yeni bitkinin 'taksonomik botanik' türü oldu?u belirlendi. Bilimsel ismi ad? 'Leopoldia buseana' olan bitki, bilimsel dergi Phytotaxa'da yer alarak dünyaya tan?t?ld?. Bitkinin Türkçe ismi ise yay?l?? gösterdi?i da? silsilesinden yola ç?karak 'Balan sümbülü' olarak adland?r?ld?.
'TÜR SAYISI 30'A YÜKSELD?'
'Leopoldia'n?n di?er bir ad? ile 'Morba?' cinsinin dünya genelinde 29 türle temsil edildi?ini anlatan Prof. Dr. Y?ld?r?m, "Cinse ait türler Akdeniz havzas?nda, Orta-Do?u ve Güney Avrupa, Kafkasya ve Güneybat? Asya'da do?al bir yay?l??a sahiptir. Cinsin çe?itlenme ve gen merkezi, Bat? Anadolu ve Ege adalar?d?r. Bu bak?mdan Mu?la ili, 'Leopoldia' cinsi için oldukça önemli bir aland?r. Yeni ke?fedilen 'Balan sümbülü' ile cinsin dünyadaki tür say?s? 30'a, Türkiye'de de 16'ya yükselmi?tir. Türkiye'deki endemik 'Leopoldia' tür say?s? ise 9'a ç?km?? oldu. Bu bitkiye isminden de anla??laca?? üzere 'Leopoldia buseana'y? ke?feden Buse Han?m'?n ismine atfettik. Bu bitkinin enteresan bir ?ekilde Marmaris'in yak?n zamanda büyük yang?n geçiren alanlar?nda, Hisarönü civar?nda da popülasyonlar?n? tespit ettik" diye konu?tu.
'GELECE?? ?Ç?N B?L?M ?NSANLARI END??EL?'
Türün Balan da? serisi üzerinde popülasyonu bulundu?unu ancak yol çal??malar? ve orman yang?nlar? nedeniyle risk alt?nda oldu?unu vurgulayan Prof. Dr. Y?ld?r?m, "Gerek yol çal??malar? gerekse orman yang?nlar? için potansiyel bir alan olmas?ndan dolay? bu türün gelece?i için bilim insanlar? endi?eli. Balan da? serisi üzerindeki popülasyonun oldu?u alanda yang?n mevcut de?il; ama potansiyeli çok yüksek. Yerel yönetimler ve bilim insanlar? olarak bu bitkinin acil bir ?ekilde koruma stratejilerini ortaya koyarak bir an önce çal??malar?na ba?lamam?zda fayda görmekteyim" dedi.
'SÜS B?TK?S? POTANS?YEL? OLAN'
Bitkinin fiziksel özelliklerine de de?inen Prof. Dr. Y?ld?r?m, "70 santimetreye kadar uzayabilen, üzerinde uzun bir salk?m ?eklinde çiçeklere sahip. Bitki mavimsi renkten, mora do?ru da hatta kahverengiye de?i?en, tomurcukta farkl? renkte, olgunla?t?ktan sonra farkl? renge do?ru dönü?en çiçeklere sahiptir. Çok güzel bir çiçek renk geçi?i vard?r. Süs bitkisi potansiyeli olan, üzerine kültür çal??malar? yap?lma olas?l??? yüksek bir bitki" diye konu?tu.