Cumhurba?kan? Recep Tayyip Erdo?an'?n Bireysel Emeklilik Sistemi'nde toplanan milyarlarca lirayla özel sektöre kaynak sa?lanabilece?ini söylemesi sistemde bulunanlar aç?s?ndan büyük tedirginlik yaratt?. Toplam 6.8 milyon kat?l?mc?s? bulunan BES'in büyüklü?ü a?ustos sonu itibar?yla 145.2 milyar liraya ula?m?? durumda. Bu birikime bir de 2017'de ba?lat?lan Otomatik Kat?l?m Sistemi'nde (OKS) biriken 10.1 milyar lira eklenince emeklilik fonlar?n?n büyüklü?ü 155.3 milyar liraya ula??yor. Devlet BES'i özendirmek için 2013 y?l?ndan bu yana kat?l?mc?lara ödedikleri tutar?n yüzde 25'i oran?nda katk? veriyor. BES kat?l?mc?lar?, Erdo?an'?n son aç?klamalar?n?n ard?ndan birikimlerine dair endi?e ya?amaya ba?lad?.
ÇIKI?LAR BA?LADI
Hemen herkesin akl?na gelen en büyük kayg?, vatanda??n al?n terinden biriktirdi?i emeklilik tasarruflar?n ?irketlere kulland?r?lmas? ve kayna??n?n k?sa sürede heba edilmesi. Bankac?lar?n verdi?i bilgiye göre, insanlar BES fonlar?n? bozdurmaya ba?lad? bile. Fondaki birikimler ile kredi olarak ne ?ekilde kaynak sa?lanabilece?ine yönelik ayr?nt?lar henüz netle?medi. Ancak uzmanlar?n verdi?i bilgiye göre, sistemde biriken para ile uzun vadeli ve dü?ük faizli kredi olarak finansman sa?lanabilmesi mevcut kanun ve fon yap?s? ile mümkün de?il.
Toplanan fonlar?n prim yat?ranlar?n ç?karlar?n?n aleyhine piyasay? ucuz kredi ile fonlamak için kullan?labilece?i riski gerçekle?irse, bunun kanun de?i?tirilmeden yap?lmas?n?n mümkün olmad??? söyleniyor. Di?er yandan bu kaynak zannedildi?i gibi bir kasada beklemiyor. Paran?n yüzde 46's? kamu tahvil-bonolar? ile kira sertifikalar?nda de?erlendiriliyor. Yani zaten bu para önemli ölçüde kamu kayna?? olarak kullan?l?yor. Dolay?s?yla BES fonlar?n?n özel sektöre kaynak olmas?n?n, Hazine'nin borçlanma imkan?n? da daraltaca?? kaydediliyor.
VATANDA?IN MÜLK?YET HAKKINA TECAVÜZ
Tart??ma yaratan konuya muhalefetten de sert tepki geldi. CHP ?stanbul Milletvekili Aykut Erdo?du, “Hükümetin i?tah?, kaynaklar? tükettikçe vatanda??n di?er birikimlerine yöneliyor. Çal??anlar?n k?dem tazminatlar?n? gözüne kestiren hükümet, i?çi kesiminin tepkilerinden korkup bu fikri rafa kald?rd?. Bugün ise anl?yoruz ki, s?rada vatanda??n emeklilik birikimleri var. Böyle bir hareket vatanda??n mülkiyet hakk?na tecavüz olur. Uluslararas? finansal ilkelerin d???na ç?k?lmad?kça sistemden ucuz kaynak yaratma olana?? çok k?s?tl?” aç?klamas?n? yapt?.
DEVLETE GÜVEN? SARSAR
?Y? Parti Genel Ba?kan Yard?mc?s? Cihan Paçac? da “E?er devlet olarak siz buna el koyup, üç be? tane yanda? firmaya kredi olarak dü?ünürseniz bu, devlete güveni sarsar. Panik yarat?p, bireysel emeklilikten ç?kmay? h?zland?rabilir” diye konu?tu.
CUMHURBA?KANI ERDO?AN NE DEM??T??
Cumhurba?kan? Erdo?an 7 Eylül'de Be?tepe Millet Kongre ve Kültür Merkezi'nde düzenlenen kamuya ait sigorta ?irketlerinin varl?k fonu alt?nda topland??? Türkiye Sigorta tan?t?m törenine kat?ld?. Erdo?an burada yapt??? konu?mada, “Devletin deste?i ve te?vikiyle fon tutar? 154 milyar liraya ula?an Bireysel Emeklilik Sistemi'nde yap?lacak at?l?mlarla reel sektöre uzun vadeli ve dü?ük maliyetli büyük bir kaynak sa?lanabilecektir” dedi.
GEÇM??TE NE OLDU?
1986 y?l?nda Fakir Fukara Fonu (FakFukFon) olarak bilinen Sosyal Yard?mla?may? ve Dayan??may? Te?vik Fonu, hem Turgut Özal hem de sonraki hükümetler taraf?ndan çe?itli sermaye çevrelerine proje destek ve te?vikleri ad? alt?nda kaynak aktarmak için kullan?ld?. 2011 Say??tay denetiminde bu fonda biriken 7.7 milyon liral?k promosyon gelirinin valiler ve kaymakamlar taraf?ndan pastane, kuruyemi?, kozmetik, çiçek, ?oför, mobilya, dekorasyon gibi harcamalarda kullan?ld??? ortaya ç?kt?.
KEY'?N AKIBET? DE AYNI
??çi ve emekçileri konut sahibi yapmak için ücretlerden zorla yap?lan kesintilerle olu?turulan Konut Edindirme Yard?m Fonu'nun (KEY) ak?beti de farkl? olmad?. Milyonlarca ki?i hiç ödeme almad? ve tek bir i?çi bile bu fon sayesinde ev sahibi olamad?. 1988'de kurulan Zorunlu Tasarruf Fonu için i?veren ve devlet pay?n?n yan?nda i?çilerden yüzde 2'lik zorunlu kesinti yap?ld?. 2006 y?l?nda fon tasfiye edildi?inde, fonun kamu bankalar?na dü?ük faizle yat?r?ld??? ortaya ç?kt?.
UZMANLAR NE D?YOR?
Bu paraya dokunmak Anayasa'ya ayk?r?d?r
CHP ?stanbul Milletvekili, Mali Mü?avir Özgür Karabat, “Vatanda? BES'teki paras?n? diledi?i gibi kullan?r ve bu paray? sisteme yat?r?rken özel sigorta ?irketleriyle bir sözle?me yapar. Sözle?meye ayk?r? biçimde, tasarruf sahibinin r?zas? al?nmadan bu paran?n kullan?lmas? ba?ta anayasaya ayk?r?d?r. Anayasan?n 35'inci maddesi aç?kça mülkiyet hakk?n? tan?yor ve düzenliyor” dedi. Karabat, böyle bir ad?m?n özel mülkiyet hakk?n?n ihlali anlam?na gelece?ini savundu.
Sistemin varl?k amac?yla çeli?iyor
Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yat?r?m Sistemi Kanunu'na de?inen Çal??ma Ekonomisi Uzman? Avukat Dr. Murat Özveri, “Bireysel emeklilik fonunda birikmi? tasarruflar?n ucuz kredi olarak piyasaya aktar?lmas?, yasan?n amac?na ayk?r?d?r. Ne var ki bugüne kadar kurulan tüm fonlarda hiç gözetilmeyen amaç, kat?l?mc?lar?n?n refah?n?n art?r?lmas?d?r. Yine bu amac?n göz ard? edilip fondan ucuz kredi olarak kullan?lmas? yasaya ayk?r? olacakt?r” dedi.
Prof. Y?lmaz: Tasarrufun plan? kat?l?mc?ya aittir
?stanbul Üniversitesi ?ktisat Fakültesi Ö?retim Üyesi Prof. Dr. Binhan Elif Y?lmaz ise BES'in iç borçlanmada Hazine için önemli bir kaynak oldu?una de?inerek, “Özel sektöre kaynak olmas?, Hazine'nin borçlanma imkan?n? daraltacakt?r” dedi. Y?lmaz, “BES, tasarruf sahiplerinin kendi adlar?na yapt?klar? birikimi ifade eder. Tasarruflar?n yönelece?i plan ve portföy de?i?ikli?i, kat?l?mc?n?n kendisine ait bir karard?r” yorumunu yapt?.
‘El koyma alg?s?' ç?k??a yol açar
BES'te biriken fonlar?n kredi olarak kulland?r?lmas?n?n sistemden kaç??a neden olabilece?ini kaydeden Sinop Üniversitesi Ö?retim Üyesi ?ktisat Doçenti Utku Altunöz, ?u yorumu yapt?: “Önemli nokta ?u; kaynak üretim ve yat?r?ma m? yoksa daha önceki deneyimler gibi ?irketlere sermaye olarak kullan?ma m? gidecek? Di?er bir kayg?m ise yasal düzenlemeler sonucunda bu dü?ünce hayata geçirilirse toplumda bireysel tasarruflara el koyman?n yolu aç?ld? alg?s? olu?ur mu?”
‘Kredi' aç?klamas? tedirginlik yarat?yor
BES'in zaten hem kamu hem özel sektör için uzun vadeli bir finansman kayna?? oldu?unu kaydeden Bilgi Üniversitesi Ö?retim Görevlisi Ekonomist Murat Sa?man, “BES'ten hisse senedine yap?lan al?mlar ?irket için zaten dolayl? bir finansman kayna??. Buradaki mesele bunun kredi ?eklinde olmamas?. Tedirginlik buradan kaynaklan?yor. Bu konu hakk?nda mutlaka düzeltme gelecektir. Her BES tasarrufçusu birikimleri ile ilgili mutlaka güven ister” yorumunu yapt?.
VATANDA? NE D?YOR?
Paran?n geri dönece?inin garantisini kim verecek?
Dilek K?rm?z? (Esnaf): ED?RNE
20 y?ld?r çal??an ve sigortas?n? ödeyen biri olarak bu uygulamadan emin de?ilim. 42 ya??nday?m ve 53 ya??ndan önce de emekli olam?yorum. 10 y?l daha çal??abilecek miyim, bilmiyorum. Ya??m gelene kadar ekonomik olarak ne durumda olaca??m?z?n hiçbir güvencesi yok. Devlet himayesi alt?nda oldu?umuz halde ne zaman emekli olaca??m?z?n bile bir garantisi yok. BES'te toplanan paran?n özel sektöre kaynak olarak kulland?r?labilece?i konusunun da alt? çok bo? geliyor. Bu paran?n yeniden vatanda?a dönece?inin garantisini kim verebilecek? Vatanda?lar sorunlar?n? kendi çözmeye çal???yor. Devlet, bu paran?n özel sektöre kaynak olarak kulland?r?lmas?n? halka nas?l aç?klayabilir? Bu konuda güven vermesi laz?m.
Hayalimizin ve eme?imizin gasp edilmesi olur
Faysal Akgün (??siz): ELAZI?
BES'te toplanan paralar?n özel sektöre aktar?lmas?n? do?ru bulmuyorum. Y?llarca gece gündüz demeden emeklilik hayaliyle çal??arak alaca??m?z üç be? kuru?un fondan ç?kart?l?p büyük yanda? i? adamlar?na aktar?lmas?n? vatanda??n eme?inin gasp edilmesi olarak görüyorum. ?ktidar?n gözü y?llard?r halk?n cebinden ne koparaca??m diyerek geçti. ?imdi de BES'te toplanan paralara gözünü dikti. Vatanda? ekme?e muhtaçken iktidar?n hâlâ zenginleri dü?ünmesini anlam?yorum. Vatanda??n art?k iktidar?n bu çifte standard?n? görüp ona göre tercihini yapmas? gerekiyor.
Yeni kaynak aray???yla BES'i zorunlu yapt?lar
Esin Yamaç (Avukat): MU?LA
Hükümet, daha do?rusu Cumhurba?kan?, yanda?lar?na kaynak yaratt? ve yine onlara yarayacak bu proje. Yine çal??anlar?n s?rt?ndan yapt??? kesintileri memleket hayr?na olmayacak bir ?ekilde kullanaca??ndan eminim. Hükümet kalk?p sigorta primlerinin yan? s?ra ba?ka bir kaynak bulamad???ndan, ya da yeni bir kaynak bulma aray??? içinde bireysel emeklili?i de çal??anlara zorunlu hale getirdi. Oradan da bir kaynak yaratmaya çal???yor. Yani çal??anlardan hem SGK pirimi kesiyor, hem de bireysel emeklilik fonu ad? alt?nda bir kesinti yapma yoluna gitti.
Hükümet için s?f?r maliyetli bir kaynak ama ?üpheliyim
Hikmet Peker (Yazar): KONYA
Ülkemizde yerli ve milli sigorta sektörünün güçlenmesi elbette geç bile kal?nm?? olumlu bir ad?md?r. Bu yeni proje için kaynak olarak da “BES”te biriken paran?n kullan?lacak olmas?, hükümet ad?na çok isabetli bir durum. S?f?r maliyetli bir kaynak. Ancak bu sigorta ?irketi bu kayna??n kullan?m?nda adil davran?p gerçek anlamda ihtiyaç sahibi ki?i ve kurumlara destek olaca?? noktas?nda endi?e ve ?üphelerim var. Sonuçta bence isabetli bir proje, ama uygulama konusunda çekimserim. Çünkü burada hak sahiplerinin ma?duriyeti de söz konusu.
Ozan Bingöl KOCAELi
Kredi patlarsa ne olacak?
Krediler ödenmezse ne olacak? Bize paray? kim ödeyecek?
Ali Haydar Çelik ESKi?EHiR
Tasarrufun da??t?lmas? haks?zl?k
Al?n teriyle biriktirilen paralar?n ba?kas?na verilmesi hatad?r.
?smail Çeliker AYDIN
AKP'lilere kredi olarak verecekler
Bankalar AKP'li olmayanlara kredi vermiyor. Bu da öyle olacak.
Hakan Kabakç? BURSA
Ekonomideki kötü gidi?in kan?t?d?r
Bu hamle, ekonominin çok zor durumda oldu?unu gösteriyor.