Uzmanlara göre korona virüsü salg?n? sebebiyle Türkiye'de önümüzdeki 2 hafta bir hayli kritik...
Bilim Kurulu üyesi ve Enfeksiyon Hastal?klar? Derne?i Ba?kan? Prof. Dr. Mehmet Ceyhan “Çok kritik bir dönemdeyiz. Hastal???n ‘peak’ noktas? yani en üst seviyeye ula?mas? an meselesi. Bu nedenle önümüzdeki 5 gün hayli önemli. Hastal??? kontrol etmek için tedbirleri daha s?k? almazsak bu noktadan sonra virüsün yay?lmas?n?n kontrol edilebilmesi daha güç hale gelebilir” diyor.
Prof. Dr. Ceyhan, Güney Kore örne?ini hat?rlatarak sosyal izolasyonun tam sa?lanmas? ve kimsenin evden ç?kmamas? halinde salg?n?n 2 ay içinde bitebilece?ini söylüyor ve ekliyor: “Biz, verdi?im 2 örne?in aras?nda bir yerdeyiz. Maalesef insanlar?n yar?s? kurallara uymad? (i? nedeniyle d??ar? ç?kmak zorunda kalanlar? kastetmiyorum). Halen de kurallara uymayanlar var. ?ki arada durdu?umuz için de salg?n?n ne zaman bitece?ini söylemek çok zor. Soka?a ç?kma yasa?? ya da s?k?yönetim ilan etmeden de al?nacak s?k? tedbir ve denetimlerle bu i? çözülebilir. Ama insanlar?n bilinçlenmesi ?art. Yoksa ufuk karanl?k.”
Prof. Dr. Ceyhan hava s?cakl??? artt?kça (haziran-temmuz gibi) virüsün kendi kendine yok olaca?? alg?s?n?n ise yanl?? oldu?unu söylüyor. Ceyhan “Bu salg?n?n bitmesinin hava s?cakl??? ile ilgisi olmayacak. Ya ?ans?n?za virüs bir mutasyona u?rayacak, bula?ma özelli?ini kaybedecek ya da siz i?i ?ansa b?rakmayacak tüm önlemlerinizi alacaks?n?z” diyor.
?talya’dan, ?spanya’dan daha kötü duruma gelecek ülkeler oldu?unu söyleyen Ceyhan’a ‘Biz o ülkelerden biri miyiz?’ diye soruyorum. Cevab? net: “Bu, tamamen insanlar?n al?nan önlemlere ne kadar uyaca??na ba?l?. ?talya ve ?spanya hiç önlem almam?? ülkeler de?il ama bak?n insanlar kurallara uymad? ve ne oldu? ?pin ucunu kaç?rd???n?z zaman nereye gidece?i belli olmaz. Sonra al?nacak önlemler de pek i?e yaramaz. Hep ?unu dü?ünmek laz?m. 1 gün sonra bu salg?n? kontrol etmek bugünden sonra daha zor olacak. Öbür gün yar?ndan daha zor olacak. Vaka say?s? artt?kça i? zorla??yor. 2 bin ki?iyi toplumdan izole etmek ba?ka 10 bin ki?iyi ba?ka.”
3 FARKLI SENARYODA NE OLACAK
Dr. Güvenç Koçkaya ve ekibi koronavirüsün bugüne kadarki yay?l?m h?z?na ve al?nan önlemlere bakarak ‘Ne olacak?’ sorusuna cevap niteli?inde 3 farkl? senaryo haz?rlad?.
* ‘SOSYAL ?ZOLASYON’ SA?LANAMAZSA
Herkesin sokakta oldu?u (sosyal izolasyon kurallar?na uyulmamas? durumu): Vaka say?s? haziran sonunda 3.5 milyonu a?abilir. 184 bin 213 ölüm gözlenebilir. Dahas? vaka art??? devam edebilir.
* ‘KISITLI TEDB?R’ UYGULANIRSA
K?s?tl? tedbirlerin uygulanmas? (4 gün evde oturdum, 1 gün bal??a, 2 gün kom?uya çaya gittim durumu): 183 bin 922 vaka ve 9 bin 143 ölüm ya?anabilir. Vaka art??? may?s sonunda kontrol alt?na al?nabilir.
* ’ETK?N MÜCADELE’ MODEL?NE GEÇ?L?RSE
Yasaklara uyulmas? hali (herkesin kendi OHAL’ini ilan etmesi ve tam izolasyona geçmesi durumu): Vaka say?s? en fazla 52 binde kalabilir. 2 bin 616 ölüm gözlenebilir. Vaka art??? etkin önlemlerin devam ettirilmesi ile nisan sonunda kontrol alt?na al?nabilir.
Sonuç: Dr. Güvenç Koçkaya, salg?n?n en az zararla atlat?labilmesi için vatanda?lara ciddi sorumluluk dü?tü?ünü vurguluyor. Koçkaya, “Türkiye özelinde modellenen senaryolarda temel de?i?kenin sosyal izolasyon oldu?u görülüyor. Yani hastal???n nas?l seyredece?i bizim kurallara ne kadar ba?l? kald???m?zla do?ru orant?l? olacak” diyor.
SALGIN YÜKSELME DÖNEM?NDE
Bilim Kurulu üyesi ve KTÜ Gö?üs Hastal?klar? Anabilim Dal? ö?retim üyesi Prof. Dr. Tevfik Özlü
“?çinde bulundu?umuz haftalar çok kritik. Zira, salg?n yükselme trendinde. Vaka say?lar?ndaki art??? görüyorsunuz. Bu dönemde bula?may? azaltacak tedbirler al?nmaz, al?nanlara da uyulmaz ise vaka say?lar?nda patlama olabilir. Bu dönemi az hasarl? atlatmak için biraz di?imizi s?kaca??z. Sosyal izolasyon ?art” diyor. Peki virüsün böylesine h?zl? yay?ld??? bu dönemde ne yapmak gerekli? Özlü ?öyle anlat?yor:
“Sosyal izolasyon kurallar?na uyarsak salg?n?n h?z? yava?lar. Tam anlam?yla kurallara uymaktan bahsediyorum. D??ar? asla ç?kmayacaks?n?z, içeri de kimseyi almayacaks?n?z. Konu, kom?u, akraba, e?, dost ‘Gelin otural?m, bir çay içelim’ derse bir anlam? yok.
Ev halk? d???nda ba?kalar?yla temas yasak. Bana gelen duyumlar üzerine size bir örnek vereyim. Bir han?m haftalard?r evdeyim diyerek kom?usuna kahve içmeye gidiyor. Kom?usunun o?lu da i?ten izinli oldu?u için ?stanbul’dan memleketine gideli 1-2 gün olmu?. Beraber oturmu?lar. Sonra o kom?unun o?lu pozitif ç?kt?. ?imdi 2 ailede karantinada. Önümüzdeki 1-2 hafta herkes kurallara uysa pat diye salg?n?n yay?lma h?z? dü?er. Toplumun nas?l davranaca??n? bilmedi?imiz için ‘Salg?n ?u ay biter’ diyemiyoruz.”