Endüstriyel Toksikoloji Derne?i Ba?kan? Prof. Dr. Engin Tutkun, son günlerde Ankara ve ?stanbul’da sis olarak görülen hava olaylar?n asl?nda smog diye tabir edilen olgular oldu?unu ifade etti.
Tutkun, smog olay?n?n geçmi?teki bilimsel çal??malara da konu oldu?unu belirterek “Son günlerde ba?ta Ankara ve ?stanbul olmak üzere yo?un sis varl???na dair haberlerin bas?n?m?za yans?d???n? görmekteyiz. Bunun asl?nda sis olmay?p ‘smog’ olarak isimlendirilen, toplum sa?l??? aç?s?ndan risk olu?turan bir olgu oldu?unu hat?rlamam?z gerekiyor. Bu, meteorolojik bir süreç olmakla birlikte hava kirlili?i ile birle?ti?inde çok say?da sa?l?k sorununa yol açt??? geçmi?te yap?lan bilimsel çal??malarla ortaya konmu? durumda” dedi.
Bu konuda en çok bilinen örneklerin; 5 Aral?k 1930’da Belçika Meuse Valley’de, 27-30 Ekim 1948’de ABD Donora kentinde, 5-9 Aral?k 1952’de ?ngiltere Londra’da görüldü?ünü hat?rlatan Tutkun, ?u ifadeleri kulland?:
''Kavramsal olarak ‘smog’; s?cakl?k inversiyonu (meteorolojik antisiklonik inversiyon) ile olu?an bir olay ancak toksik sanayi emisyonlar?n?n varl???nda, etkiledi?i alanlarda, ba?ta solunum yollar? olmak üzere sa?l??? olumsuz etkilemekte. S?cakl?k inversiyonu üstteki hava tabakalar?n?n yere yak?n hava tabakalar?ndan daha s?cak olmas? durumuna denir. S?cakl?k yükseldikçe azalmas? gerekirken art?yordur. Böyle bir durumda hava kütlesi yukar? do?ru de?il a?a?? do?ru hareket eder ve ta??d??? tüm kirleticiler insanlar?n soluma mesafesinde yer almaya ba?lar. ?leri ya?takiler ba?ta olmak üzere kronik obstrüktif akci?er hastal??? (KOAH), akut ve kronik bron?ial ast?m, solunum yolu komplikasyonlar? ile seyreden kronik hastal??? olanlarda hastal??? ?iddetlendirebildi?i gibi erken ölümlere de yol açabiliyor. Bu havan?n solunmas?yla birlikte sülfür dioksit, sülfirik asit duman?, karbondioksit, karbonmonoksit, florid gazlar? ba?ta olmak üzere birçok toksik kimyasala maruz kalma riski mevcut bulunuyor.
‘FARKINDALI?IN ARTTIRILMASI HALK SA?LI?I AÇISINDAN ÖNEM ARZ ETMEKTE’
Tutkun, smog sorununun pandemi ile yak?ndan ili?kisi oldu?unu aktararak ?u ifadeleri kulland?:
''Bu sorunun, ya?ad???m?z pandemi ile de yak?ndan ili?kisi oldu?unu vurgulamak gerekiyor. 1952’de Londra’da ya?and???nda ayn? dönemde bir influenza epidemisi oldu?u ve smog varl???n?n, bu epidemiden beklenen ölüm ve hastal?k h?zlar?n? çok anlaml? bir biçimde art?rd??? bilimsel çal??malarda gösterilmi? durumda. 1952’de Londra’da olan smogda 12 bin ki?inin öldü?ü bilimsel ara?t?rma sonucu olarak kar??m?za ç?k?yor. Dolay?s?yla Covid-19 pandemisinin olu?turdu?u hastal?k yüküne bir de bu durumun eklenmi? olmas?n?n; olas? ölüm ve hastal?k h?z?n? çok ciddi bir ?ekilde art?raca??; hastane ba?vuru say?lar?nda ve Acil Servis-Yo?un Bak?m yat?? oranlar?ndaki yükseli?in sa?l?k sisteminde zorlanmalar olu?turaca??ndan hareketle etkin önlemler al?nmas? çok önemli hale gelmektedir.''
‘SOLUNUM KORUYUCU MASKELER KULLANMALARI ÖNER?LEB?L?R’
Prof. Dr. Tutkun; aç?klamas?n?n devam?nda ise ?unlar? dile getirdi:
''Sa?l?k Bakanl???, Çevre ?ehircilik ve ?klim De?i?ikli?i Bakanl???’n?n, hatta ?çi?leri ve Çal??ma Bakanl?klar?’n?n, ivedilikle bu durumun ya?and??? bölgelere özel önlemler almas? ve toplumun bu konuda e?itim ve fark?ndal???n?n art?r?lmas? halk sa?l??? aç?s?ndan önem ve öncelik arz etmektedir. Duyarl? popülasyonlar?n ve kronik hastal??? olanlar ba?ta olmak üzere hassas gruplar?n soka?a ç?kmamas?, sa?l?kl? ki?ilerin aç?k havada spor yapmamalar?, soka?a ç?kmak zorunda kalan herkesin bu süreçte sokakta geçirecekleri süre konusunda dikkatli olmas?, solunum koruyucu maskeler kullanmalar? önerilebilir. ?lgili ?ehirlerde yerel yönetimlerin kalorifer ve sobalar?n yanma derecesi ile ilgili kararlar almalar? ve duyurmalar? bu sürecin daha kolay atlat?labilmesine yard?mc? olacakt?r. Vatanda?lar?n kalorifer ve sobalar?n? sürekli ama dü?ük s?cakl?klarda yakmalar?, araçlar?n egzoz kirlili?inin etkisinin önlenebilmesi için mümkün oldu?unca toplu ta??ma kullan?lmas? tavsiye edilebilir.''