?zmir Körfezi'nde geçen y?l toplu bal?k ölümleri sonras? bölgede hakim olan pis koku, bu y?l da duyulmaya ba?lad?. Körfezde bu y?l toplu bal?k ölümlerine rastlanmazken pis koku, hava s?cakl???n?n artmas?yla yeniden ortaya ç?kt?. Bölgeye zaman zaman hakim olan kötü koku ve körfezin durumuna ili?kin de?erlendirmede bulunan EÜ Su Ürünleri Fakültesi Ö?retim Üyesi Dr. Levent Yurga, "?zmir Körfezi 1990'lardan itibaren sanayile?me, evsel ve sanayi at?klar?n?n foseptik olarak denize serbestçe ak?t?lmas? yüzünden kötü kokmaya ba?lam??t?. 'Islah' ad? alt?nda dere diplerinin betonla kaplanmas? gibi yanl?? bir çözümle i?e ba?land?. Daha sonra ?zmir Büyük?ehir Belediyesi 2000'lerde Büyük Kanal Projesi'ni ba?latt?. Böylece evsel ve sanayi at?klar? yap?lan biyolojik ar?tma tesislerine yöneltildi. Ayr?ca körfez suyu ak?nt?s?n?n önünde bir baraj gibi duran Rag?p Pa?a Dalyan? kald?r?l?nca körfez kendini ak?nt?larla temizlemeye ba?lad?. Hem Büyük Kanal Projesi'nin yap?l??? hem de Rag?p Pa?a Dalyan?'n?n y?k?lmas?, körfezde gözle görülür, belirgin bir temizlenmeyi ba?latt?. D?? körfezdeki deniz çay?rlar?, deniz tav?anlar?, deniz atlar?, tüplü boru kurtlar? gibi denizin temiz bölgelerinde ya?ayan canl?lar orta ve iç körfeze do?ru yay?larak ilerlemeye ba?lad?. 2020'lerin ba?lar?na kadar bu temizlenme ve tür çe?itlili?i artarak sürdü" ifadelerini kulland?.
'BESLEY?C? TUZLAR YÜZÜNDEN A?IRI ÇO?ALDILAR'
Artan nüfus ile orant?l? olarak ar?tma tesislerinin kapasiteleri h?zl? bir ?ekilde artt?r?lamad???ndan, körfezde tekrar kirlili?in artmaya ba?lad???n? belirten Dr. Yurga, "Gemilerin ballast tanklar? ile gelen omurgal? ve omurgas?z hayvanlar?n yan?nda, fitoplankton grubu olan baz? dinoflagellat türleri de körfeze geldi. Bunlar deniz suyundaki kirlilik içerisindeki besleyici tuzlar yüzünden körfezde a??r? ço?almaya ba?lad?. Özellikle 2023-2024 aras? tüm körfezi kaplayarak sudaki oksijen seviyelerini dü?ürdüler ve oksijensizlik yüzünden toplu bal?k ölümlerine sebep olmaya ba?layarak yerel yönetimlerin ve bilim insanlar?n?n dikkatini çekmeye ba?lad?. Kirlili?i azaltmak yerine yanl?? yönlendirmeler sonucu dinoflagellat türlerinin üremelerinin bask?lanmas? ya da öldürülmesi nedeniyle körfezdeki denizel ekosistemin dengesi bozuldu" dedi.
‘K?RL?L?K AZALTILMLI’
Dr. Yurga, sözlerini ?öyle sürdürdü: "Siyanobakteriler, diyatom ve dinoflagellatlar?n ço?almalar? toplu bal?k ölümlerine sebep oldu. En dayan?kl? bal?klar olarak bilinen k?k?rdakl? bal?klar bile 2025 y?l? ba?lar?nda bu toplu bal?k ölümlerinden etkilendi. Böyle bir ortamda kirlilik azalt?lmad??? sürece koku devam edecektir. Kokunun kayna?? hem ölü planktonik organizmalar? hem de ölü omurgal?, omurgas?z hayvanlar? çürüten bakterilerdir. Dü?ük oksijen seviyelerine sebep olan kirlilik yüzünden çürük yumurta kokusuna benzeyen, ?zmirlilerin 1990'lar?n ba?lar?ndan itibaren tan?d???, bildi?i o hidrojen sülfür kokusu yeniden duyulmaya ba?land?. Körfezdeki besleyici tuzlar?n art???yla ço?alan deniz marullar? gibi deniz bitkilerinin güne?in etkisiyle deniz suyu yüzeyinde çürümeye ba?lamalar?ndan do?an koku, di?erine kar??t?."
'DEN?Z MARULLARINI TOPLAMAK YANLI?'
Kokunun en önemli kaynaklar?ndan birinin de Gediz Deresi eski kollar? ile di?er derelerden gelen kirlilik oldu?unu söyleyen Dr. Yurga, "Bu derelere at?k bo?altan sanayi tesislerinin biyolojik filtre takmas? ve bu tak?lan filtrelerin ciddi bir ?ekilde denetlenmesi gerekmektedir. Ayr?ca dinoflagellat türlerinin ço?almalar?n? bask?lamak, öldürmeye çal??mak, ultra sesle patlatmak, toksik kil tozu serpmek ve di?er k?sa vadeli çözümler körfezdeki canl?l??a yarar de?il zarar getirecektir. Ayr?ca, toksik bir türü s?rf a??r? ço?al?yor diye toksik bir kil tozuyla öldürmeye çal??mak mant?ks?zd?r. Baz? dinoflagellatlar kist olu?turarak deniz dibine çöküyor. Her seferinde yeniden ço?ald?klar?ndan bunlar? sürekli bask?lamak için yüzbinlerce ton kil tozu gerekir. At?lan kil tozlar? da dipte çamur olarak birikir. Ayr?ca çok say?da canl?ya koruma alan? sa?layan deniz marullar?n? toplamak da yanl??t?r. Körfezin oksijenlenmesini de sa?layan bu bitkiler, halk?n yürüdü?ü, dinlendi?i yerlere yak?n bölgelerden toplanabilir. Körfezin kokmamas?n? sa?lamak için yap?lacak ilk ve tek i?, sadece kirlili?i durdurmak olmal?d?r" ifadelerini kulland?.
'EKOS?STEM? BOZUYORUZ'
Kokunun ve toplu bal?k ölümlerinin sebebini, tüm dünyada ölçülen ve izlenen deniz suyu s?cakl?klar?ndaki art??a ba?laman?n kolayc?l??a kaçmak oldu?unu dile getiren Dr. Yurga, "Körfezimizde a??r? bal?k avc?l??? olmasayd? ekosistemi dengeli bir körfezimiz olurdu. Yumurtalar?ndan ç?kan bal?klar, büyük sürüler olu?turarak çe?itli bakteri planktonla beslenen denizanalar? ve deniz kestanesi larvalar?n? tüketecekti. Böylece, denizanas? a??r? ço?almayacakt?. Ekosistem düzgün ve dengeli ise denizlerdeki canl? türleri aras?nda da bir denge oluyor. Hem a??r? bal?k avc?l??? yaparak hem de artan nüfusumuzla ?zmir Körfezi'ni kirleterek ekosistemi bozuyoruz. Ekosistemi bozan kirlili?i durdurmaya yönelmek yerine, bozuk ekosistemin cevab? olan a??r? ço?almalar? durdurmaya çal??makla zaman kaybediyoruz. Gelecekte çocuklar?m?za tertemiz bir körfez b?rakmak istiyorsak uzun vadeli çözümlere odaklanmal?y?z" diye konu?tu.