?stanbul Büyük?ehir Belediye Ba?kan? Ekrem ?mamo?lu'nun gözalt?na al?nmas? sonras? y?llar sonra ilk kez üniversitelerde protesto gösterileri düzenlendi.
Ekrem ?mamo?lu ile birlikte diplomas? iptal edilen 28 ki?iden biri olan Prof. Dr. Aylin Ataay Sayba??l?'n?n ö?retim üyeli?i yapt??? Galatasaray Üniversitesi, akademik boykotun ba?lad??? ilk üniversite oldu.
24 Mart'ta Orta Do?u Teknik Üniversitesi'nin (ODTÜ) ça?r?s? ile akademik boykot di?er üniversitelere yay?ld?.
Derslere girmeyen ö?renciler kampüste farkl? etkinlikler düzenleyerek, adil yarg?lanma, dü?ünce ve ifade özgürlü?ü, kaliteli ve ucuz yemekle yurt gibi taleplerini gündeme getirdi.
Üniversite ö?rencileri bu protesto gösterilerini "Hak, Hukuk, Adalet" slogan?yla sokaklara da ta??d?.
CHP'nin ?stanbul Saraçhane'de düzenledi?i protesto gösterilerine kat?lanlar?n da ço?u gençti.
Türkiye'nin farkl? yerlerinde düzenlenen protesto gösterilerinde ve ev bask?nlar?nda ço?u genç 300 civar?nda ki?i tutukland?.
11 Nisan itibar?yla tutuklananlar?n yar?s?ndan ço?u tahliye edildi.
7 Nisan'da bayram tatilinin sona erip e?itim ve ö?retimin yeniden ba?lamas?yla üniversite ö?rencilerinin protestolar?n? bundan sonra sürdürüp sürdürmeyecekleri ve bunu nas?l yapacaklar? merak ediliyor.
BBC Türkçe Hacettepe, ODTÜ, Galatasaray ve Mimar Sinan üniversitelerinden boykot komisyonu temsilcileri ile konu?arak bu sorunun yan?t?n? arad?.
Güvenlik kayg?lar? nedeniyle talepleri üzerine isimleri gizli tutuldu.
Ö?RENC?LER NASIL ÖRGÜTLEN?YOR?
BBC Türkçe'nin üniversite temsilcilerinden edindi?i bilgiye göre, farkl? üniversitelerin boykot komitelerini bir araya toplayan bir koordinasyon grubu bulunmuyor.
Bunun yerine her üniversitenin bölümlerinde ve fakültelerinde ayr? ayr? kararlar forumlarla al?n?yor.
Bu nedenle bölüm ve fakültelerdeki protesto biçimleri farkl? farkl? oluyor.
BBC Türkçe'nin boykot komisyonlar?ndan edindi?i bilgiye göre, üniversitelerde geni? çapl? akademik boykot devam etmiyor.
Bunun yerine aç?k dersler, oturma eylemleri, dayan??ma konserleri ve tiyatro gösterileri gibi etkinliklerle hem taleplerini hem de tutuklu ö?rencileri gündemde tutmay? amaçl?yorlar.
Düzenledikleri kermeslerle de ekonomik boykotu sürdürüyorlar.
AKADEM?K BOYKOT NEDEN B?TT??
24 Mart'ta ODTÜ'nün ça?r?s? ile ba?layan akademik boykota, özellikle ?stanbul ve Ankara'daki bir dizi üniversite kat?l?m göstermi?ti.
Fakat akademik boykot, Galatasaray Üniversitesi hariç ?u an geni? çapl? devam etmiyor. Az say?da da olsa süresiz boykot karar? alan bölümler bulunuyor.
Ö?renciler her halükarda serbest b?rak?lana kadar tutuklu arkada?lar? ile farkl? ?ekillerde dayan??maya devam edeceklerini söylüyorlar.
BBC Türkçe'nin konu?tu?u temsilciler, s?nav dönemi ba?layan ö?rencilerin boykot talep etmedi?ini, bu nedenle de forumlardan geni? çapl? boykot kararlar?n?n ç?kmad???n? anlat?yor.
Boykot temsilcileri, akademisyenlerin rektörler arac?l???yla Yüksekö?retim Kurulu'ndan (YÖK) bask? alt?nda olduklar? için akademik boykota aç?kça destek vermekte zorland?klar?n? da söylüyor.
YÖK, tüm üniversitelere akademik boykotu destekleyen ö?renci, ö?retim üyeleri ve idari personel hakk?nda gerekli adli ve idari i?lemlerin yap?lmas? ve bu konuda kendilerine bilgi verilmesini istemi?ti.
BBC Türkçe de bu yaz?y? ba??ms?z olarak teyit etti.
YÖK'ün yaz?s?nda, adli ve idari i?lemlere dayanak olarak, 5237 say?l? Türk Ceza Kanunu ve 2547 say?l? Yüksekö?retim Kanunu gösterildi.
5237 say?l? kanun, kamu düzeni ve güvenli?i dahil farkl? konularda koruma sa?l?yor. 2547 say?l? kanunsa bütün yüksekö?retim kurumlar?n?n ve üst kurulu?lar?n?n çal??mas?n? düzenliyor.
8 Nisan Çar?amba günü üniversite ö?rencileri bu talimat? protesto etmek için YÖK binas? önünde topland?.
BBC Türkçe'nin edindi?i bilgiye göre, Bilkent Üniversitesi'nin yapt??? ça?r?yla ODTÜ, Hacettepe, Ankara üniversitelerinden ö?renciler protestoya kat?ld?.
Hacettepe Üniversitesi boykot komitesinden protestoya kat?lan bir ö?renci BBC Türkçe'ye, yakla??k 200-250 göstericinin topland???n?, YÖK binas?n?n çevik kuvvet polisi taraf?ndan sar?ld???n?, emniyet birimleriyle müzakereler sonucunda bas?n aç?klamas? yapt?ktan sonra müdahale olmadan gösterinin sona erdi?ini anlatt?.
Bas?n aç?klamas?nda ?u ifadeler yer ald?:
"Üniversite bile?enlerine yönelik yap?lan bu tehdit aç?klamas?n? tan?m?yoruz. Gençli?i 'a??r? grup' ve 'yasa d??? örgüt' yaftalar?yla marjinalle?tirmeye çal??anlara izin vermeyece?iz.
"Son haftalarda oldu?u gibi, bulundu?umuz her alandan dayan??ma içerisinde, tüm arkada?lar?m?z?n kat?l?mc? oldu?u kampüslerimizden ve sokaklardan mücadeleyi büyütmeye devam edece?iz."
Akademik boykotun "geni? çapl? devam etti?i" Galatasaray Üniversitesi boykot komitesi üyesi BBC Türkçe'ye, "Derslere girmemek yönünde kararl?y?z. Fakat s?nav haftas? geldi. Hocalarla konu?up vizeyi ertelemelerini ya da ödeve çevrimelerini istedik" diyor.
Rektörlükten akademik boykotu sonland?rmalar? yönünde ?imdiye kadar bask? görmediklerini söyleyen ö?renci, bundan sonraki ad?mlar?na dair ?öyle konu?uyor:
"?ktidar?n politikalar? çerçevesinde dinamik de?i?iyor ço?u ?eyler. O yüzden asl?nda çok da önünü kestiremedi?im bir gençlik hareketi var."
Hacettepe, ODTÜ ve Mimar Sinan'da ise akademik boykot ço?unlukla sona ermi? durumda.
Güzel Sanatlar Fakültesi, Hacettepe'de akademik boykotun devam etti?i bölüm.
Üniversitenin boykot komitesinden bir ö?renci BBC Türkçe'ye, 7 Nisan Pazartesi dekana taleplerini iletmek isteyen Güzel Sanatlar Fakültesi ö?rencilerinin özel güvenlik taraf?ndan engellenmeye çal???ld???n?, oturma eylemi de içeren yakla??k 6 saat süren çaban?n sonucunda dekanla görü?ebildiklerini anlatt?.
Ayn? ö?renci, dekan?n ö?rencilerin taleplerine yaz?l? beyanla yan?t vermeye söz verdi?ini aktard?.
BBC Türkçe'ye bilgi veren ODTÜ boykot komitesinden bir ö?renci, say?sal olarak okulun yar?s?ndan fazlas?na tekabül eden mühendislik fakültelerinden destek gelmeyince akademik boykotu bitirdiklerini ve herkesi kapsayacak farkl? etkinliklere yöneldiklerini anlatt?:
"?ktisadi ?dari Bilimler Fakültesi'nde, Be?eri Bilimler Fakültesi'nde, Mimarl?k Fakültesi'nde boykotu devam ettirmek pratikte mümkün görünse de, mühendislik fakültelerinde böyle bir durum olunca ö?rencilerin bölünece?i bir durum yaratmakta.
"Boykota dahil olmayan insanlar?n da içinde bulunabilece?i mücadele araçlar?n? nas?l kullan?r?z dü?üncesiyle boykotu bitirdik."
AKADEM?SYENLER BASKI ALTINDA MI?
BBC Türkçe'nin sorular?n? yan?tlayan bir Hacettepe Üniversitesi ö?retim üyesi, YÖK'ün aç?klamas?n?n akademik ve idari personele duyuruldu?unu söylüyor.
Ayn? ö?retim üyesi, dekanlar?n bölüm ba?kanlar? üzerinden sözlü ya da yaz?l? olarak akademisyenlere yoklama almalar? ve s?nav yapmalar? talimat? verdi?ini kaydediyor.
Buna kar??l?k akademik boykot s?ras?nda baz? hocalar?n hiç yoklama almad?klar?n?, baz?lar?n?n yoklama almalar?na ra?men kayda geçirmedi?ini, baz?lar?n?n da sesli bir ?ekilde yoklama ald???n? aktar?yor.
Ö?retim üyesine göre, dekanlar derslerin yap?l?p yap?lmad???n? baz? fakültelerde derse girerek kontrol ediyor.
Üniversitedeki bir eylemde 4500 akademik personelden sadece 30-40'?n?n orada bulundu?unu anlatan ayn? ö?retim üyesi ?unlar? söylüyor:
"Ki?isel gözlemim akademisyenler eylemlere genel olarak destek vermekle birlikte pek görünür olmak istemiyorlar, bu nedenle aç?ktan destek veren akademisyen say?s? çok de?ildi."
Rektörlü?ün akademisyenlerden, 14 Nisan itibariyle ö?rencilerin telefonlar?ndan giri? yapmalar?n? gerektiren e-yoklama sistemini uygulamaya sokmalar?n? istedi?ini söyleyen ö?retim üyesi, bu uygulaman?n ?u an genelle?mesinin "manidar" oldu?unu belirtiyor.
BBC Türkçe'nin sorular?n? yan?tlayan Mimar Sinan Üniversitesi'nden bir ö?retim üyesi ise, rektörlük taraf?ndan boykota destek vermemeleri konusunda akademisyenlere bir uyar? yap?lmad???n? söylüyor.
Ancak yönetimin genel olarak "akademinin teamüllerine ayk?r? tutumundan ve sert tav?r ile söylemlerinden dolay?" akademisyenlerin aç?kça destek vermekten çekindi?ini anlat?yor.
"Hocalar?n üzerinde ba??na bir ?ey gelebilece?ine dair her zaman bir çekince var" diyor.
Baz? akademisyenlerin aç?k ders verdiklerini ama boykot ça?r?s?nda bulunmad?klar?n? söylüyor.
"Akademisyenler ö?rencilerle genel olarak bir duygusal dayan??ma içerisindeler ama ö?rencilerin [aksi yöndeki] taleplerine ra?men yoklama almay? ve s?navlar? yapmay? sürdürüyorlar" diyor.
Bunun nedenini ?öyle aç?kl?yor:
"Yasal olarak öyle bir ?ey yapamay?z. Hepimiz devlet memuruyuz, görev yerimizi terk edemeyiz. Sonuçta bu boykota kat?lmayacak olan ö?rencilerin e?itim hakk? var. E?itim hakk?n? da biz engelleyemeyiz."
EKONOM?K BOYKOT SÜRÜYOR MU?
CHP lideri Özgür Özel'in iktidara destek verdi?ini söyledi?i markalara boykot ça?r?s? üzerine, ekonomik boykot yay?lm??t?.
Protestolar? destekleyenler 2 Nisan'da ülke genelinde sat?n almay? durdurmu?tu.
Baz? üniversitelerde 9 Nisan'da da ekonomik boykot devam etti.
Bo?aziçi Üniversitesi Ö?renci Temsilcili?i Kurulu, 9 Nisan Çar?amba günü için takas ve ikinci el standlar?n?n kurulaca?? kermes yapacaklar?n? duyurdu.
Hacettepe Üniversitesi'nde de ayn? gün ekonomik boykot vard?.
BBC Türkçe'ye konu?an boykot temsilcisi, "Okul içerisinde al??veri? yapm?yoruz. Ö?renciler de ma?dur olmas?n diye bir kermes düzenleniyor. Ö?rencilerin dayan??mas?yla ve kaynaklar?yla yap?l?yor. Herkes evinden yemek getiriyor, içecek getiriyor" diyor.
Mimar Sinan Üniversitesi'nden temsilci ise "F?nd?kl? kampüsünde dayan??ma mutfa??m?z var. Orada insanlar ya evlerinden getirdikleri ya da önceden stok yapt?klar? ürünleri getiriyorlar. Boykot edilen markalar getirilmiyor" diyor.
EYLEMLER NASIL SÜRECEK?
Ö?rencilerin anlat?m?na göre ?stanbul ve Ankara'daki üniversite ö?rencileri tutuklu ö?renciler serbest b?rak?lana kadar eylemlerini farkl? ?ekillerde sürdürmek istiyor.
Ö?renciler aç?k dersler, oturma eylemleri, takas pazarlar? ile "dayan??may? büyütmeye" devam edeceklerini söylüyorlar.
Üniversite kulüplerinin etkinlikleriyle de son dönemde ya?ananlar gündemde tutuluyor.
Bir boykot komitesi üyesi, "[Etkinlikleri] nas?l çe?itlendirebiliriz, nas?l daha kitlesel ve kal?c? hale getiririz… Bir yandan bu konu?uluyor" diyor.
Galatasaray Üniversitesi boykot komitesi üyesi, kampüste aç?k ders verdiklerini, müzik yap?p, tiyatro oyunu sahnelediklerini anlat?yor:
"Bunlar? yaparken ?unun bilincindeyiz. Bu boykot asla bir tatil de?il, herkes okula geliyor ve bir tür dayan??ma a?? içerisinde oluyor. Tutuklanan arkada?lara mektup da gönderdik."
Hacettepe, ODTÜ ve Mimar Sinan'da da benzer bir durum var.
Örne?in ODTÜ Mimarl?k Fakültesi'nde 'kent suçu ve etik' ba?l?kl? bir aç?k ders gerçekle?mi?.
Bu derste 2022'de Merkez Ankara projesinin in?aat?nda staj yapt?klar? s?rada kal?p devrilmesi sonucu iki ö?rencinin ya?am?n? yitirmesi de gündeme gelmi?.
"E-mail okuma etkinli?inde" ise ö?renciler, üniversitenin rektörü Prof. Dr. Ahmet Yozgatl?gil'in ö?rencilere gönderdi?i e-maili hicvetmi?ler.
Hatta yapay zekayla yaz?l?p yaz?lmad???n? incelemi?ler.
BBC Türkçe'ye konu?an ODTÜ boykot komitesi üyesi, Rektör Yozgatl?gil'in e-mailin içeri?ini sordu?umuzda ?unlar? söylüyor:
"'Ben ö?rencilerin hiçbirinin k?l?na zarar gelmesini istemem. Okul asl?nda tüm ö?rencilerimizin kendini farkl? biçimde özgürce ifade edebildikleri bir alan olmal?. Ben de bunun korunmas? için özen göstermeye çal???yorum' içerikli bir ?eydi.
"'Üniversitemizin düzenini bozan, ba?kalar?n?n hakk?n? ihlâl eden ya da suça kar??an eylemler kar??s?nda ODTÜ'nün me?ruiyetini korumak da benim görevimdir' gibi bir k?s?m var.
Bunun asl?nda 'Ben sizin yan?n?zday?m' vurgulu bir e-mail oldu?unu belirten ö?renci, "ama pratikte hiçbir kar??l??? yok" dü?üncesini ifade ediyor.
Mimar Sinan Üniversitesi boykot komitesi üyesi ise üniversite içerisindeki etkinliklerin d???nda ?stanbul'daki yürüyü?lere de kat?ld?klar?n? söylüyor.
Fakat hem okul içerisinde, hem de okul d??ar?s?ndaki etkinliklere polisin müdahale etmeye çal??t???n? anlat?yor.
Güvenlik personelinin okula mezunlar? sokmad???n? söyleyen ö?renci, 8 Nisan Sal? günü Kad?köy'de yap?lan gösteriye de toplu bir ?ekilde yürüyerek gitmelerine izin verilmedi?ini aktar?yor:
"Normalde yürüyü? yaparak gitmeyi planl?yorduk. Kabata?'tan daha sonra vapurla Kad?köy'e geçecektik. Okulun giri?indeki polisler yürüyü?e izin vermediler. Da??larak, tekrar Kabata?'ta bulu?tuk" diyor.
BBC Türkçe'ye konu?an Hacettepe Üniversitesi temsilcisi de, Fen Fakültesi'nde her okul günü saat 16:30'da tutuklu ö?rencilerle dayan??ma göstermek için bulu?tuklar?n? ve aç?klama yapt?klar?n? anlat?yor.
Bu uygulamay? di?er bölümlere de yaymaya çal??acaklar?n? belirten ö?renci, "Arkada?lar?m?z?n hepsi tahliye olana kadar biz her gün, ayn? yerde, ayn? saatte bulu?maya devam edece?iz" diyor.