NATO Antla?mas?n?n 4. Maddesi, müttefik ülkelerden herhangi birinin ‘tehdit’ hissetmesi halinde, NATO müttefiklerini ‘dan??malar için’ toplant?ya ça??rmas?n? öngörüyor.
4. Madde genellikle, NATO'nun ‘bir müttefike yap?lm?? sald?r?, tüm NATO ülkelerine yap?lm?? sald?r?d?r’ içeri?ine sahip me?hur 5. Madde’nin i?letilmesinden bir önceki ad?m olarak görülüyor.
EMEKL? TU?GENERAL AL? ER; “4. MADDE ÇA?RISI AKILLICA OLMU?”
Sözcü'ye konu?an, uzun y?llar NATO'da görev yapm?? Emekli Tu?general Ali Er, Türkiye'nin NATO'ya acil toplant? ça?r?s?n? 4. Maddeden yapmas?n?n ‘ak?ll?ca’ oldu?unu söyledi. Er, ?öyle konu?tu;
* 4. maddeden ça??rmalar? ak?ll?ca bir i? olmu?. Çünkü 5. maddede belki ABD hatta Almanya gibi bu i?ten en çok zarar görebilecek ülkeler s?cak baksa da, NATO'nun 29 üye ülke profiline bakt???n?zda, 5. Madde’nin i?letilmesine kar?? ç?kacak ülkeler olabilece?ini görürsünüz.
* Dolay?s?yla NATO içinde konsültasyon, dan??ma ve kar??l?kl? anlay??, i?birli?ini öngören madde kapsam?nda ça?r? yap?lmas? daha ak?ll?ca, politik bir ad?m olmu?.”
NATO'nun mevcut ko?ullarda 5. Madde çerçevesinde harekete geçirilebilmesinin mümkün olmad???n? kaydeden Emekli General Er, “Teknik olarak 5. Madde kapsam?nda de?erlendirilmesi NATO bak?m?ndan mümkün de?il. Çünkü olay?n meydana geldi?i alan teknik olarak NATO sorumluluk alan? d???nda kabul edilir” diye konu?tu.
Er, 4. Madde çerçevesinde yap?lan dan??malar sonras?nda ABD, ?ngiltere ya da Kanada gibi ülkelerin, di?er ülkeleri Türkiye'ye daha aktif destek vermek üzere ikna etmesinin de bir olas?l?k olabilece?ine de dikkat çekti.
“L?BYA ÖRNE??” KULLANILAB?L?R M??
Kaddafi'nin yönetimi s?ras?nda NATO, insani gerekçelerle Libya'ya müdahalede bulunmu?tu. Emekli Tu?general Er, 2011'de gerçekle?en, Türkiye'nin de aktif olarak kat?ld??? NATO'nun Libya operasyonunun örnek olmas?n?n zor olaca??na da dikkat çekti. Er, ?öyle dedi;
* Suriye'de ya?ananlar?n Libya ile pek ilgisi yok. Çünkü bu bir operasyon de?il. Ad? resmen konulmasa da fiilen Türkiye ile Rusya aras?nda bir çat??ma var. Bu çat??man?n boyutlar? burada kalmayabilir. birincisi bu.
* ?kincisi ise, Rusya her ne kadar sald?r?y? kendisinin yapt???n? kabul etmese dahi, dolayl? olarak rejimin operasyonuna sahip ç?k?yor, ‘orada Türk birliklerinin olmamas? gerekirdi’ diyor.
* Buraya bir hareket yapmad?m diyor ama öbür taraftan da Suriye'nin yapt??? operasyonu kabulleniyor. Böyle bir ortamda NATO'nun Rusya ile do?rudan kar?? kar??ya gelmesini ummak pek mümkün de?il.
* Tüm NATO ülkelerinin ortak ç?karlar? bak?m?ndan, Libya'da oldu?u gibi ortak bir karar al?nmas? pek mümkün görünmüyor.
NATO ANTLA?MASI'NIN ?LG?L? MADDELER? NE D?YOR ?
NATO antla?mas?n?n ilgili 4. Ve 5. Maddesi ?öyle;
Madde 4
Taraflardan herhangi biri, taraflardan birinin toprak bütünlü?ü, siyasi ba??ms?zl??? ya da güvenli?inin tehdit edildi?ini dü?ündü?ü zaman, tüm taraflar birlikte dan??malarda bulunacaklard?r.
Madde 5
Taraflar, Kuzey Amerika’da veya Avrupa’da içlerinden bir veya daha ço?una yöneltilecek silahl? bir sald?r?n?n hepsine yöneltilmi? bir sald?r? olarak de?erlendirilece?i ve e?er böyle bir sald?n olursa BM Yasas?’n?n 51. Maddesinde tan?nan bireysel ya da toplu öz savunma hakk?n? kullanarak, Kuzey Atlantik bölgesinde güvenli?i sa?lamak ve korumak için bireysel olarak ve di?erleri ile birlikte, silahl? kuvvet kullan?m? da dahil olmak üzere gerekli görülen eylemlerde bulunarak sald?r?ya u?rayan Taraf ya da Taraflara yard?mc? olacaklar? konusunda anla?m??lard?r. Böylesi herhangi bir sald?n ve bunun sonucu olarak al?nan bütün önlemler derhal Güvenlik Konseyi’ne bildirilecektir. Güvenlik Konseyi, uluslararas? bar?? ve güvenli?i sa?lamak ve korumak için gerekli önlemleri ald??? zaman, bu önlemlere son verilecektir.