NATO Antlaşmasının 4. Maddesi, müttefik ülkelerden herhangi birinin ‘tehdit’ hissetmesi halinde, NATO müttefiklerini ‘danışmalar için’ toplantıya çağırmasını öngörüyor.
4. Madde genellikle, NATO'nun ‘bir müttefike yapılmış saldırı, tüm NATO ülkelerine yapılmış saldırıdır’ içeriğine sahip meşhur 5. Madde’nin işletilmesinden bir önceki adım olarak görülüyor.
EMEKLİ TUĞGENERAL ALİ ER; “4. MADDE ÇAĞRISI AKILLICA OLMUŞ”
Sözcü'ye konuşan, uzun yıllar NATO'da görev yapmış Emekli Tuğgeneral Ali Er, Türkiye'nin NATO'ya acil toplantı çağrısını 4. Maddeden yapmasının ‘akıllıca’ olduğunu söyledi. Er, şöyle konuştu;
* 4. maddeden çağırmaları akıllıca bir iş olmuş. Çünkü 5. maddede belki ABD hatta Almanya gibi bu işten en çok zarar görebilecek ülkeler sıcak baksa da, NATO'nun 29 üye ülke profiline baktığınızda, 5. Madde’nin işletilmesine karşı çıkacak ülkeler olabileceğini görürsünüz.
* Dolayısıyla NATO içinde konsültasyon, danışma ve karşılıklı anlayış, işbirliğini öngören madde kapsamında çağrı yapılması daha akıllıca, politik bir adım olmuş.”
NATO'nun mevcut koşullarda 5. Madde çerçevesinde harekete geçirilebilmesinin mümkün olmadığını kaydeden Emekli General Er, “Teknik olarak 5. Madde kapsamında değerlendirilmesi NATO bakımından mümkün değil. Çünkü olayın meydana geldiği alan teknik olarak NATO sorumluluk alanı dışında kabul edilir” diye konuştu.
Er, 4. Madde çerçevesinde yapılan danışmalar sonrasında ABD, İngiltere ya da Kanada gibi ülkelerin, diğer ülkeleri Türkiye'ye daha aktif destek vermek üzere ikna etmesinin de bir olasılık olabileceğine de dikkat çekti.
“LİBYA ÖRNEĞİ” KULLANILABİLİR Mİ?
Kaddafi'nin yönetimi sırasında NATO, insani gerekçelerle Libya'ya müdahalede bulunmuştu. Emekli Tuğgeneral Er, 2011'de gerçekleşen, Türkiye'nin de aktif olarak katıldığı NATO'nun Libya operasyonunun örnek olmasının zor olacağına da dikkat çekti. Er, şöyle dedi;
* Suriye'de yaşananların Libya ile pek ilgisi yok. Çünkü bu bir operasyon değil. Adı resmen konulmasa da fiilen Türkiye ile Rusya arasında bir çatışma var. Bu çatışmanın boyutları burada kalmayabilir. birincisi bu.
* İkincisi ise, Rusya her ne kadar saldırıyı kendisinin yaptığını kabul etmese dahi, dolaylı olarak rejimin operasyonuna sahip çıkıyor, ‘orada Türk birliklerinin olmaması gerekirdi’ diyor.
* Buraya bir hareket yapmadım diyor ama öbür taraftan da Suriye'nin yaptığı operasyonu kabulleniyor. Böyle bir ortamda NATO'nun Rusya ile doğrudan karşı karşıya gelmesini ummak pek mümkün değil.
* Tüm NATO ülkelerinin ortak çıkarları bakımından, Libya'da olduğu gibi ortak bir karar alınması pek mümkün görünmüyor.
NATO ANTLAŞMASI'NIN İLGİLİ MADDELERİ NE DİYOR ?
NATO antlaşmasının ilgili 4. Ve 5. Maddesi şöyle;
Madde 4
Taraflardan herhangi biri, taraflardan birinin toprak bütünlüğü, siyasi bağımsızlığı ya da güvenliğinin tehdit edildiğini düşündüğü zaman, tüm taraflar birlikte danışmalarda bulunacaklardır.
Madde 5
Taraflar, Kuzey Amerika’da veya Avrupa’da içlerinden bir veya daha çoğuna yöneltilecek silahlı bir saldırının hepsine yöneltilmiş bir saldırı olarak değerlendirileceği ve eğer böyle bir saldın olursa BM Yasası’nın 51. Maddesinde tanınan bireysel ya da toplu öz savunma hakkını kullanarak, Kuzey Atlantik bölgesinde güvenliği sağlamak ve korumak için bireysel olarak ve diğerleri ile birlikte, silahlı kuvvet kullanımı da dahil olmak üzere gerekli görülen eylemlerde bulunarak saldırıya uğrayan Taraf ya da Taraflara yardımcı olacakları konusunda anlaşmışlardır. Böylesi herhangi bir saldın ve bunun sonucu olarak alınan bütün önlemler derhal Güvenlik Konseyi’ne bildirilecektir. Güvenlik Konseyi, uluslararası barış ve güvenliği sağlamak ve korumak için gerekli önlemleri aldığı zaman, bu önlemlere son verilecektir.