SONKALE?ZM?R-?zmir Cumhuriyet Ba?savc?l???'n?n yürüttü?ü soru?turma kapsam?nda ?ZBETON ?irketi ve kooperatiflere yönelik operasyonda gözalt?na al?nan ve adliyeye sevk edilen Eski ?zmir Büyük?ehir Belediye Ba?kan? Tunç Soyer'in ifadesi ortaya ç?kt?. Soyer ifadesinde kooperatif çal??malar? ile ilgili detayl? bilgi verirken, hakk?ndaki suçlamalar? reddetti.
Tunç Soyer ifadesinde ?unlar? kaydetti:
"?zmir Büyük?ehir Belediye Ba?kanl??? ile ?zbeton A.?. aras?nda imzalanan Kar??yaka ilçesi Örnekköy Kentsel Dönü?üm ve Geli?im Alan? 3 Etap, Kar??yaka ?lçesi Örnekköy Kentsel Dönü?üm ve Geli?im Alan? 4 Etap, Gazien?ir ?lçesi Aktepe ve Emre,. Mahalleleri Kentsel Dönü?üm ve Geli?im Alan? I. Etap, Karaba?lar ilçesi Uzundere Mahallesi Kentsel Dönü?üm ve Geli?im Alan? 3 Etap ve Karaba?lar ilçesi Uzundere Mahallesi Kentsel Dönü?üm ve Geli?im Alan? 4 Etap projelerinin tamam? olmak üzere bu 5 proje benim ?zmir Büyük?ehir Belediye Ba?kan? oldu?um dönemde ba?lat?lm?? projelerdir. ?zmir ili bir deprem ?ehridir. Bu nedenle ilimizde kentsel dönü?üm yap?lmas? ülkemizin di?er ?ehirlerine göre daha büyük öncelik ve ivedilik ta??maktad?r. Nitekim ?zmir ilimizdeki 30 Ekim depreminin ard?ndan 117 can?m?z kaybedilmi? ve binlerce bina a??r-orta-dü?ük hasarl? olmak üzere hasar görmü?tür. Özellikle orta hasarl? binalar ile ilgili n?evzuat?m?z çözüm sunmaktan uzakt?r. A??r hasarl? binalar ile ilgili devletimizin getirdi?i çözümler olmas?na ra?men orta hasarl? binalar ile ilgili bina sahibine ya y?k?n yapn?n ya da güçIendirerek oturun denmektedir. Dolay?s? ile orta hasarl? binalar ile ilgili çözüm üretmek sorumlulu?u vard?r. Deprem sonra da "K" alan? olarak tarif edilen ve hasarl? binalar?n oldu?u bölgelerde binalara %20 kat fazlas? veren imar de?i?ikli?i Büyük?ehir Belediye meclisine sunulmu? ve oy birli?i ile in?ar art??? onaylanm??t?r. Bu art?? örnek verecek olursak 40 dairelik bir binan?n 48 daire olarak yap?lmas?na imkan vermi?tir. Yani mant?k olarak ilave yap?lacak olan 8 daire ile 40 dairenin maliyetinin kar??lanmas?, vatanda??n cebinden müteahhitlere verilecek paran?n en az seviyede ç?kmas? hedeflenmi?tir. Ancak müteahhitler eklenecek %20 oran?n yeterli görmedikleri için kat maliklerinin çok daha a??r bedeller ödemesi durumu ile kar?? kar??ya kalm??lar. Bu durumda vatanda??n daha dü?ük bedeller ile in?aat yapabilmesi için Kooperatifle?meleri çözümünü ürettik. Bu durum k?saca vatanda??n kat malikli?inden feragat ederek arsa hissedar? olmas? sonucu do?urmu?tur ve bu durumda Belediye ?irketi olan izBeton A.$.' nin tek tek kat malikleri ile yapamayaca?? mütehaattlik hizmetleri anla?mas?n? kooperatifie yap?labilmesi imkan?n? yaratm??t?r. Yani bu durum ?zBeton A.?.'nin %1 gibi KDV oran?ndan dolay? çok dü?ük bedelle vatanda?a çok dü?ük ücretlerde müteahhitlik hizmeti vermesinin önünü açm??t?r.
Bu modeli kullanarak Bayrakl? ilçesinde onlarca apartman kooperatifie?erek izBeton A.?. ile protokoller yapm?? ve böylece çok dü?ük maliyetler ödeyerek vatanda?lar evlerine kavu?mu?lard?r. ?lk örnek ise Bayrakl? depreminin sembol binalar?ndan olan Dilber Apartman?nda gerçekle?tirilmi? ve bina tamamland?ktan sonra ismine SOYER Apartn?an? verilerek vatanda?lar yeni evlerine ta??nm??lard?r. Bu örnekten ald???m?z cesaret ile ?zmir ilinde 6 bölgede t?kanm?? olan Kentsel Dönü?üm Projelerini hayata geçirebilece?imizi gördük. Benim dönemimden önce de, benim dönemimde de Kentsel Dönü?üm ihaleleri için yapt???m?z giri?imler müteahhitlerin paylar?n? dü?ük görerek ihaleye kat?l?lmalar? ?eklinde sürüncemede kalm??t?r. öncelikle bu durumu çözmek için ?zmir ilindeki müteahhitleri defalarca toplant?ya ça??rarak ihalelere kat?lmalar? konusunda te?vik etmeye gayret ettim. Ancak bu giri?imlerim hep sonuçsuz kald?. Nihayet Bayrakl? bölgesinde uygulad???m?z Halk Konut projelerinden ilham alarak ihalelere öncelikle ?zBeton A.?.' yi sokmaya ve bu ?irket ad?na kurulacak kooperatifierle in?aatlan yapmas?na karar verdik. izlieton A.?.' nin ihalelere kat?lmas? karar? ?zmir Büyük?ehir Belediye Meclisinden de oy birli?i ile karar al?narak geçmi?tir. ?zbeton A.?.' nin kat?ld??? ihalelerden Örnekköy 3. Etap l?Beton A.?. üzerinde kal?rken, Ege Mahallesindeki ihale ?zbeton A.?. girmi? olmas?na ra?men bir ba?ka özel ?irkete kalm??t?r. Böylece Belediye ?irketinin kentsel dönü?üm ihalelerine girmesi ?ehirde bu ihalelere girmek konusunda nazlanan müteahhiticri harekete geçirmi?tir.
Kooperatif uygulamas?n?n özetini bir ön?ekle vermek anla??l?r olabilir. Örne?in 100 konutun kentsel dönü?ümü söz konusu ise ve burada 200 konut yap?lacak ise yap?lacak olan 200 konutun 100'ü müteahhit pay?, 100'ü ise hak sahipleri konutlar? olacakt?r. Kooperatif uygulamas? 100 ki?inin kuraca?? bir kooperatif ile her bir kooperatif orta??m hem kendisine hem de bir hak sahibine konu yapmas? anlam?na gelmektedir. Böylece hem bir müteahhitte ödenecek olan 100 konutun pay? çok daha dü?ük maliyetler ile birlikte kar??lanm?? olacak ve adeta müteahhittin alaca?? kar s?f?rlanacak hem de 100 hak sahibinin konutlar? yine çok dü?ük maliyetle tamamlanarak kendilerine teslim edilecektir. Bu saikle ç?k?lan yolda 1018 konut yap?lacak olan Örnekköy 3. Etab?nda 500 ki?ilik kooperatifle 500 hak sahibinin evlerinin yap?lmas? hedefienmi?tir. Uzundere 3. Ve 4. Etap hem Gaziemir 1. Etap kentsel dönü?üm projeleri bu anlay??la Izmir Büyük?ehir Belediyesi Meclisine getirilmi? ve oy birli?i ile ?zbeton A.?. taraf?ndan yap?lmas? kararla?t?r?lm??t?r. Özetle kentsel dönü?ümde kooperatifçilik modeli son derece sa?lam hukuki temeller üzerine oturan, miiteahhit kar yap?m ortadan kald?ran ve çok say?da kentsel dönü?üm projesini hayata muktedir ve yarat?c? örnek bir çözümdür. Nitekim hayata geçirdi?imiz bu model ?ngiltere ve dünyan?n bir çok ülkesinde örnek al?nan bir modele dönü?mü?tür.
?ki husus hakk?nda de?erlendirme yapmak istiyorum. ilk husus olarak soru?turma konusuna ba?ka bir bak?? aç?s? ile bakmaya dair. ?kinci husus olarak ise ki?isel olarak soru?turma dair de?erlendirmemdir. ?lk hususu açacak olursak; parayla sat?n al?nmayan tek ?ey zamand?r. ?nsan?n ki?isel hayat?nda ya?ad??? zaman kayb? telafisi mümkün olmayan zararlar yaratabilir. Örne?in gidebilece?iniz bir s?nav? kaç?rman?z hayat boyu size bedel ödetebilir. Peki ki?isel hayatta bu kadar önemli olan zaman kayb? kamu hayat?na toplumsal hayata nas?l yans?r. Türk hukuk mevzuat, kamusal alanda çal??an atanm?? yada seçilmi?lerin yaratacaklan zaman kayb? ile ilgili hukuki düzenlemeler konusunda yeterli de?ildir. Örne?in görevi ihmal, görevi kötüye kullanma gibi düzenlemeler d???ndaki büyük eksiklikten söz ediyorum. Y?llard?r aç?lan kentsel dönü?üm ihalelerine kimsenim kat?lmamas? nedeni ile sürgit sonuçsuz kalan kentsel dönü?üm hedefi ayn? yolu takip etseydim bugün benim ifademin al?nmas?n? gerektirmeyecekti. Yani yarataca??m zaman kayb? Türk hukuk sistemi taraf?ndan sorgulanmazd?. Oysaki yap?lmayan kentsel dönii?iin? ola?an üstü büyük toplumsal kay?plara, can kay?planna, mal kay?plar?na yol açarak büyük kamusal zarar do?urabilirdi. K?sacas? atanm?? ya da seçilmi? kamu görevlilerinin görevlerini yeterince ifa etmemeleri nedeni ile sorgulanmamalar? toplumsal olarak telafisi imkans?z kamu zararlar?na yol açabilir. Bu nedenle müteahhitlerin kat?lmamas? sebebi ile sonuçsuz kalan kentsel dönü?üm ihalelerinin yarataca?? büyük kamu zarar? öngördü?ümden çare arayarak kooperatif modeli gibi bir uygulamay? yürürlü?e sokmaya karar verdik. Bu süreçte ilk ad?m Belediye ?irketi olan izBeton A.?.' nin ihaleye kat?lmas? idi. ?kinci ad?m ise ?zmir'in kurumsal ticaret kurumlar?n? davet ederek yani ?zmir Ticaret Odas?, ?ZS?AD, ES?AD, EBSO gibi kurumlann üyelerini davet ederek bu süreçte kooperatif üyesi olmalar? ve kentsel dönü?üme kat?lmaya davet ettim. Uygulad???m?z model dünyada örnek gösterilecek ve bir çok yerde uygulanabilecek özellikler ta??maktad?r. Ekonomik demokrasi olarak tarif edilen ve halk?n toplu üretim gücü haline gelerek ekonomide a??rl???n? koymas? haline gelen bu model en güçlü enstriiman olarak kooperatifleri kullan?r. Bu tarz uygulamay? yani kooperatifçili?i sadece kentsel dönü?üm ve tar?msal üretim alan?nda de?il ula??mda ?zTa??t modeli ile geri dönil?ümde Çöp Toplay?ellann?n Kooperatifle?mesiyle benzer ad?mlar? att?k ve bu ad?n?lar dünyaya ilham verecek Türkiye' nin tüm yerel yönetin?lerinde uygulanabilecek modellerdir. ?kinci hususu da açacak olursak; kedi ci?er hikayesini bilirsiniz. Vatanda? gider kasaptan 2.5 kilogram ci?er al?r. Eve giderken bir ?ekilde ci?eri çald?nr. ?üphelendi?i ?ahsa sorar ci?er nerede. O da az ilerideki kediyi gösterir ci?eri kedi yedi der. Adam kediyi tartar 2.5 kilogram gelir ve sorar kedi buradaysa ci?er nerede, ci?er buysa kedi nerede diye. 20 y?l önce EXPO 2015 adayl??? Genel Sekreterli?i s?ras?nda tek imza ile milyonlarca dolar harcama yapt?m. Ard?ndan 10 y?l Seferihisar Belediyesinde ve sonraki 5 y?l da ?zmir Büyük?ehir Belediyesinde milyarlarca liral?k dev bütçcleri yönettim. Bir çok bakanl?ktan, bir çok dev holdingten daha büyük paralar? idare ettim. Halen Alsancak yada Alaçat? Port ta de?il Seferihisar'?n Ulam?? köyünün 900 metre k?rsal?nda 75 metre kare zemine oturan 2.5 katl? bir evde ikamet ediyorum. Mal bayan?m ortadad?r. ?kinci bir yazl?k konutumda yoktur. K?sacas? bu ci?er kediye s??maz, m?zrak çuvala s??maz nitelikli yada niteliksiz doland?r?c?l?k bu haneye s??maz. Çocuklu?umdan beri ald???m aile terbiyesi ile maddi ve manevi tokluk ve ?ükretmenin erdemle?ri ile bilyüdüm. Dünyay? anlamaya ba?lad???m gençlik y?llar?mdan itibaren sahip olmakla, olmak aras?nda ki fark? ö?rendim ve sahip olman?n bitmek bilmez h?rs?na kap?lmay?p olmak'?n sonsuz erdemlerine kavu?ma hedefi ile ya?ad?m. Hayat?m? ?ehrimc, memleketime, insanlara, do?aya adad?m. Bu suçlama bütün bu hikayeye yalu?ma. Bunu bana yalu?t?rmaya çal??may?n. Yazd???m kitab?n ilk cümlesi derki bizi bilen bilir bilmeyene kendi gibi bilir. Mevlana' n?n bu sözü ifademin son sözü olsun. Üzerime ald? bulunan suçlamalar? da kabul etmiyorum. ifademe ekleyecek ba?kaca bir hususum yoktur."