?zmir Büyük?ehir Belediyesi Ahmet Piri?tina Kent Ar?ivi ve Müzesi (AP?KAM), kent tarihi sergilerine bir yenisini daha ekledi. “?zmir Foto?rafhanesi-Görsel Haf?zan?n ?n?as? (1840-1922)” sergisinin aç?l???, ?zmir Büyük?ehir Belediye Ba?kan? Dr. Cemil Tugay’?n ev sahipli?indeki törenle yap?ld?. ?zmir Büyük?ehir Belediyesi Kültür, Sanat ve Sosyal ??ler Dairesi’ne ba?l? Kent Ar?ivi ve Müzeler ?ube Müdürlü?ü taraf?ndan düzenlenen ve ?zmir’in foto?rafç?l?k tarihini anlatan serginin küratörlü?ünü ?zmir kent tarihi üzerine yürüttü?ü ara?t?rma ve koleksiyonlar?yla tan?nan Aybala Yentürk, proje genel koordinatörlü?ünü ise kent tarihi ile ilgili ara?t?rmalar? ve yay?mlanm?? kitaplar? bulunan Kent Ar?ivi ve Müzeler ?ube Müdürü Dr. Serhan Kemal Sayg? üstlendi. Sergi 13 Aral?k 2026 tarihine kadar aç?k olacak ve hafta içi 09.00-17.00, hafta sonu ise 10.00-17.00 saatlerinde ziyaret edilebilecek. Sergi, pazartesi günleri ziyarete kapal? olacak.
Tugay: Benzerlerinin yap?lmas? için de te?vik edici davranaca??z
?zmir Büyük?ehir Belediye Ba?kan? Dr. Cemil Tugay, ?zmir’in kültürel kimli?inin önemine vurgu yaparak “Kültürümüzün fark?nda olmak ve sahip ç?kmak, iyi bir ?eyleri yapman?n ba?lang?ç noktas? olacak. Ne oldu?unuzu, neye sahip oldu?unuzu bilmezseniz, neyi koruyaca??n?z? bilemezsiniz, onun üzerinde neyi yap?land?raca??n?z? da bilemezsiniz. Kentin kültürü, kültür miras? ile ilgili yap?lacak çal??malara çok inan?yoruz, çok de?er veriyoruz. Bu güzel çal??ma için emek veren herkesi yürekten kutluyorum. Benzerlerinin yap?lmas? için de te?vik edici davranaca??z” ?eklinde konu?tu.
“Dijital ar?ivle herkesin ula?mas?n? sa?layacak”
Türkiye’nin en de?erli kent ar?ivine sahip olduklar?n? söyleyen Ba?kan Tugay, Ahmet Piri?tina’y? and?. Tugay, “Yak?n bir zamanda dijital ar?ivle herkesin bilgiye ula?mas?n? sa?layacak de?erli arkada?lar?ma çok te?ekkür ediyorum” dedi. Sergide payda? olan koleksiyonculara da te?ekkür eden Ba?kan Dr. Cemil Tugay, “Bu foto?raflar?n sayesinde kentimizin haf?zas?n?n tazelenece?ini, ?zmir’in modernle?me yolculu?una dair hikayenin tekrar konu?ulaca??n? dü?ünüyorum. Tarih büyülü bir ?ey, foto?raf tarihi kaydetmede çok önemli bir materyal. Bugün art?k yapay zekadan bahsediyoruz. Bir de?i?imi, zorunlu olarak ya??yoruz. De?i?imden korkmal? m?y?z, yoksa de?i?imi kucaklamal? ve kendimize onu dost mu yapmal?y?z? De?i?imi durduramay?z ama de?i?imin bizi tahrip etmesini de?il, bizi geli?tirmesini, güçlendirmesini amaçlamal?y?z. ?zmir kendi hikayesini geçmi?te yazd?, önümüzdeki y?llarda da bir ?zmir hikayesini hep beraber yazaca??z. Ben buna çok inan?yorum. O hikayenin çok güzel bir hikaye olaca??n? dü?ünüyorum. ?zmir her zaman özel bir ?ehirdi, her zaman özel bir ?ehir olacak. ?zmir Türkiye ve dünyaya ilham veren, örnek olan ?ehirlerden birisi olacak. Bunu hep beraber görece?iz” dedi.
Yentürk: Bir y?ld?r sergi üzerine çal???yoruz
?zmir’in foto?raf tarihini ve ilk çekilen foto?raf?n?n hikayesini anlatan AP?KAM Dan??man?, serginin küratörü Aybala Yentürk, “?zmir Foto?rafhanesi-Görsel Haf?zan?n ?n?as? (1840-1922) Sergisi, Osmanl? ?mparatorlu?u’nun ikinci büyük kenti ve Akdeniz’in en önemli liman kentlerinden ?zmir’in foto?rafç?l?k tarihi üzerine ara?t?rma yapma fikrinden do?du. Biz bu sergiyle ?zmir’e ve ?zmirlilere dair foto?raflar?n e?li?inde, ayn? zamanda bu yeni icad?n kamuoyuyla payla??ld??? günlerdeki ?zmir’in yerine de vurgu yapmak istedik. Ben ve çal??ma arkada?lar?m yakla??k bir y?ld?r bunun üzerinde çal???yoruz. Bakmad???m?z uluslararas? ve yerel ar?iv, ula?mad???m?z koleksiyonlar, aile foto?raflar? kalmad? gibi. Yüzlerce foto?raf? elden geçirerek bir ba?lama oturtmay? ba?ard?k” dedi.
Sayg?: AP?KAM dijital ar?ivini 2026’da eri?ime açmay? hedefliyoruz
Kent Ar?ivi ve Müzeler ?ube Müdürü, serginin genel koordinatörü Dr. Serhan Kemal Sayg?, “Yaln?zca bir sergi açm?yor, ayn? zamanda AP?KAM’?n yapm?? oldu?u çal??malardan en önemlilerinden birini sizlerle payla?man?n heyecan?n? ta??yoruz. Ba?kan?m?z Dr. Cemil Tugay’?n ifadesiyle, yarat?c? ve yenilikçi kültür anlay???n?n bir parças? oldu?unu dü?ündü?ümüz AP?KAM dijital ar?ivini 2026 y?l?nda ?zmir Kalk?nma Ajans?’n?n da deste?iyle revize ederek ara?t?rmac?lar?n eri?imine açmay? hedefliyoruz. ?zmir ve çevresine ili?kin yakla??k 300 bin belge ile ülkemizin en büyük kent ar?ivi olan AP?KAM’da yapaca??m?z bu dönü?ümle yapay zeka destekli, OSR kullan?m?na uygun çok dilli bir dijital ar?ivi hizmetinize sunaca??z. Teknik bir yenilenme de?il ayn? zamanda ö?rencilerin, akademisyenlerin ve ara?t?rmac?lar?n ?zmir’e ili?kin tarihsel verilere daha h?zl?, düzenli ?ekilde eri?ebilece?i anlam?na geliyor” dedi.
“?yi ki vars?n?z”
Aç?l???n ard?ndan Ba?kan Dr. Cemil Tugay, sergiye destek veren foto?rafç?lar ve koleksiyonerlere te?ekkür plaketi verdi. Sergiyi gezen Ba?kan Tugay, sergi giri?ine konulan an? defterine de “Say?n AP?KAM ailesi, haz?rlam?? oldu?unuz ve sergiledi?iniz bu foto?raf sergisi, ?zmir’in foto?rafç?l?k hikayesi, ?zmir’in kültürel ya?am?na at?lm?? çok de?erli bir imza niteli?inde. Yürekten kutluyorum, iyi ki vars?n?z” yazarak imzalad?.
Koleksiyonlardan gün ?????na ç?kanlar
“?zmir Foto?rafhanesi” sergisi, kentin görsel miras?n? ilk kez bütüncül bir çerçevede ele alarak hem kentin hem de ?zmirli foto?rafç?lar?n foto?raf tarihindeki özgün konumunu görünür k?lmay? amaçl?yor. Mert Rüstem, Nejat Yentürk, Ercüment Tahtak?ran, Yavuz Çorapç?o?lu, Nazmi ?urgun ve Ömer Koç’un koleksiyonlar?n?n yan? s?ra Fabio Tito, Mark Giraud, Patrice Guiffray, Çevik Çullu ve Gökçen Adar’?n aile ar?ivlerinden ilk kez görülecek albüm ve foto?raflar sergiye de?er kat?yor. AP?KAM’?n kendi koleksiyonlar?nda yer alan ve bugüne kadar gün ?????na ç?kmam?? foto?raflar da sergi kapsam?nda ilk kez izleyiciyle bulu?uyor.
?zmir, foto?rafç?l?k tarihine geçiyor
Zaman? ve mekân? durduran ola?anüstü bulu? foto?raf, dünyaya ilan edildikten yaln?zca üç ay sonra, Do?u’ya do?ru yola ç?kan Avrupal? gezginlerin eliyle ?zmir’e ula?t?. Kent, k?sa sürede öncü foto?rafç?lar?n rotas?ndaki duraklardan biri oldu. 1840 y?l?n?n ?ubat ay?nda ?zmir’e gelen gezginlerin, geminin güvertelerinde gerçekle?tirdikleri ba?ar?l? dagerotip çekimleri, ?ehrin ad?n? dünya foto?raf tarihine kaydeden ilk kay?tlar aras?nda yer ald?. Böylece ?zmir, foto?raf?n henüz emekleme döneminde bile uluslararas? ilginin merkezlerinden biri olarak tarihe geçti.
Gündelik ya?am?n aynas?
“?zmir Foto?rafhanesi” sergisi, yaln?zca kentin manzaralar?n? de?il, gündelik ya?am?n ritmini ve ?zmirlilerin görünürlü?ünü de merkeze al?yor. Tanzimat’la birlikte modernle?en toplumun panoramas?, foto?rafhanelerin merceklerinden izlenebiliyor. Serginin önemli ba?l?klar?ndan biri, Sultan II. Abdülhamit Dönemi’nde haz?rlanan Y?ld?z Albümleri olacak. Albümlerdeki ?zmir foto?raflar? büyük ölçüde ?zmirli foto?rafç?lar?n üretimlerinden olu?uyor; bu da kente, imparatorlu?un görsel belle?inde ayr?cal?kl? bir konum kazand?r?yor.
Seyyahlar?n gözde kenti
Asya’n?n Yedi Kilisesi’nden birine ev sahipli?i yapan; Efes, Sardis ve Milet gibi antik merkezlere yak?nl???yla arkeologlardan mimarl?k tarihçilerine; ressamlardan edebiyatç?lara uzanan geni? bir ke?if gelene?ini besleyen ?zmir, foto?raf?n ilk döneminde de merce?in do?al bir oda??yd?. Sergi anlat?s?, Osmanl?’n?n ve Akdeniz’in en önemli liman kentlerinden biri olan ?zmir’in yüzy?llar boyunca Bat?l? seyyahlar?n gözde duraklar?ndan biri oldu?unun alt?n? çiziyor ve bu çerçevede kenti oda??na alan erken dönem “turistik” manzara çekimlerine geni? yer veriyor.
Kay?p foto?rafhanelerin ?zinde
?zmir’in foto?rafç?l?k tarihindeki yerini ara?t?r?rken, Cumhuriyet öncesi ?zmir foto?rafç?l??? üzerine kapsaml? bir çal??ma yürütmek oldukça güç kabul ediliyor. Bunun en önemli nedenleri, yaz?l? kaynaklar?n çok s?n?rl? olmas? ve 1922 Büyük ?zmir Yang?n?’n?n foto?rafhaneleri yok etmi? olmas? olarak biliniyor. Nüfus kayb? ve stüdyolar?n ortadan kalkmas?, foto?rafik haf?zay? parçalara ay?r?rken, “?zmir Foto?rafhanesi” sergisi farkl? ar?iv ve koleksiyonlarda korunan yüzlerce foto?raf? bir araya getirerek bu parçal? haf?zay? yeniden kuruyor. Serginin kurgusunda, ?zmir foto?rafhaneleri geni? bir çerçevede ele al?n?rken, k?sa süreli?ine faaliyet göstermi? olan foto?rafç?lar da bu bütünün bir parças? olarak de?erlendiriliyor.
Kentin çok kültürlü foto?rafç?l?k gelene?i
1850’lerden itibaren teknik geli?meler, portre foto?rafç?l???n? toplumsal bir al??kanl??a dönü?türdü. Osmanl? saray çevresinden Levanten ailelere; konsolosluk mensuplar?ndan Rum ve Ermeni topluluklar?na kadar geni? bir kesim portre çektirme kültürünü benimsedi. Müslüman toplumun suret üretimine temkinli yakla??m? nedeniyle 19. yüzy?l boyunca foto?rafç?l?k mesle?i a??rl?kla gayrimüslimlerin elindeydi. Frenk, Rum ve Ermeni mahallelerinde yo?unla?an stüdyolar, Avrupal? foto?rafç?lar?n yan? s?ra ?zmirli Levanten, Rum, Ermeni ve Yahudi foto?rafç?lar taraf?ndan i?letildi. Böylece kent, çok kültürlü bir görsel üretim ortam?nda kendi kimli?ini belgelemi? oldu.
Sergiden kitaba
Serginin haz?rl?k sürecinde yürütülen kapsaml? ara?t?rmalar bir kitapta toplanarak okurla bulu?turulacak. Alan?nda önemli bir bo?lu?u dolduraca??na inan?lan bu çal??ma, ?zmir’in 80 y?l? a?k?n foto?rafç?l?k miras? üzerine yap?lan ara?t?rmalar? kal?c? ve güvenilir bir ba?vuru kayna??na dönü?türmeyi amaçl?yor.