Tarihi Kemeralt? Çar??s?’ndaki 18'inci yüzy?lda yap?lan Mirkelamo?lu Han?, iki katl? ve avlulu kurulu?uyla klasik Osmanl? ?ehir içi hanlar?n tipik bir örne?i olarak öne ç?k?yor. ?ki kattan olu?an ve üst kat?nda 21 oda, alt kat?nda 20 dükkan?n yer ald??? tarihi han?n 19'uncu yüzy?l?n ba?lar?nda konaklama ve ticaret merkezi olarak kullan?ld??? tahmin ediliyor. Büyük bir bölümü depo olarak kullan?lan tarihi han, gün geçtikçe y?pranmaya devam ediyor.
Restorasyon için Konak Belediyesi taraf?ndan haz?rlat?lan proje, ?zmir 1 Numaral? Kültür Varl?klar? Koruma Kurulu taraf?ndan 2015 y?l?nda onayland?. Ancak çoklu mülkiyet nedeniyle mülk sahipleri aras?ndaki anla?mazl?k sonucu handa restorasyon yap?lamad?. Mirkelam Han'?n restorasyon projesini haz?rlamak için 2010 y?l?nda Konak Belediyesi'nden i?i ald???n? belirten Restorasyon Uzman? Yüksek Mimar Yusuf Perçin Erturan, "?zmir 1 Numaral? Kültür Varl?klar? Koruma Kurulu taraf?ndan 2014 y?l?nda proje onayland?. Kurul onay? sonras?nda belediye bir ödenek ay?rarak restore edilecekti. Fakat bu çal??malar yap?lmad?. Uygulamaya geçilmek için 10 y?l gibi bir süre var. 2024 y?l?na kadar buran?n restorasyonu yap?lmas? gerekiyor, yoksa yeniden bir restorasyon projesi çizilmesi zorunda kalacak" dedi.
'TAR?H? HANIN TA?IYICI S?STEM? SA?LAM'
Erturan, "Mirkelam Han?, geç Osmanl? dönemine ait bir han yap?s?na sahip. ?ki katl? ve avludan olu?uyor. Avlulu hanlar kategorisine giriyor. Mirkelam Han?'n?n kitabesine ula??lamad??? için çevredeki yap?lar ve dönem örneklerinden 18'inci yüzy?l?n sonlar?na do?ru yap?ld??? tahmin ediliyor. ?ki kat?nda da avluya aç?lan odalar mevcut. Üst kat? revakl?, kemerli ve tonozlu. Odalarda haçvari tonozlar var. Revakl? bölümünde ise normal tonoz mevcut. Revakl? tonozlar birbirlerine kemerlerle ba?lanm?? durumda. Yap?n?n ta??y?c? sistemi sa?lam fakat zamanla malzemenin bozulmas? nedeniyle yenilemelere gitmek gerekiyor. Mirkelam Han?, hem konaklama, hem depolama hem de d??ar?ya aç?lan dükkanlar? ile sat?? üniteleri olan bir han" dedi.
'ONARIM YÖNTEMLER? ?LE SORUNLAR ÇÖZÜLÜR'
Handa yapt?klar? incelemede, sonradan yap?lm?? müdahaleleri gördüklerini dile getiren Erturan, basit onar?m yöntemleriyle bile tarihi yap?daki sorunlar?n çözülebilece?ini belirterek, ?öyle konu?tu:
"Caddeye bakan baz? pencereler geni?letilmi?. Beton dö?eme at?lm??. Bu beton dö?emenin kald?r?lmas? gerekiyor. Geni?letilmi? pencereler eski özgün haline getirilmeli. Birtak?m tenteler eklenmi?, onlar?n kald?r?lmas? gerekiyor. Klasik restorasyon olmad??? için cephelerde bitkilenme gibi yap? problemleri var. S?valar dayan?m?n? yitirerek yüzeyden ayr?lm??. Her yerde klima üniteleri gözüküyor. Bir düzensizlik var. Han?n en üst bölümüne aç?l?r kapan?r bir ?emsiye ile gölgelendirme yap?labilir. Basit onar?m kapsam? ile bile çözülebilecek sorunlar var. Restorasyon projesindeki müdahale kararlar? dikkate al?narak ortak alanlarda düzenleme yap?l?rsa yap? daha güzel hale gelir. Buras? K?zlara?as? Han? gibi daha etkileyici bir hal alabilir."
'B?R AN ÖNCE RESTORASYON YAPILMALI'
Mirkelamo?lu Han?'nda terzilik yapan Kadriye Ya?c? (62), han?n büyük bir bölümünün depo olarak kullan?ld???n? aktard?. Han?n tarihi dokusunun çok güzel oldu?unu belirten Ya?c?, "Mirkelam Han?'n?n bu halinden dolay? üzülüyoruz. Her sene bize 'kredileri ç?kt?, yap?lacak' dendi ama bir türlü yap?lamad?. D?? cephesinin onar?lmas? gerekiyor. Mirkelam Han?'n?n etraf?ndaki di?er hanlarla da ba?lant?lar? var. O yüzden bir an önce restorasyon yap?lmal?" dedi.
40 y?ld?r Mirkelam Han?'nda i? yapt???n? dile getiren Mo?e Habif (66) ise "Tadilat olacak diye buraya ili?kin plan, proje haz?rland?. Fakat bir türlü bu sonuca var?lamad?. ?n?allah en yak?n zamanda bu i? halledilir. Buran?n restore edilmesini ve kente kazand?r?lmas?n? umut ediyoruz" diye konu?tu.
'PROJE HAZIR, MÜLK SAH?PLER?N?N ANLA?MASI BEKLEN?YOR'
Konak Belediyesi'nden yap?lan aç?klamada, restorasyon için projenin haz?r oldu?u, ancak mülk sahiplerinin ilk önce kendi aralar?nda anla?mas? gerekti?i belirtilerek, ?öyle denildi:
"Mirkelam Han?'nda ayn? Çakalo?lu Han?'nda oldu?u gibi Muzaffer Tunça? döneminde restorasyon için çal??malar ba?lad?. Restorasyon projeleri yap?lm?? ancak uygulamaya geçilece?i zaman Çakalo?lu Han?'ndaki dükkanlar ?ah?s mal? oldu?u için belediye taraf?ndan restorasyon çal??mas? maliyetinin yasal olarak kar??lanamayaca?? durumu ortaya ç?kt?. Çakalo?lu Han? dükkan sahipleri taraf?ndan bu durumun a??lmas? için bir dernek olu?turarak tadilat?n yap?lmas? için uygun bir zemin olu?turuldu. Mülk sahipleri anla??p, dernekle?tiler. Ayn? i? Mirkelam Han?'nda gerçekle?tirilemedi. Mülk sahipleri anla?amad?. Kendi içlerinde henüz bir anla?ma olmad??? için belediye herhangi bir tadilat, çal??ma ya da bir de?i?iklik yapam?yor. Mirkelam Han? ile ilgili proje haz?r. Mirkelam Han? için haz?rlanan proje geçerlili?ini sürdürüyor. Restorasyon projesinin ba?tan yap?lmas? gibi bir durum söz konusu de?il. Mirkelam Han?'nda mülk sahiplerinin anla?mas? halinde proje gerçekle?tirilecek."