?stanbul Ticaret Üniversitesi ile Türkiye ?statistik Kurumu (TÜ?K) ?stanbul Bölge Müdürlü?ü i? birli?inde düzenlenen “Türkiye ?statistik Günü Paneli”, Üniversitemizin Sütlüce Yerle?kesi Konferans Salonu’nda gerçekle?tirildi. Türkiye ?statistik Kurumu’nun 99. kurulu? y?l dönümü vesilesiyle düzenlenen panel, istatistik biliminin günümüzdeki rolüne dikkat çekti. Etkinli?e ?stanbul Ticaret Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Necip ?im?ek, TÜ?K Ba?kan Yard?mc?s? Doç. Dr. ?brahim Demir, TÜ?K ?stanbul Bölge Müdürü Ali ?hsan Yüceda?, TÜ?K Uzman? Canan Demirel, TÜ?K’ten misafirler, akademisyenler ve çok say?da ö?renci kat?ld?.
PROF. DR. ??M?EK: “?STAT?ST?K HAYATIN R?TM?N? YAKALAMANIN ANAHTARI”
Panelin aç?l?? konu?mas?n? yapan Prof. Dr. Necip ?im?ek, istatistik biliminin hem teknik hem de dü?ünsel bir araç olarak hayat?n merkezinde yer ald???n? vurgulad?. Prof. Dr. ?im?ek, “?statistik ço?u zaman sadece tablo, grafik, say? ve formül gibi kavramlarla özde?le?tiriliyor. Oysa bu alan, hayat?n dili ve verinin hikâyesidir. Bugün bir hastanede kullan?lan tan? algoritmalar? da, sosyal medyada bizi yönlendiren içerikler de istatistiksel modellerle belirleniyor. Bu nedenle istatistik sadece bir bilim de?il; ya?ad???m?z ça?da bir ya?am becerisidir” dedi.
TÜ?K VER?S? ?LK KEZ YAYIMLANDI
TÜ?K Ba?kan Yard?mc?s? Doç. Dr. ?brahim Demir, panelde önümüzdeki hafta kamuoyuna aç?klanmas? beklenen “?statistiklerle Aile-2024” ba?l?kl? verilerin bir bölümünü ilk kez ?stanbul Ticaret Üniversitesi ö?renci ve akademisyenleriyle payla?t?. Doç. Dr. Demir, verilerin 14 May?s 2025 tarihinde resmi olarak yay?mlanaca??n? belirterek, Türkiye’de aile yap?s?ndaki de?i?imlere dikkat çekti. Doç. Dr. Demir’in aktard??? verilere göre, Türkiye'de do?urganl?k h?z? alarm veriyor. 2017 y?l?nda 2,08 olan toplam do?urganl?k h?z?, 2023 y?l?nda 1,51’e geriledi. Bu dü?ü?, demografik denge aç?s?ndan kritik bir seviyeye i?aret ediyor.
TEK K???L?K HANE EN AZ BATMAN’DA
Doç. Dr. Demir’in sundu?u verilere göre ortalama hane halk? büyüklü?ü de giderek küçülüyor. Buna göre 2008 y?l?nda 4 ki?i olan bu oran, 2024 itibar?yla 3,11’e dü?tü. Tek ki?ilik hane halk? oran? yüzde 20’ye ula?t?. Bu oran, özellikle Gümü?hane (%31,7), Tunceli (%29,8) ve Giresun (%29,7) gibi illerde dikkat çekici boyutlara ula?t?. En dü?ük oran ise Batman’da (%11,1) kaydedildi. Verilere göre ya?l? nüfusun önemli bir bölümü art?k yaln?z ya??yor.
YALNIZ YA?AYAN YA?LI NÜFUS EN FAZLA BATI’DA
Doç. Dr. Demir’in ya?l? nüfusa ili?kin aç?klad??? bilgiler ise ?öyle: Türkiye'de 65 ya? üstü nüfus 9,1 milyon ki?iyle toplam nüfusun %10,6’s?n? olu?tururken, bu grubun %19,2’si yani yakla??k 1,75 milyonu tek ba??na ya??yor. Bal?kesir, Çanakkale ve Ni?de, ya?l?lar?n yaln?z ya?ama oran?n?n en yüksek oldu?u iller aras?nda yer ald?. Geni? aile yap?s?nda da gözle görülür bir erime var. 2016 y?l?nda hane halklar?n?n %16,5’i geni? ailelerden olu?urken, bu oran 2024’te %13,3’e geriledi. 2024 y?l?nda bo?anan çift say?s? ise 187 bin 343’e ç?kt?. Bu bo?anmalardan etkilenen çocuk say?s? 186 bin 536 olarak kaydedildi. Velayetlerin %74,4’ü anneye, % 25,6’s? babaya verildi. Doç. Dr. Demir, 2025 y?l?n?n Aile Y?l? olarak ilan edilmesinin önemine de dikkat çekerek “Aile, bizim kültürümüzde toplumsal yap?n?n temelidir. Bu nedenle aile odakl? sürdürülebilir kalk?nma politikalar? art?k zorunluluk haline gelmi?tir” dedi.
YÜCEDA?: “VER?N?N ULUSAL M?MARLARIYIZ”
TÜ?K ?stanbul Bölge Müdürü Ali ?hsan Yüceda?, kurumun kurulu? sürecinden bugüne kadar geçirdi?i yap?sal dönü?ümleri ve resmi istatistik üretim yöntemlerini anlatt?. Yüceda?, TÜ?K’in 1926’dan bu yana kamuoyuna bilgi sunan, veri gizlili?ini ve güvenilirli?ini esas alan, uluslararas? normlara uygun bir kurum oldu?unu vurgulad?. Kurumun 26 bölge müdürlü?ü arac?l???yla ülke genelinde hizmet verdi?ini belirten Yüceda?, “TÜ?K’in üretti?i veriler sadece akademi ve kamu için de?il, özel sektör, medya ve toplumun tamam? için referans niteli?indedir. Bu nedenle kurum olarak görevimiz, tarafs?z ve ?effaf veriyi en güvenilir yöntemlerle üretmek ve kamuoyuna sunmakt?r” dedi.
DEM?REL: “HER AY 600 B?NDEN FAZLA F?YAT VER?S? ??LEN?YOR”
TÜ?K Uzman? Canan Demirel ise Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) verilerinin nas?l hesapland???na dair teknik ve saha sürecini içeren ayr?nt?l? bir sunum yapt?. Her ay yakla??k 30 bin i?yerinden 609 binin üzerinde fiyat verisinin derlendi?ini belirten Demirel, TÜFE sepetinin çok dinamik olarak belirlendi?ini, örne?in 2025 y?l?nda TÜFE sepetine elektrikli otomobil, implant tedavisi, oyun konsolu, yüzey temizlik havlusu gibi yeni ürünlerin eklendi?ini bunun yan?nda haz?r pi?memi? köfte, ?emsiye ve kad?n pardösü a??rl??? azald??? için 2025 y?l?nda sepetten ç?kar?ld???n? aktard?. Ayr?ca internet üzerinden otomobil ve teknoloji ürünlerinin fiyatlar?n?n “web scraping” yöntemiyle al?nd???n?; zincir marketlerin kasa verileri ile yap?lan barkod analizlerinin ise toplam verilerin %43’ünü olu?turdu?unu söyledi.
TÜFE, TEK B?R MARKET Z?NC?R?NDEN BESLENM?YOR
Demirel, bir ö?rencinin sorusu üzerine de bu istatistiklerin iddia edildi?i gibi tek bir market zincirine ait olmad???n? yerel zincirler de dahil olmak üzere tüm marketler zincirlerinin verilerinin baz al?nd???n? kaydetti. Etkinli?in sonunda gerçekle?tirilen soru-cevap bölümünde kat?l?mc?lar merak ettikleri konular? konu?mac?lara yöneltti. Panel, ?statistik Bölüm Ba?kan? Doç. Dr. Seda Ba?datl? Kalkan ve Üniversitemiz ?statistik Bölümü Kurucusu Prof. Dr. Münevver Turanl? taraf?ndan konu?mac?lara te?ekkür plaketi takdim edilmesi ve hat?ra foto?raf? çekilmesiyle sona erdi.