SONKALE?ZM?R- Kooperatif ve ?ZBETON A.? soru?turmas? kapsam?nda tutuklanan eski dönem ?zmir Büyük?ehir Belediye Ba?kan? Tunç Soyer, sosyal medya hesab?ndan dün yay?mlad??? “Bölüm 1: Kooperatifçili?in Do?u?u” serisinin bugün ikinci bölümünü yay?mlad?. “Atatürk ve Kooperatifçilik” ba?l??? ile yay?mlad??? yaz?s?nda cumhuriyet döneminde kooperatif modelini anlatt?.
Soyer yaz?s?nda ?u ifadelere yer verdi:
“BÖLÜM 2 - ATATÜRK VE KOOPERAT?FÇ?L?K
Kooperatifçilik II. Me?ruiyetten sonra ve Cumhuriyetin ilk y?llar?nda önemli bir sermaye birikim biçimi olarak görüldü.Atatürk’ün kooperatifçili?e ilgisi, Cumhuriyet’in ilan?ndan çok önceye gitmektedir.
23 Nisan 1920’de TBMM’nin aç?lmas?ndan 5 ay sonra, Mustafa Kemal Pa?a ba?kanl???ndaki ?cra Vekilleri Heyeti, 27 Eylül 1920’de Meclis’e “Kooperatif ?irketler Kanunu Tasar?s?” haz?rlay?p sunuyor. Bu tasar? 28 Aral?k 1920’de Meclis’te kabul ediliyor.
Meclis’te kabul edilen 5. madde çok önemli;
“Ziraat Müdür ve Memurlar? ile ziraat ve ticaret ve sanayi odalar? ve tüm ö?retmenler kooperatiflerin kurulmas? hususunda yard?m etmek ve bu konuda gerekli bilgilerle donanmakla yükümlüdürler. Bunu yerine getirmeyen memurlar ve ö?retmenler görevlerini yapmam?? say?l?rlar.”
Bu yakla??m?n devam? olarak ?zmir ?ktisat Kongresi’nde kooperatiflerin kurulmas?, kurulu? sermayelerinin devlet taraf?ndan kar??lanmas? ve çiftçilerin kooperatiflere ortak edilmesi karar? al?n?yor.
19 Mart 1923’te bizzat Atatürk taraf?ndan yazd?r?lan “Kooperatif ?irketler” kitab? bas?l?yor. Kitap; “Kooperatif ?irketlerin ülkemizde de kurulmalar? ve ço?almalar? milletimiz için ba?l? ba??na bir iktisadi zafer olacakt?r.” cümlesiyle ba?l?yor.
Ard?ndan 21 Nisan 1925’te Ankara Memurlar Tüketim Kooperatifi kuruluyor. Reis-i Cumhur ve Ba?vekil ?smet Pa?a, bir ve iki numaral? üye oluyorlar. 1929 y?l?nda ise, “Zirai Kredi Kooperatifler kanunu” kabul ediliyor ve bu yasaya dayanarak 1 y?lda 29.170 üretici, 191 kooperatif içinde örgütleniyor. Atatürk 1936 y?l?nda, çiftli?inin çevresindeki üreticilerle birlikte bir kooperatif kurarak kooperatifte yeniden birinci imzac? olarak yer al?yor. Bugünkü anlam?yla ilk yap? kooperatifi de bu dönemde kuruluyor. 1934 y?l?nda Ankara’da kurulan Bahçelievler Konut Yap? Kooperatifi ilk ortaklar?, evi olmayan devlet memurlar? oluyor.
Atatürk kooperatifçili?i yasala?t?r?p, teorisini ortaya koyan ve hem üretici hem tüketici kooperatifine bizzat ortak olan dünyadaki tek liderdir.
1 ?ubat 1931’de ?zmir Ticaret Odas?ndaki konu?mas?nda Atatürk ?öyle diyor;
“Kanaatim odur ki, muhakkak surette birle?mede kuvvet vard?r. Kooperatif yapmak , maddi ve manevi kuvvetleri, zeka ve maharetleri birle?tirmektir. Yoksa bir zay?f ile bir kuvvetlinin birle?mesinden bahsetmiyorum. Birle?menin böylesi zay?f olan?n kuvvetliye esir olmas? demektir."
1935 y?l?nda, CHP Program?, 4. Büyük Kurultay taraf?ndan kabul ediliyor.
Program?n 10. Maddesi:
“Partimiz kooperatifçili?i ana prensiplerinden sayar, kooperatiflerin kurulmas?na ve ço?alt?lmas?na önem verir.” diyor. Böylece kooperatifçilik CHP program?n?n ekonomi bölümüne madde olarak giriyor.
Özetle; kooperatifçilik ça?da? Atatürkçü dü?üncenin en önemli ekonomik temellerinden birini olu?turmaktad?r.
Bundan sonraki bölümlerde; kooperatifçilikte nereden nereye geldi?imizi, konut kooperatifçili?inin safahatini ve bundan sonra ne yap?lmas? gerekti?ine dair dü?üncelerimi payla?aca??m.
Sa?l?cakla kal?n..!”