?zmir Büyük?ehir Belediyesi eski Ba?kan? Tunç Soyer, hakk?nda yürütülen soru?turma kapsam?nda savunmas?n? yapt?. Soyer, "Toplu konut imalat?nda kooperatifçilik ?zmir’in tarihinde önemli bir yer ta??yor. Burhan Özfatura’n?n ilk döneminde, Ege-Koop ad?yla kurulan kooperatifler birli?i bünyesindeki 41 kooperatif ve 8 bin 500 ortakla 8 bin 500 konutun imalat?n? ba?lat?yor. Yüksel Çakmur ba?ka partiden olmas?na ra?men Burhan Özfatura’y? doland?r?c?l?kla suçlamay?p, 'kamuda devaml?l?k esast?r' diyerek in?aatlar? durdurmuyor ve devam ettiriyor. Sonuç olarak, 1984- 2000 y?llar? aras?nda kooperatif ve ?zmir Belediyesi i? birli?iyle 40 binin üzerinde konut in?a edilip hak sahiplerine teslim ediliyor" dedi.
'YAPI STO?UMUZ ÇOK ESK?YD?'
Ba?kanl?k döneminde ?zmir'i afetlere dirençli bir ?ehir yapmay? hedeflediklerini belirten Soyer, "Belediye ba?kan? seçildikten sonra henüz ilk aylarda belediye bünyesinde Deprem ve Afet Daire Ba?kanl???’n? kurdurdum. ?zmir’in bir deprem ?ehri oldu?unu, yap? stokunun da çok eski oldu?unu biliyordum. Korktu?umuz gibi de oldu ve Ege Denizi’nde meydana gelen bir deprem ?zmir’de 118 can?m?z? ald?. Enkaz ba??nda geçen günleri ve geceleri asla unutamad?m. ?zmir merkezli bir depremde çok daha büyük kay?plar ya?anabilece?i ihtimali o günden itibaren kabusum oldu. 30 Ekim depreminden sonra bütün önceli?im deprem ve afetlere dirençli bir kent yaratmak oldu" diye konu?tu.
'KENTSEL DÖNÜ?ÜM SORUNU ?LE ?LG?L? TAR?H? ADIM ATTIK'
Depreme haz?rl?k anlam?nda yapt?klar? projelerden de söz eden Soyer, "Depremin ard?ndan ‘'Bir Kira Bir Yuva' kampanyas?yla depremzedelere nakdi destek sa?lad?k. Deprem öncesinde, s?ras?nda ve sonras?nda neler yap?lmas? gerekti?i ile ilgili çok say?da projeyi hayata geçirdik. Kentsel Dönü?üm Daire Ba?kanl???n? da Deprem ve Afet Daire Ba?kanl???’na ba?lay?p deprem öncelikli bir bak?? aç?s?n? hakim k?lmaya çal??t?m. Yap? stoku çal??malar? kapsam?nda ?n?aat Mühendisleri Odas?, mikro bölgeleme ve depremsellik çal??malar?nda 10 üniversiteden 84 akademisyenle i? birli?i yapt?k. ?zmir’in fay haritalar?n? güncelledik. 18 Kas?m 2020 tarihinde ?zmir Büyük?ehir Belediyesi Meclisi olarak 10 y?ld?r bekleyen kentsel dönü?üm sorunu ile ilgili tarihi bir ad?m att?k. CHP, AK Parti, MHP, ?Y? Parti’nin oylar?yla ald???m?z meclis karar?yla ?zmir Büyük?ehir Belediyesi ve ?ZBETON aras?nda yap?lan protokol oy birli?iyle kabul edildi. Böylelikle 10 y?l? a?k?n süredir evlerini bekleyen hak sahiplerinin oldu?u ve tamamen kilitlenmi? kentsel dönü?üm süreçlerini tekrar ba?latm?? olduk. Baz? kentsel dönü?üm ihalelerine ?ZBETON ?irketini sokarak müteahhitleri ihalelere girmeye te?vik ettik" dedi.
'BU MODEL ?EFFAF VE KATILIMCI B?R MODELD?R'
Kooperatif modeliyle yapt?klar? projelerden de söz eden Soyer, "Ege Mahallesi 1’inci etap, Örnekköy 2’nci ve 5’inci etap ile Gaziemir Aktepe- Emrez 2’nci etap kentsel dönü?üm alanlar? ihalelerine ?ZBETON’u soktuk. Görev süremde önceki dönem ba?layan Uzundere 2’nci etap ve Örnekköy 1’inci etap in?aatlar?n? tamamlad?k. ?halesini gerçekle?tirdi?imiz Örnekköy 2’nci etab?n da in?aat?n? ba?lat?p, bitirdik. 1150 anahtar teslimi gerçekle?tirdik. Depremden sonra çaresiz kalan binlerce orta hasarl? binan?n y?k?l?p, yeniden yap?lmas?n? sa?layacak olan kooperatifçilik modeli Halk Konut’u o günlerde hayata geçirdik. Bu modelle son olarak geçen hafta 120 ailenin yeni binalar?n?n in?aat? tamamland?. 2025 sonunda 5 kooperatif in?aat?n?n da bitmesiyle 160 aile daha güvenli konutlar?na yerle?ecekler. Ortaya koydu?umuz ba?ar? hikayesi, kentsel dönü?ümde kooperatifçilik modelini uygulama konusunda bizleri cesaretlendirdi. Bu model her türlü tart??maya ra?men çok sa?lam hukuki temeller üzerine oturan, müteahhit kar?n? ortadan kald?ran, en dü?ük maliyetlerle in?aat yap?lmas?n? mümkün k?lan, ?effaf, hesap sorulabilir, kat?l?mc?, demokratik bir modeldir. Bu modelin in?aat gecikmeleri, hak sahiplerine yap?lan kira ödemelerinin kamu zarar?na sebep olmas? gibi gerekçelerle itibars?zla?t?r?lmas? memleketimizin ve ?ehrimizin gerçekleriyle ba?da?mayacakt?r" dedi.
'KADER D?YEREK BEKLEMEL? M?YD?K?'
Kentsel dönü?üm sürecini kooperatif modeliyle a?mak için çal??t?klar?n? belirten Soyer, “?zmir nüfusunun yakla??k 670 bin binada ya?ayan insan?n depreme dayan?ks?z konutlarda ya?ad???n? bile bile, TOK?’nin yapt??? 5- 6 bin konutla teselli bulup bir kenara m? çekilseydik? Say?n Cumhurba?kan?’n? yanl?? bilgilendirmi?ler. TOK?’yi geçmek iddias?yla bu i?e kalk??t???m?z? ifade ettiler ancak bu do?ru de?il. Biz, bizden önce ba?lat?lan ve bizim sorumlulu?umuzda olan kentsel dönü?üm alanlar?nda t?kanm?? bir süreci kooperatif modeliyle a?maya çal??t?k. Müteahhitlerin girmedi?i kentsel dönü?üm ihaleleri sonras?nda, 'Vazifemizi yapt?k' diyerek arkam?za m? yaslansayd?k? Fay hatlar?n?n yerlerini de?i?tiremeyece?imize göre, mutlaka ya?anacak bir büyük felakette on binlerce insan?n ölmesini bir kadermi? gibi beklemeyi mi tercih etseydik? Bu tevekkül ve rehaveti bir kenara b?rak?p, 'Vatanda?, belediye, hükümet i? birli?iyle yeni, büyük, kapsay?c? çözümler üretmeye biz ba?layal?m' dedik, demese miydik?" ifadelerini kulland?.
‘KENTSEL DÖNÜ?ÜM KANGREN OLMU?TU’
30 Ekim depremi sonras? kentsel dönü?üm konusuna h?z verdiklerini belirten Soyer, "Göreve gelmeden önce vadettiklerimin yüzde 87’sini yapmakla gurur duyan bir ba?kan oldum. Vaatlerim aras?nda kentsel dönü?üm de vard? ve 30 Ekim depreminden sonra mesele aciliyet kazand?. Göreve geldi?imde kentsel dönü?üm alanlar? belirlenmi?, belediyenin ofisleri aç?lm??, projelerin çizimi, haz?rl??? yap?lm??, hak sahipleriyle uzla?malar ba?lam??t?. Ancak 10 y?l önce ba?layan bu çal??malar müteahhitlerin karl? görmemeleri nedeniyle ihalelere girmedikleri için yürümüyordu. 'Kamuda devaml?l?k esas' diyerek yeni alanlarda çal??mak yerine öncelikle mevcut alanlardaki sorunlar? çözmemiz gerekti?ine karar verdim. Çözüm için müteahhitlerle birçok görü?me yapt?k hatta mevcut projelerde meclis karar? alarak tadilat yap?p uzla?ma süreçlerini güncelledik ancak ihalelere giren yine de olmad?. Kilitlenmi?, kangren olmu?, bu meseleyi çözmek için denenmemi?, yeni yarat?c? ve hukuka uygun çözümler bulmak zorundayd?m ve bu nedenle elimi ta??n alt?na sokmaya karar verdim" dedi.
'MENFAAT ELDE ETMED?K'
Söz konusu süreçte ç?kar ya da menfaat elde etmediklerini belirten Soyer, "?ddia makam?n?n iddianamede ifade etti?i gibi, ben ve arkada?lar?m bu süreçlerde ki?isel bir ç?kar ya da menfaat elde etmedik. Kooperatif ortaklar?na ya da üçüncü bir ki?iye de menfaat sa?lamad?k. ?öyle bir tablo ortaya ç?k?yor. Ben, ?zmir Büyük?ehir Belediye Ba?kan? olarak, Türkiye'nin birçok bakanl???ndan büyük bütçeye sahip büyük?ehir belediyesinin ilgili daire ba?kanlar?n?, bürokratlar?n? aldat?yorum. Yetmiyor, büyük?ehir meclis üyelerini aldat?yorum. Yetmiyor, Dünya Bankas?, Frans?z Kalk?nma Ajans? gibi uluslararas? finans kurulu?lar?n? aldat?yorum ve binlerce ki?iyi, herkesin gözünün içine baka baka hile ve desise ile kand?racak bir tezgah bir oyun kuruyorum. Bu kadar çetrefilli ve alengirli bir oyunu kendim için de kurmuyorum, çünkü az önce söyledi?im gibi iddianame 'ki?isel ç?kar ve menfaat yok' diyor" diye konu?tu.
'TOK?'N?N GEC?KMELER? GÖZ ÖNÜNDE ALINDI?INDA SUÇSUZ KENTSEL DÖNÜ?ÜM SORUMLUSU BULMAK ?MKANSIZ’
Artan maliyetler sebebiyle in?aatlarda sapma oldu?unu belirten Soyer, “Bizim modelimizin eksiklerinden kusurlar?ndan çok, in?aat birim maliyetlerinin 3 y?lda 10 misli artm?? olmas?n?n ve ya?anan krizlerin gecikmeye sebep oldu?u görmezden gelinemeyecek kadar aç?kt?r. E?er projemizdeki gecikme ve aksakl?k suç kabul edilecekse örne?in TOK?'nin Alia?a'da, Zeytinburnu'nda, Tuzla'da ba?latt??? kentsel dönü?üm modellerinin çok daha uzun y?llara yay?lan gecikmeleri göz önünde al?nd???nda suçsuz kentsel dönü?üm sorumlusu bulmak imkans?z hale gelebilir" dedi.
'?N?AATLARI ANCAK MAHKEME KARARI DURDURAB?L?R'
"Uygulad???m?z modeldeki as?l büyük ma?duriyetler, in?aatlar?n durdurulmas? nedeniyle do?mu?tur" diyerek savunmas?na devam eden Soyer, "31 Mart 2024 yerel seçimlerinde aday gösterilmemem sonras?nda yeni yönetim taraf?ndan fiilen durdurulan ve nihayet Temmuz 2024’te sözde 'bakanl?k talimat?' nedeniyle tek tarafl? olarak iptal edildi?i bildirilerek kap?s?na zincir vurulan in?aatlar, tamiri her geçen gün zorla?an bir tablo yaratmaktad?r. Bakanl?klar?n yerel birimlerinin, belediyeler üzerinde bir hiyerar?ik üstünlü?ü yoktur. Her kurumun kendine özgü mevzuat? vard?r. ?n?aatlar?n durdurulmas? ancak ve ancak mahkeme karar? ile olabilecekken, Belediyenin Hukuk Mü?avirli?i'nin devam edilmesinde hukuki bir engel olmad???n? belirten hukuki görü?ü ortadayken, ?zmir Büyük?ehir Belediyesi mevcut yönetimi, Çevre ve ?ehircilik ?l Müdürlü?ü'nün 1 y?l önceki yaz?s?n? gerekçe göstererek 'Bakanl?k talimat?' diyerek in?aatlar? durdurma karar? vermi?tir. Görev sürem bitene kadar hiçbir kooperatif, yap?lan protokoller, sözle?melerle ilgili hiçbir adli süreç ba?latmad?. Görev sürem devam etseydi ?u an baz?lar?nda anahtar teslimi yapm??, baz?lar?nda sona yakla?m?? olacakt?k. Maalesef durdurma iradesi bir yandan kooperatif ortaklar? için bir hukuki kördü?üme dönü?ürken bir yandan da örne?in Uzundere 3 ve 4 etaplarda 15 y?la uzanan ma?duriyetlerin daha da uzamas? anlam?na gelmektedir. Belediye, ?ZBETON ve kooperatifler yöneticileri de?i?se de kurumsal olarak mevcudiyetlerini korumaktad?rlar. Meclis kararlar? ve protokoller varl?klar?n? sürdürmektedir. Bu nedenle süreçler devam ettirilmeli ve dönü?üm tamamlanmal?d?r" dedi.
'GEM?Y? YANLI? YOLLARA SOKMADIM'
Soyer, savunmas?n? ?u sözlerle bitirdi:
"5 y?ll?k belediye ba?kanl???m s?ras?nda dev bütçeler yönettim. Bu süreçlerde defalarca denetlendim, soru?turuldum. Adeta mercekle kusur aranan tüm bu soru?turmalar?n hepsinden akland?m. Ne aldatma kast? ne tek kuru? menfaat temini ile ilgili tek bir kusur, tek bir husus tespit edilemedi. Çünkü hayat?m boyunca kimseyi aldatmad?m, tek kuru? haks?z menfaat elde etmedim, kimseye haks?z menfaat sa?lamad?m. Siyaseti de güç için de?il insan için, bu memlekete hizmet için yapt?m. Daima alg? operasyonlar?n?, ayak oyunlar?n? yok sayarak ve daima cesur ad?mlar atarak yürüdüm. Asla mazeret üretmedim, daima çözüm ürettim. Bu dava konusu süreçlerde de gizli sakl? hiçbir ?ey yapmad?m. ?zmir Büyük?ehir Belediyesi’nin 5 y?l boyunca kaptan? bendim ve o gemiyi hiçbir zaman yanl?? sulara sokmad?m. ?ZBETON'daki yol arkada?lar?m bana güvendiler. Ben de onlar?n güvenini bo?a ç?kartacak hiçbir ?ey yapmad?m. Bugün yarg?lanan bizler, bu davada zerre kadar kusuru olmayan her biri birbirinden k?ymetli tertemiz, onurlu arkada?lar?m, tarihte suçlu olarak de?il, vicdanl?, cesur öncüler olarak yerimizi alaca??z."