Soyer aç?klamalar?n?n devam edece?i mesaj?n? vererek ?u ifadeleri kulland? :
KENTSEL DÖNÜ?ÜM - I 30 EK?M DEPREM?: SÜREC?N ?NSAN? BOYUTU
Depremin ilk anlar?ndan itibaren ?zmir Büyük?ehir Belediyesi ve özellikle ?tfaiye Daire Ba?kanl???m?z çok ba?ar?l? bir s?nav verdi. O kara günleri ya?ayanlar bilirler, deprem alan?nda enkazlara ilk müdahaleyi bizim ekiplerimiz yapt? ve hemen ard?ndan ilk ak?am yüzlerce çad?r?n kurulumunu gerçekle?tirdik. Ertesi sabah?n ilk saatlerinde, ?zmir’in bütün f?r?nlar?ndan temin etti?imiz, gevrek, boyoz ve po?açalar?n da??t?m?n? yapt?k. Tüm ?zmirliler seferber oldu ve büyük?ehir belediyesinin koordinasyonuyla depremzede vatanda?lar?n acil ihtiyaçlar? kar??land?.
Günlerce geli?tirerek sürdürdü?ümüz lojistik desteklerin ard?ndan as?l büyük ba?ar?m?z “Bir Kira Bir Yuva” kampanyam?z oldu. Bu kampanya ile as?l sorun olan bar?nma sorununa çok büyük bir kaynak yaratt?k. Çad?rlarda kalan binlerce insan?n 5 ayl?k kira bedelini kar??layacak ve tamam? kar??l?ks?z ba???larla olu?an bir finansman ortaya ç?kard?k.
“Kast?m?z”, evleri y?k?lan çad?rlarda kalan insanlar? k?? a??rl???n? hissettirmeden, ba?lar?n? sokacaklar? bir yuva ile bulu?turmakt?. Bunu Türkiye’de e?i benzeri görülmemi? bir h?zla ba?ard?k ve depremden henüz bir ay geçmi?ti ki, 30 Kas?m günü son çad?rlar? söktük.Hilton Oteli’nin büyük hissedar?yla anla?arak, otelin odalar?n? ve Uzundere’de in?aat? henüz tamamlanm?? belediye konutlar?n? Meclis Karar? alarak, tüm konutlar?n mobilyalar?n? a’dan z’ye tefri? edip depremzedelerin kullan?ma açt?k. (Bunlar? biraz da “kas?t” daha iyi anla??ls?n diye hat?rlatmak istiyorum.)
Süreçte kentsel dönü?ümün belediyemizin en önemli konusu oldu?u tüm meclisçe daha iyi anla??lm??t?. Depremden hemen sonra 10 y?l? a?k?n süredir evlerini bekleyen hak sahiplerinin oldu?u kentsel dönü?üm süreçlerini tekrar ba?latabilmek için baz? alanlar? oybirli?i ile ?ZBETON ?irketine devrettik. Kentsel dönü?üm ya yap?lacakt? ya yap?lacakt?.
Bu arada o güne kadar bilmedi?im bir gerçekle kar??la?t?m. Evet, depremden sonra hükümet, yetkili uzmanlar?yla, binalar? a??r, orta ve hafif hasarl? olarak tasnif ediyor, bu tasnif sonucunda da baz? haklar tan?yordu. Maalesef mevzuat?m?z a??r hasarl? binalarla ilgili ma?duriyetleri giderecek düzenlemeler getirirken, yine “oturulamaz” denilen ve “y?k?lmas? gereken” orta hasarl? binalarla ilgili bir çözüm getirmiyordu. Oysa, ?zmir’de depremden sonra yap?lan hasar tespitinde 632 binada 4034 ba??ms?z bölüm (daire) a??r, 598 binada 6205 ba??ms?z bölümden(daire) olu?an orta hasarl? yap? vard?. Yani a??r hasarl? daire say?s?ndan daha çok orta hasarl? daire vard?.
Orta hasarl? bina sahipleri gelip bu konuda belediyenin deste?ini talep ettiler. Hem binalar?n? yeniden yapabilmek için bölgede imar art???, hem de ?ZBETON ve EGE?EH?R ?irketlerinin onlara müteahhitlik hizmeti vermesini talep ediyorlard?.
?zmir Büyük?ehir Belediyesi ?mar Dairesi ve ilgili birimler, çok k?sa sürede, çok önemli bir çal??ma yapt?lar ve depremden etkilenen bölgeler için “K” s?n?rlar? olu?turup %20 imar art???n? planlad?lar, bunu Meclis’ten oybirli?iyle geçirdik.
Fakat %20 imar art???, orta hasarl? binalar?n yeniden yap?lmas? için gereken müteahhitlik hizmetlerini yani binalar?n yeniden in?as?n? kar??layacak bir kazan?m yaratmaya yetmiyordu. Müteahhitler daha yüksek hizmet bedeli talep ediyorlar, mal sahipleri de evlerine yeniden kavu?mak için istenilen o bedelleri kar??layacak güce sahip olmad?klar?ndan çaresizlik ya??yorlard?. Maalesef ?ZBETON’un veya Belediyeye ba?l? herhangi bir ?irketin de özel ?ah?slara müteahhitlik hizmeti vermesi kanunen mümkün de?ildi.
??bu noktada, Türkiye’de örne?i görülmemi? bir çözüm ürettik. Belediye ?irketleri, belediye mevzuat?n?n sa?lad??? bir ayr?cal?kla kooperatiflerden ihalesiz ürün alabiliyor ve yine istisnai olarak kooperatiflere hizmet sunabiliyordu.
Bu istisnai düzenlemeden istifade edebilir miydik? Ara?t?rd?k, evet yapabilirdik. Ancak bu süreci ba?latabilmenin ön ko?ulu, dönü?üm yap?lacak binan?n istisnas?z tüm maliklerinin kat mülkiyetinden feragat etmesi ve tamam?n?n arsa hissedar?na dönü?erek bir yap? kooperatifi kurmas? gerekiyordu.
Böylece, ?ZBETON ve herhangi bir belediye ?irketi o binan?n yap?m i?inde maliyetin %1’i gibi sembolik bir rakamla onlara teknik dan??manl?k yaparak müteahhitlik hizmeti verebilir hale geliyordu. %20’lik imar art??? ile kazan?lan ilave dairelerin geliriyle de çok dü?ük maliyetlerle yeni evlerine kavu?acak bir imkan bulmu? oluyorlard?. (Nice bozuk kom?uluk ili?kilerinin bu vesileyle düzeldi?ini duydum.)
Bakmay?n ?imdi böyle yap?lamaz denilerek durdurulan ve iddianameye konu edilen in?aatlara, onlarca apartman bu zorlu süreçleri a?may? ba?ard? ve ad?na “Halk Konut modeli” dedi?imiz kentsel dönü?ümde kooperatifçilik sürecini böylece ba?latt?k. Halk Konut Modeli’ni ayn? zamanda kentsel dönü?ümde çevreci bir proje olarak da tasarlad?k. Halk Konut binalar? ye?il çat?, güne? enerjisi kullan?m?, sünger bina ?eklinde projelendirildi.
?imdi yarg?land???m?z kooperatif modelinin ilk örne?i olan Halk Konut uluslararas? alanda da takdir gördü. 2022 y?l?nda Dünya Bankas?’ndan Halk Konut modeli için 344 milyon dolarl?k, 5 y?l ödemesiz, 25 y?l vadeli, 0.69 faizli bir kredi bulduk. Hazine garantili olan bu kredi hazine onay? olmad??? için kullan?lamad?. Sonras?nda Bakanl?k benzer bir krediyi kendi alarak ?zmir’in de dahil oldu?u 5 pilot ?ehre payla?t?rd?. Yine ayn? ?ekilde 2023- 2024 y?llar? aras?nda Frans?z Kalk?nma Ajans? (AFD) “Halk Konut” modeline ye?il kentsel dönü?üm projesi kapsam?nda bu sefer hazine garantisi olmadan yani hükümet onay? gerekmeden kullanabilece?imiz bir kredi vermeyi kabul etti. Konunun takibi görev sürem bitti?i için taraf?mdan yap?lamad?. Sonuç olarak iktidar bu ba?ar?l? uygulamalar? ve bu uygulamalar?n yurtd???nda gördü?ü ilgi ve deste?i adeta durdurmak istercesine belediyelerin kentsel dönü?üm projelerinde uluslararas? finansman kullanamayaca??n? 2025 y?l? yat?r?m program?nda tekrar ortaya koydu. Bildi?iniz gibi; hiçbir iyilik cezas?z kalmaz…
Dirençli bir ?zmir için; · ODTÜ öncülü?ünde 10 üniversitenin kat?l?m?yla karada ve denizde deprem risklerini tespit ederek, Türkiye’nin en kapsaml? mikrobölgemele ve depremsellik çal??mas?n? ba?latt?k. ?zmir’de 100 kilometre yar?çap?nda belirlenen alan üzerinde 200m’ye 200 m karelajlar halinde yap?lan sondajlarla tüm diri faylar?n haritaland?r?ld??? bu çal??ma ile tarihinde ilk defa ?zmir’in fay haritas? güncellendi. Deprem sonras?nda yap?lacak çal??malar? belirlemek ve takibi için yapt???m?z ortak ak?l bulu?malar?nda Prof. Dr. Naci Görür ve pek çok bilim insan? Türkiye’deki tüm kentlerin ?zmir’i örnek almas? gerekti?ini ifade etti. · E? zamanl? olarak ?n?aat Mühendisleri Odas? ile Yap? Sto?u envanteri çal??malar? ba?latt?k. Bu çal??malar kapsam?nda 100 bin üzeri binan?n deprem karnesini ç?kartt?k. Ayr?ca 30 ilçede talebe dayal? yap? ön inceleme çal??mas? ba?latt?k gelen talepler do?rultusunda binalar?n kontrolünü sa?lad?k.
· Tüm bu çal??malar? belediye bünyesinde yapabilmek için kal?c? bir çözüm olarak Ege?ehir Laboratuvar?n? kurduk. Ege?ehir beton, kaya ve zemin incelemelerinde ihtiyaç duyulan 50 ayr? deney ve test yap?labilen bir kurum haline geldi.
Ne oldu?unu iyi niyetle anlamak isteyenler ve ba?ar?l? örnekler var m? diye soranlar için bir örne?i payla?mak istiyorum. ?n?as? tamamlanan ilk kooperatif örneklerinden biri olan Dilber Apartman? sakinleri görev sürem bittikten sonra, beni ve ailemi yeni ta??nd?klar? evlerine davet ettiler. Tek tek her birinin evine misafir olduk. En büyük sürpriz ise bina önünde toplu foto?raf çekimi s?ras?nda ortaya ç?kt?. Apartman?n ad?n? de?i?tirmi?ler, Soyer Apartman? yapm??lar. Gözya?lar? içinde ya?ad???m gururu asla unutmayaca??m.
Buraya kadar anlatt?klar?m hem sürecin nas?l ba?lad???n? hat?rlatmak hem de ?ikayetçi ve ma?durlara “kas?t” ile ilgili fikir vermek içindi. Yar?n sürecin siyasi boyutunu, sonra da teknik boyutunu aktaraca??m. Sa?l?cakla kal?n..!"