Kültür ve Turizm Bakanl???'n?n izni ve ?KÇÜ ad?na sürdürülmekte olan kaz? çal??malar?, ?zmir Büyük?ehir Belediyesi ve sponsorlar taraf?ndan destekleniyor. M.Ö. 2'nci yüzy?lda in?a edilen tiyatronun oturma basamaklar?n?n ard?ndan sahne binas? da gün yüzüne ç?k?yor. Tiyatronun tarihi ise Pergamon Krall??? zaman?ndan Roma'n?n ilk imparatoru Augustus'a ve onu takip eden Tiberius dönemine kadar uzan?yor.
'BU NAD?R GÖRÜLEN B?R ÖZELL?K'
?KÇÜ Türk ?slam Arkeolojisi Bölümü ö?retim üyesi ve Smyrna Antik Kenti Kaz? Heyeti Ba?kan? Prof. Dr. Ak?n Ersoy, "Smyrna Tiyatrosu, 20 bin kapasiteli ve Akdeniz dünyas?n?n en büyük tiyatrolar?ndan bir tanesi. Çal??malarla bu tiyatroyu ortaya ç?karma çabas? içerisindeyiz. ?ki noktada çal???yoruz. Bunlardan biri oturma bölümü ve basamaklar?, ikincisi sahne binas?. Sahne binas?nda, önceki y?llarda 7 odal? bölümünü ortaya ç?kard?k. Bu odalardan bir tanesinde ba?ka hiçbir tiyatroda olmayan, 'Latrina' olarak adland?r?lan tuvalet tespit etmi?tik. Bu nadir görülen bir özellik, sanatç?lar ve yöneticiler için kullan?ld???n? dü?ünüyoruz. Ard?ndan da bu mekanlar?n aç?ld??? koridor ortaya ç?kar?ld?. Bu koridorun ard?ndan da ?imdi 'Proskene' denilen dönemin performans oyunlar?n?n oynand??? ön sahnenin üzerindeki topra?? kald?rarak gün yüzüne ç?kar?yoruz" dedi.
'BOZULMAMI? B?R PROSKENE DÜZLEM? ORTAYA ÇIKIYOR'
Bozulmam?? bir proskene düzleminin ortaya ç?kaca??n? umut ettiklerini söyleyen Prof. Dr. Ersoy, "Henüz orkestras?na ula?m?? de?iliz. Orkestray? da proskene ile ortaya ç?karma çabas?nday?z. Bu tiyatro alan?nda M.Ö. 3'üncü yüzy?lda ah?ap oturma s?ralar? ve sahne binas? olan bir tiyatro ?zmirlilere hizmet veriyordu. Ama M.Ö. 2'nci yüzy?lda Pergamon Krall??? döneminde buradaki tiyatronun ta?a dönü?tü?ünü kabul ediyoruz. Ta?a dönü?mesinin ard?ndan tiyatronun Roma'n?n ilk imparatoru Augustus ve arkas?ndan onu takip eden Tiberius zaman?nda daha da büyütüldü?ünü, sahne binas?n?n geni?letildi?ini, oturma bölümünün kapasitesinin art?r?ld???n? biliyoruz. Türkiye'de birçok yerde izini gördü?ümüz ?mparator Hadrianus döneminde tiyatronun son ?eklini ald???n?, sahnenin cephesinde 'Sotyros' kabartmalar?n?n ve tiyatro masklar?n bulundu?unu, zengin bir cephe tasar?m?n?n oldu?unu söyleyebiliriz. Bu kaz? alan?nda ?talyan ve Türk arkeolog arkada?lar?m?z birlikte çal???yor. Hangi heykeller, sahne binas?n? süslüyordu? Bunlar?n kimlikleri neydi? Kaplamalar?n ve heykellerin malzemesinin hangi ta? oca??ndan getirilip de kullan?ld???n? bulmaya çal???yoruz" diye konu?tu. Kaz? çal??malar?n?n yo?un bir çal??ma gerektirdi?inin alt?n? çizen Prof. Dr. Ersoy, "Bu anlamda bütçe de önemli. Bütçemiz ne kadar iyi olursa, buradaki süre daha k?salabilir. Bizim hedefledi?imiz, sahne binas?n? ve ilk oturma bölümünü 3 y?l içerisinde ortaya ç?karmak" dedi.
?TALYAN ARKEOLOGLARDAN KAZI ÇALI?MALARINA DESTEK
Roma'dan destek için Smyrna Tiyatrosu'nun kaz? çal??malar?na kat?lan Arkeolog Matthias Bruno, "Türk arkada?larla çal??t???m?z için çok ?ansl?y?z. Bu tiyatro, çok önemli arkeolojik bir miras. Genellikle mermer dekorasyonlar üzerinde çal???yoruz. Mermer dekorasyonlar da mimari elemanlar? anlamam?z için çok önemli bir bölüm. Bu alanda Anadolu'daki çok önemli tiyatrolardan biridir. Yakla??k olarak 3 bin mermer parçay? kataloglad?k. Bu parçalar küçük de olsa üzerindeki i?lemeler çok detayl? ve iyi i?lenmi?. Bu durumda bize tiyatroda çal??an i?çilerin çok ustaca çal??t?klar?n? gösteriyor. Kaynaklardan bildi?imiz kadar?yla Symyrna, Küçük Asya'da en önemli kentlerden biridir. Agora ve tiyatrodaki buluntular, bu cümlenin do?rulu?unu bize gösterir. Buradaki çal??malar?, Prof. Dr. Ak?n Hoca ile çal??maya devam edece?iz. Edinilecek bilgiler sadece bize de?il, tüm topluma fayda sa?layacak bilgiler olacakt?r" diye konu?tu.
?talya'dan gelen Arkeolog Fulvia Bianchi ise Smyrna Tiyatrosu'nun kaz? çal??malar?nda çal??t?klar? için çok ?ansl? oldu?unu belirtti. Bianchi, "Prof. Dr. Ak?n Hoca ile 2017'den beri birlikte çal???yoruz. ?lk önce mimari elamanlar üzerinde çal??maya ba?lad?k. 2019'da da bizi tiyatrodaki çal??malar?na davet ettiler ve o zamanlar beri çal???yoruz" dedi.