Koronavirüs salg?n?yla mücadele kapsam?nda, baz? firma ve ki?ilerin 'nano maske' diye adland?r?l?p, polyester kuma?tan üreterek piyasaya sürdü?ü siyah maskeler, vatanda?lar taraf?ndan yo?un olarak kullan?l?yor. Vatanda?lar, y?kanabilir oldu?u için siyah maskeleri tercih ediliyor.
Ancak uzmanlar?n ço?u bu maskelerin koronavirüse kar?? koruyucu bir etkisi olmad??? konusunda uyard?. Ege Üniversitesi T?p Fakültesi Hastanesi Enfeksiyon Hastal?klar? Ana Bilim Dal? Ö?retim Görevlisi Prof. Dr. Hüsnü Pullukçu da salg?na kar?? yo?un olarak kullan?lan ve 'y?kanabilir' denilerek sat??a sunulan bu maskelerin kullanman?n koruyucu olmad???n? vurgulad?. Genellikle internetten sat?lan, y?kanabilir oldu?u ve nano teknolojiyle üretildi?i belirtilerek sat?lan siyah maskelerin kullan?m aç?s?ndan hiçbir yarar? olmad???n? vurgulayan Prof. Dr. Hüsnü Pullukçu, "Y?kanabilir, nano maske olarak sat?lan siyah maskeleri takt???n?zda burnunuzun üzerine oturmayacakt?r. Takt???n?zda burnunuzun yer ald??? üst k?s?mlar tamamen bo? kal?yor. Ayr?ca h?zl?ca nefes ald???n?zda a?z?n?za ve burnunuza bu kuma??n yap??t???n? göreceksiniz. Ayr?ca elinizle maske varken nefesinizi kontrol etti?inizde net s?cak havan?n gelmemesi gerekiyor, ama bu maskede s?cak havay? net bir ?ekilde elinizle hissedebilirsiniz. Bir deneme yapacak olursak da damlac?klar?n rahatl?kla bu maskeden geçti?ini görürsünüz. Bu ayn? ?ekilde damlac?klar?n da içeri girdi?i demektir. Bu maske cerrahi maskenin üzerine süs olarak tak?labilir. Korunmak için bu maske uygun de?il" dedi.
KARBOND?OKS?T B?R?K?YOR'
Filtreli olan N95 ve FFP2 maske takanlar? da uyaran Prof. Dr. Hüsnü Pullukçu, bu maskelerde karbondioksit birikti?ini belirtip, ba? dönmesi ve bay?lma gibi sonuçlar? olabilece?ini söyledi. Bu tür maskeleri günlük hayatta takman?n do?ru olmad???n? ifade eden Prof. Dr. Hüsnü Pullukçu ?unlar? söyledi:
"Bu maskeler son derece s?k?nt?l?, çünkü içinde nefes almak çok zor. Karbondioksiti biriktiriyor ve kullanan ki?i buna ba?l? olarak ba? dönmesi ya?ayabilir, tansiyonu dü?ebilir hatta bay?labilir. N95 maskeden nefes almak çok zor. Bu maskenin koruyuculu?una gerek yok. FFP2 maske de N95'e göre hafif gibi görünse de de?il. Karbondioksit birikiyor ve sürekli kullanmak mümkün de?il. Biz bu maskeleri hastalardan örnek al?rken kullan?yoruz. Örnek al?rken öksürebilir ya da hap??rabilir bu s?rada çok damlac?k ç?kar o damlac?klardan korunmak için kullan?yoruz. Bunun d???nda kullan?lmas?n? önermiyoruz. N95 maske d??ardan gelen partikülleri geçirmiyor ancak sizin nefesinizi d??ar? veriyor. E?er hastaysan?z di?er insanlar? da risk alt?na atm?? olursunuz. O nedenle bunlar? günlük hayat?m?zda kullanmayal?m."
Evde yap?lan bez maskelerin ço?unda ise kuma?? s?k olmad???ndan aral?klar?ndan damlac?klar?n geçebilece?ine dikkat çeken Prof. Dr. Pullukçu, "Fikir olarak güzel olabilir ancak koruyuculu?u olmaz. Ayn? kuma? maskeden üst üste birkaç tane takt???n?zda bir i?levi olabilir. Ayn? zamanda evde yap?lan bu tür maskelerin bol yap?ld???n? söyleyebilirim. Bu maskeleri takt???n?zda hem alt?ndan hem de üstünden hava giri?i söz konusu" dedi.
'MASKEN?N BURUN KISMINDA TEL BULUNKMASI ÖNEML?'
En güvenilir maskenin cerrahi maskeler oldu?unu dile getiren Prof. Dr. Pullukçu, maskelerin nas?l kullan?lmas? gerekti?ini anlatt?. Maskelerde burun k?sm?nda tel bulunmas?n?n önemli oldu?unu ifade eden Prof. Dr. Pullukçu, maske kullan?m sürelerini hakk?nda da bilgi verdi. Prof. Dr. Pullukçu, konu?mas?n? ?öyle sürdürdü:
"Maskelerle ile ilgili çok büyük polemikler var. Herkes farkl? tip maske kullan?yor. Cerrahi maskelerin önünde bir tel var. Bu teli burnunuzdan içeri hava girmemesi için burnunuzun üstüne oturtman?z gerekiyor. Ayn? ?ekilde çene k?sm?nda kalan tarafta da aç?kl?k kalmamal?. Cerrahi maskelere benzeyen ve lastikli olan maskelerin de üst taraf?nda tel bulunuyor. Lastikli maskelerin alt k?sm? da çenemize oturuyorsa koruyucu olur. Ancak üzerinde tel bulunmayan maskeler hava ald??? için bir koruyuculu?u kalm?yor. Cerrahi maskeleri en fazla 4 saat kullanabiliriz. E?er maske ?slan?rsa o zaman hijyen özelli?ini kaybediyor. Bu maskeyi kulland?k ve üzerine damlac?klar yap??t?. Maskeyi ön taraf?ndan tutup ç?kar?yorsan?z, elinizi kirlettiniz demektir. Yap?lan en büyük yanl??lardan biri budur. Elinizi y?kamad?ysan?z maskeyi bo?una takt?n?z ve kendinizi enfekte ettiniz demektir. Maskeyi ç?kar?rken ba?lad???n?z iplerden tutup iç taraf?na do?ru katlayarak çöpe atabilirsiniz. Hastane çal??anlar? de bu maskeleri kesinlikle d??ar? ç?karmadan k?rm?z? at?k kutusuna atmal?."
'YIKANAB?L?R OLMASI TERC?H SEBEB?'
Koronavirüs kapsam?nda verilen deste?e ba?vurmak için d??ar? ç?kt???n? ifade eden vatanda?lardan Niyazi Kalender, "Sat?n al?rken bana siyah maske ve eldivenlerin koruyucu oldu?unu söylediler. O nedenle ald?m. Bu maskeyi her gün de?i?tiriyorum" dedi.
Siyah maske kullanan vatanda?lardan Sibel Uslu da "Bu maskeyi çama??r deterjan?yla kaynat?yorum. Asarak havaland?r?yorum. Kuruduktan sonra tekrar kullan?yorum. Bu ?ekilde kullanman?n sa?l?kl? oldu?unu dü?ünüyorum. Çünkü mikroplar?n belirli bir derecede öldü?ünü biliyoruz" diye konu?tu.
Siyah maskeleri y?kanabilir oldu?u için tercih etti?ini ifade eden vatanda?lardan Mehmet Ulus ise, "Cerrahi maskelerin sat??? yasaklanmadan önce ald?m. Her gün bir maske alsam 300-400 TL verecektim. Bu maskeyi tekrar y?kayabildi?im için tercihe ettim. Yan?mda kolonyam var ara maskeye s?k?yorum" dedi.