Merkez Bankas? (TCMB) bankalardan döviz talebi yaratabilecek her ad?mdan kaç?nmalar?n? ve yeni getirilen mevduatta her ay yüzde 5’e kadar düzenli dövizden TL’ye dönü?üm öngören hedeflerine odaklanmalar?n? istedi.
TCMB geçen hafta uygulamaya ald??? dövizden her ay dönü?üm içeren yeni hedefler öncesi ve sonras?nda piyasa ile gerçekle?tirdi?i toplant? ve ayr? ayr? gerçekle?tirdi?i görü?melerde bankac?l?k sektörüne verdi?i mesajlar aras?nda “Döviz talebi olu?turacak uygulamalardan kaç?n?n” ve “dövizden her ay TL’ye dönü?üme odaklan?n” mesajlar? öne ç?k?yor.
Bankac?lar sektörün neredeyse tamam?n?n yeni belirlenen yüzde 60 oran?n halihaz?rda üstünde ya da bu orana yak?n oldu?unu hesapl?yor. Ancak yine de bankalar?n her ay dönü?üm yükümlülü?ü bulunuyor.
‘DÖV?Z TALEB? OLU?TURMAKTAN KAÇININ’
TCMB’nin son dönemde piyasa verdi?i di?er mesajlar aras?nda “Döviz piyasas?nda talep olu?turduktan sonra yapt?klar?m?z?n k?ymeti olmaz”, “Düzenlemelerin etraf?ndan dolanarak yine döviz talebi olu?turacak uygulamalar düzenleme ile engellemeden önce kendiniz kaç?n?n” di?er öne ç?kanlar aras?nda.
Özel sektörden bir bankac?, 14 May?s’taki seçimleri de kapsayacak dönem için TCMB mesajlar?n?n “döviz talebi yaratarak döviz politikas?nda engel olu?turmay?n” mesaj? olarak alg?land???n? söyledi.
TCMB habere ili?kin Reuters’?n sorusuna bir yorum yapmad?.
350 M?LYAR TL’L?K FA?Z R?SK?
TCMB ihracat döviz gelirleriyle ithalat ödemelerinin yaratt??? döviz ihtiyac?n? kar??lasa da lokal döviz talebi say?s?z düzenlemeyle s?n?rlan?yor. Bu kapsamda bankalara, enflasyonun çok alt?nda faiz ödeyen Hazine tahvili ald?rma zorunlulu?? gibi bir “cezaland?rma” yöntemi kullan?l?yor.
Bankac?l?k sektörü ayr?ca seçim sonras? olas? bir kur ve faiz ?okuna kar?? stres testlerini yapmaya da ba?lad?. Sektörün düzenlemelerle tutmak zorunda oldu?u uzun vadeli dü?ük faizli Hazine tahvillerinin büyüklü?ünün 350 milyar TL seviyesine ula?t??? belirtiliyor.
Özel sektörden bir di?er bankac? ise, “Son mesajlar?nda TCMB bankalardan döviz talebi yaratacak herhangi bir ad?m atmas?n? istemedi?ini, 31 Mart öncesi bilançoda yer alan dövizden düzenli TL mevduata dönü?üm istedi?ini net ?ekilde ifade etti” dedi.
Ayn? kaynak bankalar?n tüm dönü?ümü gerçekle?tirmeleri halinde TCMB’ye önümüzdeki alt? ay için bu kanallardan her ay 5 milyar dolarl?k net rezerv katk?s? gelebilece?ini fakat pratikte bu tutar?n daha az olaca??n? hesaplad?.
‘DÜZENLEMELER?N ETRAFINDAN DOLA?MAYIN’
Bugün itibar?yla bankalar?n yüksek hacimli TL mevduata verdi?i faiz yüzde 32-33 band?nda. Yat?r?m odakl? kredi faizleri tek haneye yak?n seviyede olsa da i? dünyas? ilgili kredilere eri?imin mümkün olmad???ndan ?ikayetçi. Benzer ?ekilde sektör kredilere yo?un talep oldu?unu ancak bankalara getirilen tahvil tutma zorunlulu?u nedeniyle s?n?rl? kullan?m yap?ld???na dikkat çekiyor.
Ekonomi yönetimi kredi bulamayanlar?n döviz pozisyonu nedeniyle ya da dövize yönelim amac? ta??d??? için bulamad???n?, kaynaklar?n mevcut politikada ihracat odakl? yat?r?ma yönlendirildi?ini söylüyor. TCMB’ye göre, uygulanan politikalar 5 milyar dolarl?k cari aç??? engelleyecek düzeyde yat?r?ma ula?t?.
MEVDUAT FA?Z? YÜKSEL?YOR
Yeni düzenlemeler her ay mevduatta dövizden TL’ye geçi?i gerektirdi?i için mevduat faizlerinde yeni yükseli?ler ya?an?yor.
Bankac?l?k sektöründe mevduat faizleri yükselirken, kredi mevduat faizleri aras?nda aç?lan makas?n sektörde ikinci yar?dan sonra kâr daralmas?na yol açmas? bekleniyor. Bankalar “yan yol” denilen kendisine gelir olu?turabilecek ya da maliyeti azaltacak yöntemler kullan?yor.
Bu konuda verilen bir örnek ise özel sektör tahvil ihraçlar?. Döviz pozisyonunun bilançoya oran? belirli bir seviyeden yüksek olan ?irketlerin TL cinsi kredi kullanmas? geçen y?l engellenmi?ti. TCMB y?lba??nda döviz pozisyonu nedeniyle TL kredi alamayan firmalar?n ayn? i?lemi özel sektör tahvil ihrac? ile bankadan almas?n? da 2 y?ldan k?sa vadede yüzde 30 tahvil kar??l??? getirerek durdurdu.
Bankalar?n üç aya kadar TL mevduat hesaplar?na verdikleri ortalama faiz kas?m ay? ba??nda yüzde 20 seviyesindeydi. TCMB’nin bankalar?n bilançosunda TL’nin miktar?n? art?rmay? amaçlayan düzenleme de?i?ikliklerinin ard?ndan üç aya kadar ortalama mevduat faizi nisan ay? ba??nda yüzde 29 seviyesine yükseldi. Benzer ?ekilde KKM faizlerinin de geçen ay serbest b?rak?lmas?yla yükseli?e geçti.
KUR POL?T?KASINDA SEÇ?M MOLASI
Piyasada aksini dü?ünenler olsa da seçimlerin ard?ndan kim kazan?rsa kazans?n al???lagelmi? politikalar?n öne ç?kaca?? beklentisi artm?? durumda. Giderek artan bu beklentiye ra?men seçimlere kadar kamu kontrollü politikalarda de?i?iklik beklentisi ise neredeyse yok.
Mevcut politikalarda kur, kredilerin kime hangi faizden verilebilece?i, mevduat?n para birimi da??l?m? ve faizi ile Hazine tahvillerinde yön kamu taraf?ndan belirleniyor. Ekonomi yönetimi kur politikas?ndaki bu süreci “istikrarl? TL” olarak tan?ml?yor.
Mevcut politikalarla dolar/TL’nin kamu taraf?ndan 14 May?s’ta planlanan seçim öncesinde olmas? gerekti?inden daha a?a??da fiyatland??? ve TL’nin de?er kaybetmesi gerekti?ine ili?kin artan görü?ler dövize ilgiyi art?r?yor.
Aralar?nda yabanc? kurumlar?n da bulundu?u bir çok bankac? dolar/TL’de adil de?eri 23-25 band?nda görüyor. TL’nin olmas? gerekti?inden daha de?erli fiyatlanmas? cari fazla odakl? politikalara ters.
Bankac?lar, bugün itibar?yla 19.30’u a?an dolar/TL’nin, uygulanan politikaya ters olsa da “seçim” nedeniyle olmas? gerekenden daha dü?ük tutuldu?u konusunda hem fikir. Bankac?lara göre seçim sonras? yükselecek beklentisi bile ba?l? ba??na döviz talebi olu?mas? için yeterli ve endi?e verici.
Yine de TL, 6 ?ubat’taki depremden bu yana geçen iki ayda yüzde 2,4 de?er kaybetti. Seçime yakla?t?kça de?er kay?plar? deprem öncesi döneme göre günlük olarak bir miktar h?z kazansa da oldukça s?n?rl? seviyelerde.