?zmir Alia?a'da kurulu STAR Rafinerisi, kapasitesini büyük ölçüde a?t?. SOCAR Türkiye Üst Yöneticisi (CEO) Elchin Ibadov, 2008 y?l?nda yakla??k 2 milyar dolarl?k bir yat?r?mla SOCAR'?n, Petkim'in yüzde 51'ine sahip olarak Türkiye'de faaliyete ba?lad???n? an?msatt?. O dönemden bu yana Petkim'den Azerbaycan'a temettü ödenmedi?ini vurgulayan Ibadov, "Petkim'in elde etti?i bütün karlar, tekrar Türkiye'de yat?r?m için kullan?lm?? oldu. SOCAR olarak Petkim'e 2 milyar dolarl?k yat?r?m yap?p yüzde 51'ine sahip olduktan sonra 1,6 milyar dolar daha yat?r?m yapm?? bulunmaktay?z" dedi.
Ibadov, bugün Petkim'in, Türkiye'nin tek entegre petrokimya üreticisi oldu?una de?inerek, "Türkiye'deki talebin yüzde 12'sini kar??l?yoruz. Eskiden daha yüksek bir oranda kar??l?yorduk ama tabii piyasa büyüdükçe, talep artt?kça bu anlamda da pay?m?z yüzde 12'ler civar?nda" diye konu?tu.
Dünyadaki en ba?ar?l? rafineri ve petrokimya tesislerinin birbirleriyle entegre olarak çal??an tesisler oldu?una i?aret eden Ibadov, bu ihtiyac? gördükleri için 2014 y?l?nda ba?lay?p 2018 y?l?nda tamamlanan STAR Rafinerisi'ni in?a ettiklerini belirtti. Ibadov, bu rafinerinin 6,7 milyar dolarl?k bir yat?r?m de?eriyle o dönemde Türkiye Cumhuriyeti tarihinde tek noktaya yap?lan en büyük yat?r?m olarak tarihe geçti?inin alt?n? çizerek, "Bugün STAR Rafineri, 11 milyon ton ham petrol imal ediyor, i?liyor ve rafinaj ürün üretiyor. Bu da Türkiye'deki petrol ürünü ihtiyac?n?n yakla??k yüzde 25'ini kar??l?yor. Tabii ki bu yeterli de?il ama piyasan?n önemli ölçüde d??a ba??ml?l???n? azaltt???m?z için, Türkiye'nin cari aç???na her sene 1 milyar dolara yak?n bir de?erde katk?da bulunman?n gururunu ya??yoruz" de?erlendirmesinde bulundu.
Geçen y?l?n, finansal ve operasyonel anlamda en ba?ar?l? dönemleri oldu?una da dikkati çeken Ibadov, ?unlar? söyledi:
"STAR'?n 2022 y?l?nda kapasite kullan?m? yüzde 113 oran?nda gerçekle?ti. Rafinerilerde standart bir kapasite kullan?m oran? oluyor ama siz etkin planlama, de?er yaratma te?ebbüsleriyle, üst düzey mühendislik çözümleriyle ilave bir yat?r?m yapmadan rafinerinin kapasitesinin üzerinde üretim yapabiliyorsunuz. Mesela 10 milyon tonluk standart kapasitemiz var ama biz üretimimizi 11,3 milyon ton olarak gerçekle?tirebildik ki bu da yüzde 113'lük bir kapasite kullan?m oran? oldu."
Petkim'in, 2023 y?l?nda 240 milyon dolar daha ödeyerek STAR Rafinerisi'nden yüzde 6 daha pay almas?n?n söz konusu oldu?unu an?msatan Ibadov, ancak bu miktar?n özellikle petrokimya sektörünün iyi durumda olmad??? ve faizlerin de yüksek oldu?u dönemde Petkim'in nakit durumunu zora sokaca?? konusunda Petkim ve SOCAR'?n anla?t???n? dile getirdi.
Petkim'in STAR Rafinerisi'ndeki karl?l?ktan ne zaman yararlanaca?? sorusuna ili?kin ise Ibadov, ?u bilgileri verdi:
"Petkim, yüzde 12'lik k?sma denk gelecek taksitleri ödedi. 2023'ün ekim ay?na kadar da hisse devrini tamamlama, resmi olarak belirli izin onay ve dokümantasyona tabi. Ekim ay?na kadar o süreç tamamland?ktan sonra Petkim art?k STAR'?n yüzde 12'sinin sahibi olacak efektif olarak ve STAR'?n elde etti?i kar?n yüzde 12'si her sene muhasebe tekni?iyle Petkim'in kar zarar tablosunda art? olarak gözükecek."
- "2023 itibar?yla Türkiye'ye TANAP'tan giren gaz miktar? yakla??k 21 milyar metreküp"
Türkiye'nin enerji koridoru olma yönündeki hedeflerine en büyük katk?y? sa?layan projelerinden birinin de TANAP oldu?unu ifade eden Ibadov, gelecekte TANAP'?n geni?letilmesi ve Türkiye üzerinden Avrupa'ya daha fazla do?al gaz?n iletilmesiyle ilgili çal??malar?n sürdü?üne de?indi.
Elchin Ibadov, bu çal??malar?n, Türkiye'nin do?al gaz merkezi olmas? konusunda büyük f?rsatlar sundu?unu belirterek, 2023 itibar?yla Türkiye'ye TANAP'tan giren gaz miktar?n?n yakla??k 21 milyar metreküpe, Türkiye üzerinden Avrupa'ya giden gaz miktar?n?n ise yakla??k 22 milyar metreküpe ula?t??? bilgisini payla?t?.
Ibadov, BOTA? ve SOCAR taraf?ndan kurulan ortak giri?im ?irketine ili?kin de iki ?irket aras?nda yap?lan i?birli?inin geni? bir alan? kapsad???n? hat?rlatarak, "Bu i?birli?i sadece do?al gaz transiti ile ilgili de?il. Birlikte özellikle do?al gaz altyap?s? yat?r?mlar? anlam?nda neler yap?labilir bunun üzerinde sürekli kafa yoruyoruz. Yap?lacak i?lerin kapsam?yla ilgili ?u an SOCAR ve BOTA? üst yönetimiyle, Türkiye Cumhuriyeti devlet büyükleri ve Azerbaycan devlet büyükleri aras?nda görü?meler devam ediyor" dedi.
- "Türkiye'ye toplam yat?r?m?m?z 18 milyar dolara ula?t?"
SOCAR Türkiye Rafineri ve Petrokimya ?? Birimi Ba?kan? Anar Mammadov ise SOCAR Türkiye olarak Türkiye'ye toplam yat?r?mlar?n?n 18 milyar dolara ula?t???n? vurgulad?.
STAR Rafinerisi'nin dizayn kapasitesinin 10 milyon ton olarak hesapland???n? kaydeden Mammadov, "2022'de yüzde 113 kapasite ile STAR Rafinerisi'ni çal??t?rabildik ama potansiyelimiz daha yüksek. Test a?amas?nda hiçbir yat?r?m yapmadan STAR'?n kapasitesini yüzde 118'e kadar yükseltebilece?imizi gördük. Yani 365 gün durmadan çal??sak, yüzde 118, yani 12 bin tona yak?n ham petrol imal edebiliriz" diye konu?tu.
Mammadov, 2024'te, 4 y?lda bir gerçekle?en büyük bir planl? üretim duru?u olaca??n? da dile getirerek, "Bu duru? zaman? yat?r?m yaparak, biz bu üretim hacmine yüzde 3 ekleyece?iz ve neticede STAR'?n üretim hacmi, kapasitesi yüzde 121'e yükselecek. Bu da endüstrimiz için çok önemli bir neticedir" ifadesini kulland?.
- "Petrokimyada Türkiye'de potansiyel gerçekten oldukça büyük"
Mammadov, bp ile SOCAR Türkiye'nin yeni bir petrokimya yat?r?m? için planlad??? i?birli?inin ask?ya al?nd??? bilgisini vererek, sözlerini ?öyle sürdürdü:
"Bu projeyi, bp ile ortakl?k ?eklinde hayata geçirmeyi planl?yorduk. Ama sonradan bp, komple olarak petrokimya sektöründen ç?kmaya karar verdi ve bütün varl?klar?n? satt?. Bu, yat?r?m? etkileyen birinci faktör oldu. ?kincisi de pandemi ba?lad?ktan sonra bütün dünyada dengeler de?i?ti ve bu de?i?en ko?ullarda biz bu projeyi ask?ya ald?k. Ama bu demek de?il ki bu proje ilerlemeyecek. Tabii ki konjonktüre ba?l? olarak bu tekrar de?erlendirilebilir. Petrokimyada Türkiye'de potansiyel gerçekten oldukça büyük. Sadece Türkiye'de de?il, bizim sektörümüzde, imal sektöründe en büyük potansiyele sahip olan alan petrokimya. Bu konu da tabii ki bizim her zaman gündemimizde."