Sürdürülebilir kent içi ula??m sistemlerinin ekonomik, çevresel, sosyal boyutlar? ele al?nd??? Forum’un ?ZDEN?Z i? birli?i ile düzenlenen Deniz Yolu Forumu bölümünde, “Kent içi Denizyolu Ula??m? Yönetim Politikalar? - Kamu & Özel Sektör ?? birli?i” ile “Deniz Ta??tlar?nda Verimlilik, Yeni Nesil Enerji Sistemleri ve Gelece?in Teknolojileri” ba?l?klar?nda deniz toplu ta??mac?l???n?n gelece?i ve karbonsuz deniz ta??tlar? konusu masaya yat?r?ld?.
Deniz Ticaret Odas? ?zmir ?ubesi Yönetim Kurulu Ba?kan? Yusuf Öztürk moderatörlü?ünde gerçekle?tirilen “Kent içi Denizyolu Ula??m? Yönetim Politikalar? - Kamu & Özel Sektör ?? birli?i” ba?l?kl? oturumda; ?stanbul Büyük?ehir Belediyesi ?ehir Hatlar? Genel Müdürü Sinem Dedeta?, ?stanbul Deniz Otobüsleri (?DO) Genel Müdürü Murat Orhan, TURYOL Yönetim Kurulu Ba?kan? Yunus Can, ?zmir Büyük?ehir Belediyesi ?ZDEN?Z Yönetim Kurulu Ba?kan? Osman Hakan Er?en ile Deniz Tarihi Yazar? Ali Bozo?lu konu?mac? olarak yer ald?.
?stanbul Büyük?ehir Belediyesi ?ehir Hatlar? Genel Müdürü Sinem Dedeta?, pandemi öncesi y?ll?k 42 milyon yolcu ta??d?klar?n? belirterek, “Özel sektörü dâhil etti?imiz zaman 90 milyona gelen y?ll?k yolcu say?s? var. Dünyan?n en büyük metropollerinden New York’ta 2,5 milyon ki?i ta??n?yor. Avrupa’n?n en fazla deniz toplu ta??mas? yap?lan yeri ?stanbul. Yolcu say?s?, dünya ölçe?inde son derece yüksek say?da ve önemli bir yerde. ?stanbul’un kurgusu, bakt???n?z zaman bo?az içine yerle?mi? bir kent. Karadan da önce ?stanbul’da toplu ta??ma deniz yolu. Günümüzde toplu ta??madaki pay? yüzde 3’lere kadar dü?mü? durumda” diyerek pay? art?rmak için çal??malar yapt?klar?n? anlatt?.
Deniz ula??m?n? art?rman?n sadece denize yeni hatlar açarak veya yeni araçlar koyarak yap?lamayaca??n? belirten Sinem Dedeta?, “Günümüzde zamanla yar???yoruz, en h?zl? ula??m arac?n? tercih ediyoruz. Yap?lan bir çal??maya göre; 15 milyon ?stanbullu evinin 500 metre çap?nda bir otobüs dura??na ula?abiliyor. 13 milyon ?stanbullu metro dura??na eri?ebilirken sadece 900 bin civar?nda ?stanbullu da iskeleye ula?abiliyor. Toplamdaki pay? art?rmak için güncel durumu iyi analiz edip kaynaklar? do?ru kullanmak gerekiyor. Güncel ko?ullar? dikkate alarak, verimli bir analiz yaparak, toplam fayday? dü?ünerek bir planlamaya gidilmesi gerekiyor. Kara, rayl? sistemler ve deniz ula??m? entegrasyonunu sa?layarak, daha k?sa mesafeli ta??mac?l?klarla denize besleme çal??malar? yap?larak toplamdaki pay?n art?r?labilmesi için çal??malar gerçekle?tiriliyor” ?eklinde konu?tu.
?stanbul’a elektrikli vapur filosu
Dedeta?, ?stanbul’daki denizleri karbonsuzla?t?rmak için çal??t?klar?n? da belirterek, “Bununla ilgili kamu ve özel sektör birlikte ortak filoya geçmeyi planl?yoruz. Filo birli?i yapt???m?zda verimli çal??ma modeline de geçmi? olaca??z. ?stanbul deyince vapur akla geliyor, ikonik sembolik de?erlerinden biri. ?konik görüntüyü koruyaca??m?z yeni vapurlar olmas?n? planl?yoruz. Filo birli?i sa?lamak, gider yönetimi aç?s?ndan da önemli. 2050 y?l?nda ?stanbul’u karbonsuz yapma taahhüdü var. Vapur, motor ayr?m?n? ortadan kald?rarak karbonsuz bir filoyla hizmet etmemiz gerekiyor. Türkiye tersaneleri elektrikli tekne yapma konusunda uzmanla?m?? durumda. Elektrikli tekne üretmekte bir s?k?nt? yok, say?s? zamanla 100’e ç?kacak bir elektrikli vapur filosu yapmay? planl?yoruz” diye konu?tu.
?zmir’de deniz ta??mac?l???
?zmir Büyük?ehir Belediyesi ?ZDEN?Z Yönetim Kurulu Ba?kan? Osman Hakan Er?en de y?ll?k 800 bin araç ve 18 milyon yolcu ta??d?klar?n? belirterek, “Araç ta??mac?l???nda 7 gemi ile hizmet veriyoruz. Buradaki ana ba?ar?ya, gemi say?s?ndaki art??la birlikte sefer say?s?n? s?kla?t?rarak eri?tik. Akaryak?t ve personel giderlerindeki art??a ra?men pik saatlerde tüm hatlarda 15 dakikada bir sefer yap?yoruz ve yetmedi?i anlarda da derhal yedek gemileri devreye sokarak doldur bo?alt sistemine geçiyoruz. Örne?in, geçti?imiz 9 Eylül günü 5 bin araç ta??d?k, 82 bin ki?i yolcu ta??ma vard?. Belediye Ba?kan?m?z Tunç Soyer’in de vizyonuydu, ?stanbul’daki gibi köprülerimiz olmad??? için alt geçitlerimiz, rayl? sistemlerimiz olmad??? için bir yüzer köprü yapmaya çal??t?k. Bunu da küçük çapta ba?ard?k, ?u anki ihtiyac? kar??layabiliyoruz, ama gerekti?inde 7 geminin 7’sini de denize ç?kartarak rakam? art?rabiliriz. Bizim ana s?k?nt?m?z iskele s?k?nt?m?z, sefer say?lar? art?nca yana?mada gecikmeler olabiliyor. Alsancak’tan da bu hatt? yapmay? dü?ündük, ancak Alsancak Liman?’n?n gümrüklü saha olmas?, ?u an için elimizi ba?l?yor. Gerekli görü?meler devam ediyor, açabilirsek ikinci bir hat olarak da Bostanl? - Alsancak hatt?n? açmay? dü?ünüyoruz” dedi.
Er?en, “Ana s?k?nt?m?z, t?pk? ?stanbul’da da oldu?u gibi bilet fiyatlar?m?z, maliyetlerimizin yaln?zca üçte biri. Tamamen ?zmir Büyük?ehir Belediyemizin deste?i ile yürüyor bu hizmet ?u anda. Yoksa bir denizcilik ?irketi olarak yap?lmas? fiziken mümkün olmayan bir ?ey devam ediyor. Umar?m bu konuda da geli?meler olsun ki zararlar?m?z dü?sün. Yak?t zamlar?ndan sonra fiziken bir denizcilik ?irketinin kald?rabilece?i zararlar de?il. Yolcu gemilerimiz de ayn? durumda maalesef. Hizmet kalitesini ve seferleri azaltmamak için elimizden geleni yap?yoruz. Hatta Körfez içi ula??m?n?n yan? s?ra yaz sezonunda düzenledi?imiz Urla, Mordo?an, Foça seferlerinin yan? s?ra ?zmir’den Midilli’ye seferlere ba?lad?k” diye konu?tu.
Denizde toplu ula??m, te?vik olmadan mümkün de?il
?stanbul Deniz Otobüsleri (?DO) Genel Müdürü Murat Orhan ise son dönemde kent içi de?il de ?ehirleraras? hizmet yapt?klar?n? belirterek, “Birçok rekabet aleyhimize geli?ti. Osmangazi Köprüsü’nün ücretlendirme politikas?, y?ll?k yap?lan yüzde 25 zam oran? gibi. Yak?t giderleri de bütün d?? hatlar?m?z? son derece bask?l?yor. Fiyatlama konusu da bizi çok olumsuz etkiledi. Maliyetler hepimizin malumu. Ana maliyet kalemleri; yak?t, personel, bak?m onar?m, sigorta, kira tüm giderlerin yüzde 94’ü. Geri kalan? tasarruf bile etseniz sorunu çözmek mümkün de?il. Benzer s?k?nt?lar nedeniyle 2019’dan bu yana iç hatlarda yokuz, sadece Sirkeci - Harem aras?nda araç ve yolcu ta??mac?l??? yap?yoruz. Denizde toplu ula??m, te?vik olmadan mümkün olabilecek bir faaliyet de?il. Sürdürülebilirlik aç?s?ndan zor” derken Hatay Büyük?ehir Belediyesi’nin Hatay – Kuzey K?br?s Türk Cumhuriyeti seferlerinin kendi deniz otobüsleri ile yap?ld???n?, Ege adalar? için de çal??malar? oldu?unu, Marmaris, Fethiye, Bodrum’da da bu konuda görü?melerin 2023 için hem resmi mercilerle hem de Yunan otoriteleriyle devam etti?ini aç?klad?.
Destek ?art
TURYOL Yönetim Kurulu Ba?kan? Yunus Can da günlük 55 - 60 bin yolcu ta??d?klar?n?, kamuya da gemi kiralama hizmeti verdiklerini belirterek, “Deniz ula??m?n? art?rmak için en az yat?r?m yap?lacak alan denizdir. Bunlar? besleyebilecek bir kara entegrasyonu olu?mas? laz?m. Bunun sa?l?kl? hale getirilmesi sonucu hem ?stanbul hem ?zmir’de yolcu say?s? artar” dedi. ?stanbul’da hedeflenen filo birli?i konusunda itirazlar?n?n olmad???n? da ifade eden Yunus Can, artan maliyetlere de dikkat çekerek deniz toplu ta??mac?l???n?n mutlaka merkezi veya yerel idareler taraf?ndan desteklenip sübvanse edilmesi gerekti?ini söyledi. Deniz Tarihi Yazar? Ali Bozo?lu da tarihten günümüze deniz ta??mac?l??? serüvenini anlatt?.
Yeni nesil enerji sistemleri
Forumun ikinci oturumunda ise “Deniz Ta??tlar?nda Verimlilik, Yeni Nesil Enerji Sistemleri ve Gelece?in Teknolojileri” konu?uldu. ?zmir Büyük?ehir Belediyesi ?ZDEN?Z Yönetim Kurulu Ba?kan? Osman Hakan Er?en moderatörlü?ündeki oturumda, ?ZENERJ? ve ?ZETA? Yönetim Kurulu Ba?kan? Ercan Türko?lu, ODTÜ Fen Edebiyat Fakültesi Fizik Bölümü Prof. Dr. Bülent Gültekin Ak?no?lu, NAVTEK Deniz Teknolojileri A.?. Genel Müdürü Ferhat Acuner ve Aksoy Ship Gelibolu Tersanesi Yönetim Kurulu Üyesi Oya Aksoy konu?mac? olarak yer ald?. Çevreci ve sürdürülebilir denizcilik aç?s?ndan, karbon sal?n?m? olmamas? için elektrikli gemilerin önemi vurguland?. Uzmanlar, yeni nesil elektrikli araçlar?n; insana, çevreye ve enerji kaynaklar?na zarar vermeden yüzde 100 yenilenebilir enerji kaynaklar? kullan?larak i?letilmesinin önemine dikkat çekti. Tersaneleri bu konuda yeterli donan?ma sahip ve haz?r olan, belli ba?l? ülkeler aras?nda oldu?umuz da aktar?ld?. Fosil yak?tl? ta??tlara göre enerji maliyetinin dü?ük olmas?na da dikkat çeken uzmanlar, karbonsuz deniz ta??tlar? için te?vik olmas? ve devlet destekleri ile bunun önünün aç?lmas? gerekti?ini ifade etti.
Forumun son bölümünde ise ?ZDEN?Z Yönetim Kurulu Üyesi Yazar Muzaffer Ayhan Kara’n?n konu?mac? oldu?u Dünden Bugüne Körfez’de Ula??m oturumu gerçekle?tirildi.