Kahramanmara? ve Hatay merkezli depremlerin ard?ndan ?zmir Ticaret Odas? (?ZTO), Ege Bölgesi Sanayi Odas? (EBSO) ve ?zmir Ticaret Borsas? (?TB) ?zmir için yol haritas? belirlemek amac?yla bir araya geldi. Bu amaçla ?ZTO, EBSO ve ?TB, ‘deprem’ gündemiyle ortak meclis toplant?s? gerçekle?tirdi. ?ZTO Meclis Salonunda yap?lan ve ?ZTO Ba?kan? Mahmut Özgener, EBSO Ender Yorganc?lar ve ?TB Ba?kan? I??nsu Kestelli yan? s?ra 3 kurumdan 400 meclis üyesi, yüksek isti?are kurulu ve disiplin kurulu üyeleri ile Ege ?hracatç? Birlikleri (E?B) ba?kanlar?n?n kat?ld??? toplant?da Jeolog, Deniz Jeolojisi Uzman? ve Bilim Akademisi Üyesi Prof. Dr. Naci Görür, ?zmir faylar?n?n mevcut durumu hakk?nda bilgi verdi. Kentin depreme haz?rl?k konusunda ne durumda oldu?u, 6.0 büyüklü?ü üzerinde bir depremden en az hasarla kurtulabilmek için neler yap?lmas? gerekti?i oda ve borsa üyeleriyle de?erlendirildi.
‘TÜRK?YE’DE DEPREMDEN DAHA GERÇEK B?R KONU YOK’
Toplant?da konu?an Prof. Dr. Naci Görür, Türkiye’de deprem konusunda, uzun y?llar ça?d???, insana önem vermeyen, yara sarma anlay???nda bir strateji oldu?unu ancak mevcut hükümetin Türkiye Cumhuriyeti tarihinde bu stratejik dü?ünceyi de?i?tirmeyi ve deprem olmadan zarar azaltma sistemine geçmeyi gündeme ald???n? söyledi. Depremde y?k?lmamak, zarar? minimum hale getirmek için kenti ve kentin bile?enlerini depreme dirençli hale getirilmesi gerekti?ini dikkat çeken Prof. Dr. Görür, "Türkiye’de depremden daha gerçek bir konu yok. Millet olarak kendi hükümetlerimize, devletimize sahip ç?kma zaman?. Demokratik anlamda sorunlara el koyma zaman?, bunu da yapabiliriz. 13 milyon sene önce bu topraklarda deprem ba?lad?. ?nsanlar?n dünya tarihine ç?k??? bu kadar eski de?il. Milyonlarca y?l bu devam edecek. Depremi durduracak güç olmad???na göre yapaca??m?z ?ey depremin bize verece?i zarar? bugünkü ça?da bilimin ve teknolojinin gücünü kullanarak azaltmak. Depremlere y?k?lmamak, minimum zararla bu i?i atlatmak. Yeni yakla??ma risk analizi diyoruz. Depreme dirençli ketlerle bu olur. Bizim kentlerimiz depreme dirençli olursa mesele yok. Aynen Amerika'daki gibi. Kentin bile?enlerini depreme dirençli yapaca??z" dedi.
DEPREME D?RENÇL? KENTLER VURGUSU
Prof. Dr. Görür, kenti depreme dirençli hale getirmek için kenti olu?turan yönetim, halk, altyap?, yap? stoku, çevre ve ekosistem, ekonomi parametrelerinin öncelikle depreme dirençli olmas? gerekti?ini vurgulad?. Prof. Dr. Görür bu konuda ?unlar? söyledi:
"Yönetim, demokrasi olan bir yerde kente bir vali atan?r bir de belediye ba?kan? seçilir. Ne vali ne belediye ba?kan? deprem nedir bilmeyebilir, nas?l müdahale edilebilir bilmeyebilir. Acil müdahaleyi bilmeyen bir yönetimden ne bekliyorsunuz? O zaman yönetimi siz kurslarla, e?itimle özellikle deprem ku?aklar?nda yer alan kentlerde yönetimi yönetmek zorundas?n?z. ?kinci bile?en halk. ?zmir halk? deprem bilinci, kültürü yoksa ?zmir’i depreme dirençli hale getiremezsiniz. Depremde yapmas? gerekenleri yapmad??? gibi bunu aksine yapar. ?zmir halk?nda deprem konusunda bilgi, beceri, idrak ve kültür olmas? gerekiyor. Sadece e?itimle olmaz. Ana e?itimle ba?layarak, halk e?itimle o kültürün kazanmas?n? çal??acaks?n?z. Altyap? depreme dayan?kl? m? ?zmir’de. Hangi belediyeye sorsak ‘Haz?r’ der. Hatay’a sordu?unuzda ‘Bizim her ?eyimiz tamamd?’ derlerdi. ?imdi bak?n bakal?m. ?zmir’de yap?y? yeniden yapars?n?z. Ama ?zmir’in çevresini kirletirseniz burada ya?am mümkün olmaz. Havas?, gölleri kirlenmi? bir ?zmir sizi ya?atmaz, hastal?klar sizi yok eder. Kirlenen çevre salg?n hastal?k olarak geri döner. Altyap? çok önemli. ?stanbul 16 milyon. Kanalizasyon sistemini çöktü?ünü dü?ünün ki bana göre çökecek. ?stanbul’un hali ne olacak? Kirlenmi? çevreyi temizleyemezsiniz. Yap? stoku, depreme haz?rl?k denildi?inde sadece yap? stoku akla geliyor. Kentsel dönü?üm motor gücüyle müteahhite b?rak?l?rsa bunun ad? rantsal dönü?üm olur. Nerede kar edecekse oraya gider. Yap? stoku depreme dirençli yapaca??z. Çevre, milyonlarca ton deprem molozu var. ?stanbul’da deprem olsa 35 milyon ton moloz ortaya ç?k?yor. Gece gündüz 24 saat 30 tonluk kamyonla ta??rsan?z 3-5 y?lda anca bitirirsiniz. At?klar? usulüne uygun bertaraf etmezseniz, biyokimyasal reaksiyonlar ba?l?yor. Zehirli toksit maddeler ya?murla birlikte yeralt? sular?na, göle, barajlara götürüyor bütün bunlar besin zinciri olarak sofram?za geliyor."
‘?STANBUL DEPREM? MARMARA BÖLGES?NDE EKONOM?N?N ÇARKLARINI DURDURACAK
?stanbul ve Marmara depreminin Marmara bölgesindeki ekonominin çarklar?n? durduraca??n? savunan Prof. Dr. Naci Görür, "Bekledi?imiz ?stanbul depremi Marmara bölgesindeki ekonominin çarklar?n? durduracak. ?? dünyas? biz depreme haz?r?z diyemez. Marmara bölgesi üretim, sanayi ve ticaretin yüzde 60’? ve daha fazlas?n? kaps?yor. Bu çarklar durdu?u zaman, üretemez oldu?u zaman bu ekonomiyi 2 sene içinde eski kapasite kavu?turamazs?n?z. 10 seneye kendine getiremezsiniz. Ekonominin çarklar? durdu?u Marmara bölgesinde, Türkiye ekonomik olarak diz üstü çöker. Çünkü ekonominin beyni, atardamar? Marmara bölgesi, onu durdurdu?unuzda Türkiye diz üstü çöker. Ekonomik ba??ms?zl???n? yitirir" dedi.
‘?ZM?R GERÇEK ANLAMINDA B?R DEPREM KENT?’
Türkiye’de deprem beklenen bölgelere ili?kin öngörülerini payla?an Prof. Dr. Görür, Hakkari ile Erzincan Bingöl Karl?ova'n?n yan? s?ra ?zmir ve Antalya- Mu?la aras?ndaki sahil ?eridinden endi?e ettiklerini aktard?. Prof. Dr. Görür, "?zmir’de de endi?emiz var. Canl? faylar var. Günün birinde harekete geçip deprem olabilir. Çevredeki deprem olmu? faylardan tetiklenebilir. Tahmin ediyorum bu faylar ?zmir depreminde yüklendi. Çevredeki depremlerden stres geldi?inde yükleniyor. ?zmir, bu kadar canl? fayla bölünmü? ise bu buradan çekilmek laz?m. Fay tart??mas?n? b?rakal?m. ?zmir gerçek anlam?nda bir deprem kenti. Çok az kentimizde bu kadar yo?un aktif fay sistemi var. Bunlar bugün olmazsa yar?n deprem yaratacakt?r. ?u anda depremlerde sonra, Sisam depremi sonras?nda 80 kilometre mesafede 117 ki?i öldü. Yap? stokunu depreme dirençli yapmak laz?m. Bunu yapmadan önce ?zmir Büyük?ehir Belediyesi ?u anda bana göre çok do?ru ak?ll? bir i? yapt?. Mikro belgeleme çal??mas? yap?yor. ODTÜ'lü ekiple bu çal??malar? yürütüyor. Dokuz Eylül Üniversitesi’nde Hasan Sözbilir gibi çok de?erli yer bilimci arkada?lar var. Bu ?zmir’in ?ans?d?r. Mikro belgeleme çal??mas? sonras?nda ?zmir depreme dirençli hale getirilmelidir. 1999 sonras?nda yeni yönetmeliklere göre do?ru yap?lm??sa o binalardan hiç korkmay?n. Yönetmeliklere göre yap?lm?? binalar çatlas?n, patlas?n ama içinden sa? ç?kman?z? sa?lar. ?zmir’deki belediye ve üniversiteleri zorlay?n, evlerinizi muayene ettirin. Üç kuru? vermeyece?im tart??mas? yak??m?yor. Paras? yoksa devlet el ats?n veya belediye bedava yaps?n. Muayene edersiniz evinizin depremdeki davran??lar? çok sa?l?kl? görebilirsiniz. Deprem odakl? kentsel dönü?üme girmek için hükümete talep edin. Bütün kentleri depreme dirençli yapabiliriz. Bunun içi afet bakanl??? kurulsun" diye konu?tu.
ÖZGENER’DEN ?? GÜCÜ GÖÇÜ UYARISI
Konu?mas?na, depremden 15 saat sonra ba?lat?lan ‘?zmir Yard?ma Ko?uyor’ kampanyas?na ili?kin bilgiler payla?an ?ZTO Yönetim Kurulu Ba?kan? Mahmut Özgener, ?u ana kadar 43 milyon 422 bin TL nakdi ba??? yap?ld???n? söyledi. Geçmi?te olan depremlerden iyi ders al?nmad???n? kaydeden Özgener, güvenli kentler in?a etmek için hep beraber hareket etmeleri gerekti?ini vurgulad?. Deprem bölgesinin ekonomi parametrelerine ili?kin veriler payla?an Özgener, "Bölgeden göçün sürekli hale gelmesi an itibariyle ya?anan ekonomik ?okun kal?c? hale gelmesine ve etkisinin artmas?na neden olabilir. Bölgenin halihaz?rda kalk?nmaya ihtiyac? olan bir bölge oldu?u göz önünde bulunduruldu?unda, iç göçün tetiklenmesinin sosyo-ekonomik sorunlara neden olabilece?ini de öngörüyoruz. 1999 Depreminde de benzer bir ?ekilde, ekonomideki ?ok etkisi, birkaç ayl?k bir süre sonunda azalm??t?. Bunun en önemli nedeni Marmara bölgesindeki sanayinin geli?mi?li?i ve istihdam olanaklar?n?n geni? olmas?yd?. Ancak bu noktada depremin gerçekle?ti?i bölgenin sosyo-ekonomik yap?s?, ya?anan iç göçün kal?c? olmas?na neden olabilece?inden, i? gücü ve nüfusun bir an önce bölgeye geri dönme ko?ullar?n?n sa?lanmas?n? zorunlu k?l?yor. Bu ko?ullar?n k?sa sürede sa?lanamamas?, ekonomi üzerindeki negatif etkinin vadesini uzatacakt?r" dedi.
EKONOM?DE DEPREM?N OLUMSUZ ETK?S? BEKLEN?YOR
Deprem bölgesindeki izlenimlerini aktaran Ender Yorganc?lar, öncelik olarak kal?c? evlerin yap?lana kadar geçici konaklama yerlerinin acilen yap?lmas? gerekti?ini söyledi. Afet Bakanl???n?n acil olarak kurulmas?n?n gerekti?ini belirten Yorganc?lar, depremin ülke ekonomisine olumsuz olarak yans?yaca??na dikkat çekti. Türkiye Odalar ve Borsalar Birli?i’ne (TOBB) y?k?lan binalar?nda sorumlulu?u olan herkesin yarg?lanmas?, yap? denetim firmalar?n onay verdi?i in?aatlar?n incelenmesi gibi 30’a yak?n önerileri gönderdiklerini aktaran Yorganc?lar, bu önerilerinin bir k?sm?n?n gerçekle?ti?ini bir k?sm?n?n da takibini yapt?klar?n? söyledi.
Depremlerden etkilenen 11 ilinin Türkiye ekonomisinin neredeyse 10’da birini ifade etti?ini dikkat çeken I??nsu Kestelli ise deprem bölgesinin önemli bir tar?m bölgesi olmas? yan? s?ra Türkiye’nin tar?m, g?da, içecek ihracat?nda ise yüzde 24, toplam ihracattan ald??? pay?n ise yüzde 9 oldu?unu dile getirdi. Bölgenin tar?msal üretim bak?m?ndan en zengin ve büyük bölgelerimizden biri olmas? nedeniyle tar?msal üretim ve g?da sanayi üretiminde ya?anacak aksama da ciddi sorunlar yaratabilece?ini dikkat çeken Kestelli, "Dolay?s?yla tar?m, tekstil gibi sektörler için çok acil ve çözüm üreten, kal?c? önlemlere ihtiyaç var. Bu önlemler bölge halk?n?n topraklar?n? terk etmemesi, ekonomik faaliyetlerin k?sacas? ya?am?n canlanmas? aç?s?ndan da hayati öneme sahip" ifadelerini kulland?.