Merkez üssü Kahramanmara? olan ve 10 ?ehirde y?k?ma yol açan deprem felaketinin ard?ndan binlerce vatanda?, oturdu?u binan?n sa?laml???n? test etmenin tela??na dü?tü. Türkiye genelinde belediyeler ve yap? denetim firmalar?na ba?vurular yap?l?rken, Çevre, ?ehircilik ve ?klim De?i?ikli?i ?zmir ?l Müdürlü?ü Kentsel Dönü?üm ?tiraz Komisyonu Ba?kanl??? görevini de yürüten ?EÜ ?n?aat Mühendisli?i Bölüm Ba?kan? Prof. Dr. Celalettin Kozano?lu, Türkiye’yi yasa bo?an deprem felaketinin ard?ndan vatanda?lar taraf?ndan yap?lar?n daha çok sorgulan?r hale geldi?ini söyledi. Bu yönde fark?ndal???n artmas?n?n olumlu bir geli?me oldu?unu ancak bilimsel gerçekli?i olmayan yöntemlerle hareket edilmemesi gerekti?ini belirten Prof. Dr. Kozano?lu, vatanda?larla önerilerini payla?t?.
BUNCA YÖNETMEL?K BO?UNA MI VAR?
Prof. Dr. Kozano?lu, “Deprem bölgesinde yer alan bir ülkeyiz. Maalesef birçok ?ehrimiz risk alt?nda. Deprem olabilir ama can kayb?n? önlemek bizim elimizde. En önemli önceli?imiz deprem olmal?. Ba?ka çaremiz yok, binalar?m?z? güvenli hale getirmeliyiz. Bunlar? yaparken de kendimize bilimi referans almal?y?z. Sosyal medyada gezerken, hatta çevremdeki insanlarla konu?urken, maalesef anlamakta zorluk çekti?im ?eyler duyuyorum. Neymi?; çerçeve asmak için bile duvar? zor deliyormu?. Bina depremde bile sallanm?yormu?. Böyle olunca da bina sa?lamm??. Bunlar nereden ç?k?yor? Anlamak mümkün de?il. Her ?ey bu kadar kolaysa, bunca yönetmelik ve bilimsel makale bo?una m? var? Binas?yla ilgili en ufak bir tereddütü olan ki?i, hemen resmi mercilere ba?vurarak apartman?n? test ettirmeli. Ayr?ca beton dayan?m?n? ölçmek için en do?ru yöntem karot testidir. ‘Karot almak binaya zarar veriyor’ diyenler de var. Karot testi do?ru yap?l?rsa binaya hiçbir zarar vermez. Bo?una korkmayal?m. Art?k bilinçsizce hareket etmeyelim” diye konu?tu.
ÇATLA?IN YÖNÜNDEN SA?LAMLIK ANLA?ILMAZ
Prof. Dr. Kozano?lu, sözlerini ?öyle sürdürdü: “Binada çatlak olmamas? iyiye i?aret ama binan?n yüzde 100 güvenli oldu?unu göstermez. Hiç çatlak olmamas?na ra?men yan yatan binaya denk geldim. Çatlak konusunda baz? limitler de var. Örne?in; 0.5 milimetreye kadar olan baz? çatlaklar?, in?aat mühendisleri olarak makul kabul etti?imiz durumlar olabiliyor. Kolon ya da kiri?lerde çatlaklar olmas?, zaten ciddi bir soruna i?aret. Duvarda enine ya da çapraz çatlaklar?n olmas? ise; binada bir hareketin, esnemenin gerçekle?ti?ini gösterir. Ancak duvar çatlak olup ta??y?c? sistemde bir hasar yoksa, bina risk te?kil etmeyebilir. Duvardaki çatla??n yönü de binan?n genel durumu hakk?nda bize sonuç vermez. Yani çatlak çaprazsa ?öyledir, enine ise böyledir diyemeyiz. Binay? uzman ki?iler taraf?ndan test ettirmeden bunlar? anlayamazs?n?z.”
DEM?R PASLANIRSA 6-7 KAT ???ER
Depremin ard?ndan sosyal medyada vatanda?lar taraf?ndan çekilen ve kolon ya da kiri? demirlerindeki korozyonu gösteren video ve foto?raflara denk geldi?ini belirten Prof. Dr. Kozano?lu, “?nsanlar evlerinin bodrum katlar?na inerek kolon ve kiri? demirlerine bakmaya ba?lad?. Maalesef demirin elle k?r?ld???n?, betonun kolayca ufaland???n? görüyoruz. Asl?nda bunlar? önlemek hiç zor de?il. Bina in?a edilirken mutlaka dikkat etmemiz gereken ‘pas pay?’ dedi?imiz bir durum var. Pas pay?, beton bir yap?n?n d?? k?sm? ile donat? aras?ndaki mesafeyi ifade ediyor. Bu mesafeyi 2-3 santimetre olarak dü?ünebiliriz. Burada amaç; demiri rutubet ve oksijenden korumakt?r. ??lem bu kadar basit, maliyeti de dü?ük. Demir e?er paslan?rsa, hacminin 6-7 kat? ?i?er. Demir özelli?ini yitirir, beton da bozulur. Vatanda?lar?n, ‘Demir bile elimde ufalan?yor’ dedi?i tablonun en temel nedenlerinden biri pas pay?n?n göz ard? edilmesidir” dedi.