DHA'dan Umut Karakoyun'un haberine göre, ?zmir'in Alia?a ilçesi Çakmakl? Mahallesi s?n?rlar? içindeki Nemrut Liman?'n?n hemen yan?ndaki antik kent Kyme, gün yüzüne ç?kar?lmay? bekliyor. MÖ 11'inci yüzy?l?n ortalar?nda kurulan 12 Aiolis kentinin en büyü?ü olan Kyme, k?sa sürede dikkat çeken bir ticaret merkezi haline gelerek özellikle ?arapç?l?k, zeytin, üzüm, bu?day ve zeytin ile seramik alanlar?nda çok önemli geli?me gösterdi. Efes'in kurulmas?yla önemini yitiren Kyme, madeni para (sikke) basan ilk ?ehirlerden biri olarak biliniyor.
Modern liman ile antik liman?n kar?? kar??ya bulundu?u bölgedeki kaz?lar? 30 y?l sürdüren ?talyan heyet, çal??malara 2016 y?l?nda ara verdi. Yap?lan kaz?larda bulunan tunç at heykeli ?zmir Müze Müdürlü?ü'nde, Artemis ba?? ise ?stanbul Arkeoloji Müzesi'nde sergileniyor.
YUNAN TAR?HÇ? EPHOROS KYME'DE DO?DU
?lk dünya tarihi eseri Historia'n?n yazar? olan Yunan tarihçisi Ephoros'un burada do?du?u biliniyor. Yine Hellen edebiyat?n?n Homeros'tan sonra gelen ve MÖ 8'inci yüzy?l?n sonunda ya?ayan en eski ve en büyük yazar?, didaktik ?iirinin üstad? kabul edilen Hesiodos'un babas?n?n da burada do?du?u belirtiliyor. Birçok önemli ismin do?up ya?ad??? yer olan Kyme'deki çal??malar s?ras?nda, 500'ün üzerinde mezar da tespit edildi. Kaz?lar s?ras?nda ula??lan nekropol (mezarl?k) buluntular?n?n bir k?sm?, ?zmir Arkeoloji Müze Müdürlü?ü'nde sergileniyor.
‘ÖNEML? HATIRALAR BARINDIRIYOR’
Dokuz Eylül Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Ö?retim Üyesi Doç. Dr. Ak?n Ersoy, bölgenin Bat? Anadolu'nun önemli liman kentlerinden biri oldu?unu, ?zmir Müze Müdürlü?ü denetiminde nekropol kaz?lar?n?n yap?ld???n? ve çok önemli buluntular?n gün ?????na ç?kar?ld???n? aktard?. Yap?lan kaz?larda çok say?da madeni paraya rastland???n? da belirten Ersoy, "Zenginli?i sadece limandan de?il, tar?mdan da kaynaklan?yor. Ama 14'üncü ve 15'üncü yüzy?llarda art?k önemini kaybediyor. Antik kentte 12'nci yüzy?lda in?a edilen bir liman kalesi bulunuyor. Bat? Anadolu'nun Türklerin eline geçme a?amas?nda bu kale, Çelebi Mehmet taraf?ndan ele geçirildi" dedi. Ersoy, bölgenin önemli hat?ralar bar?nd?rd???n? ve alanda önemli yap?lar?n oldu?unu söyledi.
‘KENT MECL?SLER? ?N?A ED?LD?’
Kaz?larda görev yapan Catania Üniversitesi Ö?retim Üyesi Arkeolog Prof. Massimo Frasca, çal??malar s?ras?nda baz? önemli yap?lara ula?t?klar?n? belirtti. Frasca, ?öyle konu?tu:
"Maalesef aralar?nda çok iyi korunmu? kal?nt?lar yok, çünkü liman?n varl??? yüzy?llar boyunca bütün i?e yarar ?eylerin ta??nmas?na sebep oldu. Buradan ç?kanlar, ?stanbul ya da ba?ka ?ehirleri güzelle?tirmek için götürüldü. Alanda sütun gibi mimari kal?nt?lar görülmüyorsa da arkeolojik çal??malar ?ehrin baz? önemli yap?lar?n? ortaya ç?kard?. Her ?eyden önce bir kale dikkati çekmektedir. Deniz kenar?nda liman? korumaya yarayan bir Ceneviz Kalesi var" dedi. Bu kalenin, ?ehri kapatan bir sur kal?nt?lar?n?n üstüne in?a edildi?ini aktaran Frasca, "Bu sur yap?s?nda 2 kap? vard?. Çok güzel bir yap?yd?. 2 farkl? çe?it ta?tan yap?lm??t?. Andezit altta, kalker üstte. Böylece gelen herkes ?ehrin hem güçlü, hem güzel surunu görüyordu. ?ehrin içinde maalesef kötü korunmu? bir tiyatro var. Neyse ki bütün tiyatro alg?lanabiliyor. Zamanla a??nm??, üstü dolmu?, oturma basamaklar? al?nm?? olan tiyatronun son kullan?m döneminden kalma mermer zemini halen durmaktad?r. Bu mermer dö?emenin alt?nda antik yaz?lar içeren ba?ka bir zemin daha bulunuyordu. Üst dö?eme ta?lar? al?nd???nda alt?nda önemli yaz?tlar oldu?u görüldü. Yaz?tlar, önemli ki?ilikler onuruna yaz?lm??t?. Örne?in bir tanesi önemli bir kad?ndan bahsetmektedir. ?ehrin ba???ç?lar?ndan olan bu kad?n, ?imdi göremedi?imiz bir Bouleuterion (Kent Meclisi) in?a ettirmi?. Ayn? kad?n kentte ba?kaca binalar da in?a ettirmi?ti."
‘TAPINAK GÜN YÜZÜNE ÇIKARILDI’
Bölgedeki Güney tepede sütunlu Roma evlerinden olu?an bir mahalle ortaya ç?kar?ld???n? da anlatan Prof. Massimo Frasca, "Kuzey tepede ise Kibele'ye sonra Demeter'e sonra da ?sis'e adanm?? bir tap?nak gün yüzüne ç?kar?ld?. Uzun süre kullan?lm?? bir kutsal alan diyebiliriz. Çok önemli kal?nt?lar olmasalar da bu ?ehrin hikayesini anlamam?za yetecek kadar kal?nt? var. Zarar görse de, zarar veren depremler de olsa hep yeniden in?a edilmi?. Liman? nedeniyle Perslerin istilas?na kadar çok önemli bir ?ehir olarak kalm??t?r" diye konu?tu.
Kaz?lar? bir süre önce duran Kyme’de, yeniden çal??ma yap?l?p yap?lmayaca?? ise henüz bilinmiyor.