Dünya Sa?l?k Örgütü (DSÖ) taraf?ndan haziran ay?nda yap?lan aç?klamada Omicron'un alt varyantlar?ndan ?imdiye kadar en bula??c? oldu?u dü?ünülen ve hem a??lardan hem de ba????kl?ktan kaçma kabiliyetine sahip BA.4 ve BA.5'in 110 ülkede vaka art??lar?na neden oldu?una dikkat çekilmi?ti. Nitekim güçlü ve farkl? özelliklerinden dolay? bu 2 tehlikeli varyant?n, yeni bir Covid-19 dalgas?n? tetikledi?ini belirten Biyolog Prof. Dr. Barbaros Çetin, “Geçti?imiz ocak ay?nda ‘Omicron varyant?n? hafife almay?n. Pandemide yeni bir zorlu döneme girebiliriz' demi?tim. Yeni enfeksiyon dalgas? daha tehlikeli olabilir. Ayr?ca yeni alt varyantlar?n da ortaya ç?kmas? kuvvetli ihtimal” öngörüsünde bulundu ve ?u bilgileri verdi:
Nas?l yay?ld??
BA.4 alt varyant? ilk olarak 10 Ocak 2022'de, BA.5 alt varyant? da 25 ?ubat'ta Güney Afrika'n?n iki farkl? bölgesinde tespit edildi. DSÖ, mart ay?nda izleme listesine ekledi. Avrupa'da ise “endi?e verici varyantlar” olarak belirlendiler. Takip eden zamanda neredeyse tüm Güney Afrikal?lar?n a??lanmas?na veya Covid-19'a yakalanmas?na ra?men, nisan ve may?s aylar?nda ülkeyi silip süpürdü. Yak?n zamana kadar uzmanlar, dalgalar?n Delta ve Omicron gibi de?i?kenler taraf?ndan körüklendi?ini dü?ünüyordu. Güney Afrika'y? k?sa sürede istila eden ve 110 ülkeye h?zla yay?lan bu 2 yeni alt varyant, alt varyantlar?n da kendi dalgalar?na neden olabilece?ini kan?tlad?. Ayr?ca uzmanlar, Omicron'un yeni alt varyant olu?turma ve yeni ni?ler bulmaya devam etme konusunda çok fazla yetenekli oldu?unu ifade ediyor. Yeni alt varyantlar? tehlikeli yapan, solunum s?k?nt?s?n?n erken belirtilerinin görülmemesi ve sonradan akci?eri hedef almas?. Belirgin semptomlar? ise Omicron'daki gibi ate?, bo?az a?r?s?, uyku bozuklu?u ve halsizliktir.
BA.4 ve BA.5 nedir?
Omicron ilk kez Güney Afrika'da tespit edilerek Kas?m 2021 itibar?yla Delta varyant?n?n önüne geçti ve üç alt varyant?yla (BA.1, BA.2, BA.3) birlikte h?zla yay?lmaya ba?lad?. Omicron'un ilk alt varyantlar?na ayn? anda rastlanm?? ve bir önceki hakim varyant Delta'dan daha bula??c? oldu?u ancak daha hafif bir hastal?k seyretti?i belirtilmi?ti. BA.4 ve BA.5 Omicron'un önceki alt varyant?yla pek çok ortak özellik ta??salar da baz? farkl?l?klar da gösteriyorlar. Bu alt varyantlar di?erlerine göre daha yüksek bula??c?l?k oranlar?na sahipler. Çünkü virüsün hücrelerimize girmesine izin veren Spike proteinini etkileyen iki mutasyon, onlar? daha bula??c? hale getirdi. Yeni alt varyantlar daha önce kazan?lm?? ba????kl?ktan di?erlerinden daha kolay kurtuluyor. Bu da yeniden enfeksiyon ihtimalini art?r?yor. Epidemiyologlara göre BA.4 ve BA.5 alt varyantlar?n?n u?rad??? mutasyon onlar? mevcut a??lara kar?? daha dirençli hale getiriyor. Dr. Sato ve ekibinin ara?t?rmalar? da BA.4 ve BA.5'in hamsterlarda BA.2'den daha ölümcül oldu?unu ve kültürlenmi? akci?er hücrelerini daha iyi enfekte edebildi?ini gösteriyor.
Nas?l korunabiliriz?
BA.4 ve BA.5 dalgalar?n?n boyutlar? zaman içinde ülkeden ülkeye de?i?iklik gösterecektir. Güney Afrika d???nda en çarp?c? örnek, Covid-19 a??lama ve h?zlanma oranlar?n?n çok yüksek oldu?u Portekiz'de, son dalgayla ili?kili ölüm ve hastaneye yat?? seviyeleri, maalesef ilk Omicron dalgas?na çok benzemektedir! Dolay?s?yla maske, mesafe, hijyen konusunda acilen tedbir al?nmas? ve yeni a??lar?n geli?tirilmesi gerekir.