1954 y?l?nda Pakistan’dan Kültürpark Hayvanat Bahçesi’ne getirilen, bir dönem ?zmir’in simgeleri aras?nda yer alan fil Pak Bahad?r, eklem ve kemiklerindeki hastal?k nedeniyle yurtd???ndan gelen uzmanlar?n ve hayvanat bahçesi yetkililerinin yapt??? operasyonun ard?ndan uyanamayarak 21 Temmuz 2007 tarihinde ya?am?n? kaybetmi?ti. 59 ya??ndayken hayata gözlerini yuman Pak Bahad?r’?n ölümü tüm ?zmir’i yasa bo?mu?tu. ?zmir'in efsane fili Pak Bahad?r, ölümünün üzerinden 16 y?l geçtikten sonra yeniden aya?a kald?r?larak Do?al Ya?am Park?'ndaki Hayvan ?skeletleri Müzesi'nde sergilenecek. ?stanbul Üniversitesi Cerrahpa?a Osteoarkeoloji Merkezi Müdürü Prof. Dr. Vedat Onar’?n gözetiminde, uzman ekip taraf?ndan yürütülen bu çal??ma ile Pak Bahad?r'?n kemikleri incelenerek soy a?ac? ve ölüm nedeni hakk?nda verilere ula??lacak.
“Sadece iskelet olarak görmemek gerekiyor”
?stanbul Üniversitesi Cerrahpa?a Osteoarkeoloji Merkezi Müdürü Prof. Dr. Vedat Onar, ?zmir’in simgeleri aras?nda yer alan filin iskeletinin ç?kar?lmas? ve sergilenmesinin son derece önemli oldu?unu söyledi. Kemiklerin arkeolojik olarak incelenece?ini ifade eden Vedat Onar, “250'ye yak?n kemik var. ?nceleme sonucunda o günkü ölüm ko?ulunun, lezyonlar?n ne oldu?unu belgelemek, yetersiz kalan belgelemeyi tamamlamak istiyoruz. Pak Bahad?r'? tekrar insanlar?n hayat?na kazand?rmak istiyoruz. Bu durumu sadece iskelet, kemik olarak görmemek gerekiyor. ?nceleme sonucunun ard?ndan iskeletlendirme, montaj i?lemi yap?lacak” dedi.
Çocukken elma ile beslemi?ti
Çocukken elmayla besledi?i Pak Bahad?r'? iskelet olarak izlenime sunarak insanlar?n görmesini sa?layacaklar?n? söyleyen Onar, “Böyle bir çal??mada yer almak beni çok mutlu ediyor. Ben kemiklerle çal??an bir uzman?m ama bir de insani yönümüz var. Y?llar önce elma verdi?im fili yeniden aya?a kald?rmak ve bunu da insanlara yans?tabilmek beni sevindiriyor. Tekrar o günleri ya??yoruz. ?zmir ile bütünle?mi?, efsane olmu? Bahad?r'? bugüne kazand?r?yoruz. Bir neslin hayat?na renk katm?? fili tekrar hayata kazand?r?yoruz. Büyük bir çal??ma. ?skelete haline geldi?i zaman, onu tan???m?z günlere yeniden dönece?iz. Bugün bir iskelet olarak görülebilir ama o günü ya?am?? insanlar?n gözünde yeniden canlanacak” diye konu?tu.
Bilimsel olarak incelenecek
Çal??man?n bilimsel boyutuna da de?inen ?stanbul Üniversitesi Cerrahpa?a Osteoarkeoloji Merkezi Müdürü Prof. Dr. Vedat Onar, “Kay?tlarda geldi?i soy a?ac? var. Biz gerçekten onun soy a?ac?n? belirleyebilecek miyiz? Onun geçmi?ini nereye kadar götürebilece?imizi belirlemek istiyoruz. Di?er bir önemli bir yan? da o günün bak?m ko?ullar?, o günün hastal?k belirtileri. Bu hayvanda gerçekten bir prostat hastal??? m? vard?? Yoksa hastal??? kemiksel problemlerinin ileri safhada olmas?ndan m? kaynaklan?yordu? Bunlar? bugünkü metot ve yöntemlerle belirleyebilmek istiyoruz” ifadelerini kulland?.
Dünyan?n her yerinde böyle çal??malar yap?l?yor
Mezar?n aç?l?p kemiklerinin ç?kar?lmas?na yönelik ele?tirilerin olabilece?ine fakat böyle bir çal??man?n dünyan?n her taraf?nda yap?ld???na dikkat çeken Onar, ?unlar? söyledi: “Dünyan?n her yerinde an?tsal de?eri olan, efsanele?mi? tüm hayvanlar, insanlar?n görselli?ine sunulur. Onlar iskelet haline getirilir ve müzelerde sergilenir. Bizim de yapt???m?z bu. Ayr?ca kemikler sergilemenin ötesinde bilimsel incelemeye tabi tutulacak. Soy kütü?ünden, soy da??l?m?ndaki ba?lant?s?na, yeti?tirme ko?ullar?na kadar birçok konuda sa?l?kl? veriye ula?aca??z.”
Pak Bahad?r’?n gömülmesinde de görev alm??t?
Projede yer alan Veteriner Sa?l?k Teknikeri Murat ?im?ek; su ayg?r?, zürafa, timsah gibi birçok canl?n?n iskeletinin bulundu?u Hayvan ?skeletleri Müzesi’nde, Pak Bahad?r’?n da yer alaca??n? belirterek, “?zmir’in simgesi ve dünyan?n en büyük kara memelilerinden biri olan filin sergi salonumuza kat?lmas? için ekip olarak çal???yoruz” dedi.
Operatör Zafer ??lek de Pak Bahad?r’?n hayat?n? kaybetti?inde, onu gömen ekibin içerisinde yer ald???n?, ?imdi de kemiklerini ç?karmak için yeniden görev ald???n? söyleyerek, “Böyle bir çal??ma içerisinde oldu?um için hem mutlu hem de hüzünlüyüm. Pak Bahad?r hayvanat bahçesinin simgesiydi. Biz çocukken hayvanat bahçesine Bahad?r’? görmek için giderdik. Öldü?ü zaman çok üzüldüm. O bizim de?erimizdi” diye konu?tu.
Kemiklerin ölçümü yap?ld?
Veteriner Sa?l?k Teknikeri ?lker Ömer Ertok ise çal??man?n bugüne kadar Türkiye’de bu konseptte yap?lan ilk çal??ma oldu?unu anlatarak, “Ö?rencilerimiz için de?erli bir çal??ma. Bu çal??man?n yurtta?lar ve özellikle onu canl? olarak görenler için de an?lar?n? tazeleyecekleri bir de?er oldu?unu dü?ünüyoruz” dedi.
Yaban Hayat? Teknikeri Özgün Paftal? ise planl?, bilinçli ve titiz bir çal??ma yürüttüklerini ifade ederek, “Kemikler tek tek ölçüldü. A??rl?klar? hesapland?. Etiketlendi ve envanter kay?tlar? tutuldu. Kemikler bekledi?imizden temiz ç?kt?” diye konu?tu. Veteriner Teknikeri Ça?layan Acunsal K?rcal da “Türkiye’de bir ilki gerçekle?tirdi?imiz projeyi yaz sonunda tamamlamay? planl?yoruz. ?lk kez böyle bir çal??ma yap?l?yor. Bu çal??ma içerisinde yer almak mutluluk verici. Bizim için de tecrübe oldu” dedi.
Müzede sergilenecek
Pak Bahad?r’?n kemikleri, incelemenin ard?ndan tek tek birle?tirilecek. Birle?tirilen kemikler, iskelet haline getirilerek Sasal? Do?al Ya?am Park?’ndaki Hayvan ?skeletleri Müzesi’nde sergilenecek. Böylece zürafa, su ayg?r?, dünyan?n en büyük kara memelisi olan filin ve timsah?n ayn? konsept içerisinde bulunan ilk müzesi de ?zmir’de olacak. Pak Bahad?r, ?zmir Büyük?ehir Belediyesi taraf?ndan 1954 y?l?nda 6 ya??ndayken Pakistan’dan ?zmir’e getirmi?, eklem ve kemiklerindeki hastal?k nedeniyle 59 ya??nda hayat?n? kaybederek Sasal? Do?al Ya?am Park?’na gömülmü?tü.