Türkiye’de etnik ve kültürel kimlikleri yüzünden ayr?mc?l??a ve nefret söylemlerine en çok maruz kalan kesiminin Romanlar oldu?unu belirten CHP’li Purçu, Romanlar?n yoksulluk ve açl?kla mücadele etti?ini, Roman aç?l?m?n?n hayata geçirilemedi?ini, kültürünün yok edildi?ini vurgulayarak konunun ara?t?r?lmas?n? istedi.
‘Romanlar ayr?mc?l?k nedeniyle birçok alanda sorun ya??yor’
CHP ?zmir Milletvekili Özcan Purçu TBMM’ye verdi?i ara?t?rma önergesinde ayr?mc?l?k ve nefret suçlar? tüm dünyada oldu?u gibi ülkemizde de gün geçtikçe artt???n?; bu durumun sa?l?k, e?itim ve bar?nma gibi birçok temel alan? etkiledi?ini belirterek; “Özellikle ülkemizdeki Romanlar temel haklar?na eri?mede dahi ayr?mc?l??a u?ramaktad?r. Romanlar?n maruz kald??? nefret suçlar? nedeniyle çal??t?klar? i?ten ayr?lma, çocuklar?n okudu?u okuldan ayr?lmas?n?n yan? s?ra gece yar?s? mal?n? mülkünü b?rakarak can? pahas?na insanlar ya?ad?klar? yerleri, evlerini terk etmek zorunda kalm??lard?r. Aç?lan davalar uzun y?llar sürmü? ve ço?unda yerinden edilen romanlar için ya?ananlar?n telafisi mümkün olmam??t?r. Pandemi süreci ile i?sizli?in, açl???n da artmas?yla yoksulluk giderek mücadele edilemez hale gelmi?tir.” dedi.
Türkiye’de Romanlar, etnik kökenleri ve kültürel kimliklerinden dolay? nefret söylemine ve ayr?mc?l??a en çok maruz kalan gruplardan birini olu?turdu?una vurgu yapan Purçu; Romanlar?n sosyal ya?am, e?itim, çal??ma hayat?, sa?l?k haklar?na eri?im gibi bir çok alanda ya?ad?klar? sorunlar?n temelinde; romanlara yönelik ayr?mc?l?k, sosyal d??lanma ve nefret söylemlerinin oldu?unu belirtti.
Türk Ceza Kanunu’nun 122. maddesinde “Nefret ve Ayr?mc?l?k” suçu düzenlendi?ini ve Anayasa’n?n e?itlik ilkesi ve Birle?mi? Milletler ?nsan Haklar? Evrensel Beyannamesinin de ayr?mc?l???n tamamen kar??s?nda oldu?unu belirten Purçu, “Her ne kadar yasal düzenlemeler olsa da ayr?mc?l?k ve nefret söylemi ile etkili mücadele sa?lanamamaktad?r. Bunun en önemli nedeni, nefret söylemlerine ve ayr?mc? davran??lara kar?? cezas?zl???n olmas?d?r. Cezas?zl?k, ya?anan bir hak ihlalinin soru?turulmas?n?n, faillerinin bulunmas?n?n, yarg?lanmas?n?n ve cezaland?r?lmas?n?n, suçtan ma?dur olanlar?n tazmin edilmesinin söz konusu olmamas?d?r.“ dedi.
‘Romanlar Nefret söylemlerinden en fazla etkilenenlerdir’
Ayr?mc?l?k kadar nefret söylemleri de romanlar? do?rudan etkiledi?ine vurgu yapan Purçu; “Nefret söylemleri aç?k bir ?ekilde bir ki?inin veya grubun din, dil, etnik kimlik, engellilik, ya?, cinsiyet, cinsel yönelimini hedef alan, önyarg?ya dayal?, olumsuz ve sald?rgan ifadeler ve söylemlerdir. Nefret suçlar? olu?madan gerekli müdahalelerin gerçekle?tirilmemesi veya nefret suçlar? ilgili gerekli yapt?r?mlar?n uygulanm?yor olu?u da yeni suçlara zemin haz?rlamaktad?r. Özellikle toplumda halk taraf?ndan tan?nm?? ve bilinirli?i yüksek ki?ilerin veya bürokraside yer alan ki?ilerin de nefret söylemlerine ortak olan ifade ve tutumlar? bu durumu peki?tirmektedir.” dedi.
‘Roman aç?l?m? sonras? stratejide öngörülenler hayata geçirilememi?tir’
“Türkiye’de 2010 y?l?nda yap?lan Roman aç?l?m?, örgütlenmeyi ve görünürlü?ü olumlu anlamda etkilemi?; ancak say?s? gittikçe artan Roman sivil toplum örgütleri aras?nda hak temelli çal??an kurulu?lar?n yeterince desteklenmemesi nedeniyle ayr?mc?l??a kar?? yap?lan çal??malar yetersiz kalm??t?r.” diyen Purçu; “2021'e kadar devam etmesi planlanan ''Roman aç?l?m?'' kapsam?nda, Roman Vatanda?lara Yönelik Strateji Belgesi ile I. A?ama Eylem Plan?'n?n 30 Nisan 2016'da yay?nland???n? ancak stratejide öngörülenlerin hayata geçirilmedi?ini söyledi.
Romanlar?n ya?ad??? birçok soruna dikkat çeken CHP’li Purçu;
“Hali haz?rda Romanlar;
- Her alanda ya?ad?klar? ayr?mc?l?k nedeniyle yoksulluk ile mücadele etmekte,
- Ö?renciliklerinde uzaktan e?itime eri?ememekte,
- ??e giri?lerinde e?it ko?ullara ve muameleye tabi tutulmamakta,
- Müzisyenlik, sepetçilik, kalayc?l?k, çiçekçilik, pazarc?l?k gibi günlük gelir sa?layan i?lerin yok olmas? ve pandemi dolay?s?yla günlük gelirlerinden yoksun kalmakta,
- Yarg?da kendilerine yönelik suçlar?n cezas?z kalmas? ile kar??la??rken bu suçlara yönelik etkili soru?turma yap?lmamakta,
- ?kamet ettikleri yerlerde kendilerine önceden haber verilmeden yap?lan kentsel dönü?üm kararlar? ile kar??la?makta; kimi zamanlarda resmi görevliler ve zab?ta, ?iddet kullanarak Romanlar? zorla tahliye etmekte, mal ve mülklerini terk etmeye zorlamakta ve tahliye edilenlere alternatif bar?nak veya tazminat sa?lanmamakta,
- Yerlerinden edildiklerinde, temel ihtiyaçlar?n? dahi temin etmekte zorlan?rken ayn? zamanda ciddi bir güvenlik tehlikesi ya?amakta ve ya?am haklar?n?n ihlal edilebilece?i endi?esi ta??maktad?rlar.” dedi.
‘Sulukule’de kentsel dönü?üm sürecinde Romanlar?n kültürel miras? yok oldu’
Kentsel dönü?üm uygulamalar?n?n Romanlar?n ya?ad??? mahalleler bak?m?ndan kültürel miras?n yok olmas? ile sonuçland???n? belirten Purçu sözlerine ?öyle devam etti; “Somutla?t?rmak gerekirse; Türkiye’deki en önemli kültür miras? alanlar?ndan olan Sulukule’nin, kentsel dönü?üm sürecinde de Roman vatanda?lar ayr?mc?l??a maruz kalm??lard?r. Sulukule’de ya?ayan Romanlar karar alma süreçlerine kat?lmam??, ço?unda usulüne uygun bildirimler yap?lmam?? ve ya?ad?klar? evlerden zorla tahliye edilmi?lerdir. Sa?lanan alternatif bar?nma alanlar? k?s?tl? ve kültürel miras? koruyucu nitelikte olmam??t?r. Ço?u roman, hak arama yollar?na eri?ememi? veya ücretsiz hukuki destek alamam??t?r.”dedi
‘Cezas?zl?k yeni nefret suçlar?na sebep oluyor’
Türkiye’de Romanlara kar?? i?lenmi? baz? nefret suçlar?n?n derin izler b?rakt???n? söyleyen Purçu; “2010 y?l?nda Manisa'n?n Selendi ilçesinde bir kahvehanede y?lba?? gecesi ya?anan sigara içme kavgas?yla ba?layan linç giri?imi olay?n?n ard?ndan Romanlar can güvenli?i yüzünden Selendi'yi terk etmek zorunda kalm??t?r. Selendi olaylar? sonucu ortaya ç?kan cezas?zl?k sebebiyle ilçede ya?ayan halktan bir güruh yine ilçede ya?ayan Romanlara yönelik linç giri?iminde bulunmu?tur. Yine Bursa’n?n ?znik ilçesinde gerçekle?en adli bir olay sonras? nefret söylemlerinin de etkisiyle Romanlara yönelik linç giri?iminde bulunmu?tur. Romanlara yönelik nefret suçlar? kapsam?nda bu ve bunlara benzer birçok örnek ne yaz?k ki ya?anm??t?r. Nefret suçlar?n?n temelinde nefret söylemleri ve ayr?mc?l?k bulunmaktad?r. Geli?tirilecek etkili politikalar ve yasal düzenlemeler ile ayr?mc?l?k ve nefret suçlar?nda cezas?zl?k ile mücadele mümkün olacakt?r.”dedi.