Radyoaktif at?klar?n gömülü oldu?u Gaziemir Emrez Mahallesi’ndeki eski kur?un fabrikas?n?n 70 dönümlük alan?nda incelemeler yapan Ba?kan Arda ile Cang?, fabrikan?n harabeye dönmü? binalar?nda girerek, Almanya’dan getirilen cihazla radyasyon ölçümü yapt?. Yap?lan ölçümlerde cihaz 832.3µSv/h (mikrosievert/saat) rakam?n? gösterdi. Fabrika bahçesine bulunan at?k kutular?n? da inceleyen Ba?kan Arda ile Cang?, topraktan duman tüten alanlarda da ölçüm yapt?.
Radyasyon ölçüm aletinin gösterdi?i 832.3’lük de?eri yorumlayan Dokuz Eylül Üniversitesi Çevre Mühendisli?i Bölümü’nden emekli ö?retim Üyesi Dr. Enver Yaser Küçükgül, “Kur?un fabrikas?n?n y?k?k binalar?nda yap?lan ölçümlerde 832 birime kadar ula??lm??. Cihaz adeta s?n?rlar? zorlam??, 832.3 göstermi?! Yani ölçülen alanda normal de?erin 7 bin 291 kat? oran?nda radyasyon var. Yetkisi, sorumlulu?u ve vatana halka hizmet borcu olan herkesi göreve davet ediyorum. Bu i? uluslararas? kaçakç?l?k ve organize suçlar kapsam?nda ara?t?r?lacak bir konu olup, Interpol ve uluslararas? yarg?y? da harekete geçmeye ça??r?yorum” diye konu?tu.
YETK?L?LER HAREKETE GEÇMEL?
Yapt?klar? ölçüm sonucu ölçüm cihaz?n?n gösterdi?i rakamlar kar??s?nda ?a?k?nl???n? gizleyemeyen Gaziemir Belediye Ba?kan? Halil Arda, “Avukat Arif Ali Cang? ile yapt???m?z ölçümlerde gördü?ümüz rakamlara inanamad?m. Bilim insanlar?n?n söylediklerine göre 1 mSv/y oran? normal kabul ediliyor. Ancak kur?un fabrikas?nda ölçtü?ümüz oran bunun 7 bin 291 kat?. Buradaki nükleer at?klar tüm ?zmir’i tehdit ediyor. Yetkililer bir an önce harekete geçerek tüm canl?lar? zehirleyen bu alandaki at?klar? temizlemelidir” diye konu?tu.
Ba?kan Arda, 3 haftad?r nükleer at?k alan?nda sürdürdü?ü 11 dakikal?k “Duran Adam” eylemini de ölçümde ç?kan ?ok de?erlerin ard?ndan at?k alan?n?n d???na ta??maya karar verdi?ini belirterek, “Bu de?erleri gördükten sonra kimsenin sa?l???n? tehlikeye atmamak ad?na eylemimizi at?k sahas?n?n d???ndaki otoparkta sürdürmeye karar verdik. Gördüklerimize halen daha inanam?yorum. Burada bir halk sa?l??? katliam? var. Buran?n 14 y?ld?r temizlenmemi? olmas? tam bir garabettir. Vicdans?zl?kt?r. Art?k yeter. Gaziemirlileri daha fazla zehirlemeyin ve bu alan? temizleyin” dedi.
BU ALAN UTANÇ KAYNA?I
Fabrika alan?nda ülkeye giri?i yasak olan at?klar?n gömüldü?ü ifade eden Cang?, bu at?klar?n nereden getirildi?inin ortaya ç?kar?lmas? gerekti?inin alt?n? çizerek ?unlar? söyledi:
“Ülkeye giri?i yasak olmas?na ra?men bölgede Europium 152 izotoplar?n?n gömülü oldu?u devletin yetkili kurumlar? taraf?ndan resmi olarak tespit edildi. Nükleer santrali olmayan bir ülkenin üçüncü büyük kentinde nükleer at?klar ortaya ç?k?yor. Bu nas?l geldi, kimler getirdi? Nükleer at?k ticareti dünyan?n ba??na bela olan i?lerden bir tanesi. Dolay?s?yla bu at?k d??ar?dan geldi. Muhtemelen Alia?a’da kaçak yollarla sökülen gemi veya denizalt?lardan geldi ama bunun ortaya ç?kar?lmas? gerekiyor. Buradaki at?klar? temizleyemiyorken nükleer santral yap?ld??? zaman halimizin ne olaca??n? dü?ünemiyorum. Bu küçücük at??? bertaraf edemiyoruz, nükleer santralin at?klar?n? ne yapaca??z. ?zmir’de böyle bir yerin olmas? hepimiz için utanç kayna?? olmas? gerekiyor.”
ATIKLAR BETON YA DA ÇEL?K BLOKLARLA GÖMÜLMEL?
“Nükleer at?ks?z bir gelecek, bir dünya kurmak zorunday?z. Bu at?klar 2007 y?l?nda tespit edildi. O günden bu yana Gaziemir Belediye Ba?kan? Halil Arda kadar bu konuyla ilgilenen bir kamu temsilcisi olmad?. Çok te?ekkür ediyorum kendisine” diyen Cang? alanda yap?lacak çal??mayla ilgili ?u öneriyi dile getirdi:
“Ege Üniversitesi Nükleer Ara?t?rma Enstitüsü’ne ölçüm yapt?r?p resmi rapor haz?rlanmas?n? öneriyorum. Bu at?klar?n al?n?p götürülmesi için ne gerekiyorsa yap?lmal?, koruma alt?na al?p beton ya da çelik bloklar?n içine koyulup gömülmesi gerekiyor nükleer at?k olduklar? için. Nükleer at?klar? bertaraf edecek bir teknoloji ?u an için yok.”
CANI PAHASINA
Dokuz Eylül Üniversitesi Çevre Mühendisli?i Bölümü’nden emekli ö?retim üyesi Dr. Enver Yaser Küçükgül de, radyasyonun görülemeyece?ini, duyulamayaca??n?, kokusu ve tad?n?n al?namayaca??n?, dokunulamayaca??n? ve alg?lanamayaca??n? belirterek, “Sahada izlenenler ve görülenler kimseyi yan?ltmamal?d?r. ?ehrimizde ve ülkemizde Nükleer Bilimler ve Teknolojisi alan?nda fakülte, enstitü ve benzeri kurumlar ve buralarda yeti?en çok say?da uzman akademisyen varken bir belediye ba?kan? ve hukukçu tüm riskleri göze al?p bu sahaya girip canlar? pahas?na bu ölçümü yap?p halk? bilgilendirip, yetkilileri göreve ça??r?yorlar. Bu akademisyenler bu konuyu memleket hizmeti say?p, merak edip gelip çal??ma yapamazlar m?? Bu çok üzücü bir durum, ?ahsen ben bu bölgede defalarca ölçüm yapt?m ama can güvenli?im nedeniyle radyoaktif kaynaklara bu denli yakla?amad?m” dedi.
ÇOK, ÇOK YÜKSEK B?R DE?ER
Ölçüm yap?lan aletin son y?llarda en çok kullan?lan Gammascot marka yeni bir cihaz oldu?unu son okunan de?erin 832.3 µSv/h oldu?unu da belirterek, “Bu oran çok çok yüksek bir de?erdir. Bu sonucu yorumlamak için ulusal ve uluslararas? kanun ve yönetmeliklerin söylediklerine bakmal?y?z. Uluslararas? Radyolojik Korunum Komisyonu y?ll?k doz olarak halk için güvenli limiti 1mSv olarak belirlemi?tir. ?? sebebiyle maruz kalma limiti 50 mSvdir ve y?ll?k maximum 100 mSv maruz kal?nan bir i?te arka arkaya 5 y?ldan fazla çal???lmamal?d?r. Etkin doz; birimi Sievert (Sv) olup, insan vücudunda ???nlanan bütün doku ve organlar için hesaplanm?? e?de?er dozun, her doku ve organ?n doku a??rl?k faktörleri ile çarp?lmas? sonucunda elde edilen dozlar?n toplam?d?r. Hangi seviyeden sonra zararl?d?r? Bir insan?n bir senede maruz kalaca?? radyasyon miktar? 1milisieverttir. Bu miktar yükseldikçe kanser riski de artar, daha fazla radyasyon al?nmas? kanser riskini art?r?r. Gaziemir’de, Say?n Arda ve Cang?’n?n ölçtü?ü anl?k de?erin Uluslararas? Radyolojik Korunma Komisyonu ve bizim radyasyon güvenli?i yönetmeli?ine göre kabul edilebilir s?n?r de?er olan 1mSv/y de?erinin tam 7 bin 291 kat? radyasyon çevreye yay?lmaktad?r. Güvenli bir radyasyon s?n?r de?eri yoktur. Yetki, sorumluluk ve vatana, halka hizmet borcu olan herkesi göreve davet ediyorum. Bu i? uluslararas? kaçakç?l?k ve organize suçlar kapsam?nda ara?t?r?lacak bir konu olup Interpol ve uluslararas? yarg?y? da göreve ça??r?yorum” diye konu?tu.
BURASI RADYOAKT?F KAYNAK
Gaziemir’de; ülkemizde yetki ve sorumlulu?u olan ki?i ve kurumlar?n çok çok iyi bildi?i kanunsuz olarak radyoaktif at?klar?n gömüldü?ü, bu kirlenmi? alan?n varl???n?n 2006 y?l?ndan beri bilindi?ini dile getiren Dr. Küçükgül, “Gaziemir’de 2008 y?l?nda Türkiye Atom Enerjisi Kurumu taraf?ndan yap?lan ölçüm sonuçlar?na göre ‘90x90x12 metrelik hacimde yani yakla??k 100 bin metreküp radyoaktif at?k olmay?p radyoaktif kaynak niteli?indedir’ aç?klamas? yapm??t?. Bu hacimdeki radyoaktif kaynak niteli?indeki at?klar 12 metreden daha a?a??lara ya?mur s?z?nt? suyu ve kimyasal tepkimelerle inmi?tir. 2008’de 100 bin metreküp radyoaktif at?k yani en az 250 bin ton iken bu günkü 2021 y?l? seviyelerde 500 bin tonu geçmi?tir. Bu yarg?lar? bilimsel olarak kontrol edilmesi gerekir. Bu amaçla bu 70 dönüm arazide sa?lam zemine kadar sondaj yap?l?p al?nan karotlarda, yeralt?n?n üç boyutlu haritaland?r?lmas? yap?larak, hangi tür radyo aktif element, hangi tür radyo izotoplar var belirlenmeli, bunlar?n yar? ömürlerine göre hangi tür koruma tedbirlerine gidilece?ine karar verilmelidir. Sahan?n yak?n alanlar?nda yer alt? sular? analiz edilip radyasyon varl??? saptanmal?d?r. ?çme sular?na bula?ma durumu ile ?zmir Körfezi’ni hangi oranda etkiledi?i ortaya konmal? ve bilgiler de herkesle payla??lmal?d?r. Mevcut yasalar?m?z bu görevleri Türkiye Enerji, Nükleer ve Maden Ara?t?rma Kurumu (TENMAK), Radyoaktif At?k Yönetim Koordinatörlü?ü’ne (RAYK) vermi?tir, ba?ka bir kurumun bu i?leri yapmas? kanunen mümkün de?ildir” diye konu?tu.