?zmir Büyük?ehir Belediye Ba?kan? Dr. Cemil Tugay ise i?itme engellilerin hastane i?lemlerinde onlara refakat edecek bir tercüman ekibi kuracaklar?n? müjdeledi.
Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) taraf?ndan “Eri?ebilirlik hakt?r” temas?yla düzenlenen üç günlük Engellilik Çal??tay? kapsam?nda Kaya Termal Otel’de engelli haklar? ve eri?ilebilirlik ba?l?klar?n? kapsayan panel gerçekle?ti. 14 büyük?ehir, 21 il ve ?zmir ilçe belediyelerinin engelli alan?nda çal??malar yürüten bürokratlar? ve 81 ilden il ba?kan yard?mc?lar?, panel öncesinde çal??ma gruplar? olu?turdu. Kurulan masalarda, engelli haklar?na yönelik fikir al??veri?i yap?ld?. CHP Aile ve Sosyal Hizmetlerden Sorumlu Genel Ba?kan Yard?mc?s? Aylin Nazl?aka da çal??ma gruplar?n?n toplant?s?na kat?ld?.
“Yerel yönetimlere sorumluluk dü?üyor”
Panelin aç?l?? konu?mas?n? yapan CHP’nin Aile ve Sosyal Hizmetlerden Sorumlu Genel Ba?kan Yard?mc?s? Aylin Nazl?aka, ?zmir’i Türkiye’nin amiral gemisi olarak gördüklerini dile getirerek “?zmir Büyük?ehir Belediye Ba?kan?m?z Cemil Tugay’?n Sa?l?kl? Kentler Birli?i Ba?kan? olmas? ve engelli haklar? konusundaki çal??malar? da bu etkinlikleri ?zmir’de yapmam?zda etkili olmu?tur” dedi. Yerelde iktidar olman?n gerektirdi?i bamba?ka sorumluluklar oldu?unu söyleyen Nazl?aka, “Engelli yurtta?lar?m?z?n ve yak?nlar?n?n hayat kalitesini art?rmak için daha fazla çal??mak ve daha fazla emek harcamakta da son derece kararl?y?z. Hiç ?üphesiz, engelli yurtta?lar?m?z?n önündeki engellerin kald?r?lmas?nda yerel yönetimlere önemli bir sorumluluk dü?üyor. Her bireyin özgürce gezebildi?i, çal??abildi?i, e?lenebildi?i, ö?renebildi?i, sosyal hayatta aktif bir ?ekilde yer alabildi?i bir kent, engelli bireylerin de hakk?d?r” sözlerine yer verdi.
Resmi kurum say?s? az
Engelli bireylerin bak?m ve rehabilitasyon hizmetlerine eri?iminin Türkiye'de büyük bir sorun oldu?unu sözlerine ekleyen Nazl?aka, Engelli ve Ya?l? Hizmetleri Genel Müdürlü?ü'nün verilerine göre, 2002 y?l?nda bak?m ve rehabilitasyon merkezlerinden yat?l? hizmet alan engelli say?s?n?n sadece bin 843 ki?i oldu?unu, 2023 y?l?n?n temmuz ay? itibar?yla bu rakam?n yaln?zca 7 bin 58 olabildi?ini ifade etti. Bu art???n engelli nüfusunun art???yla k?yasland???nda oldukça yetersiz kald???na dikkat çeken Aylin Nazl?aka, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanl???'ndan al?nan bilgilere göre, Türkiye'de 2023 y?l? itibar?yla yat?l? olarak hizmet veren sadece 107 bak?m ve rehabilitasyon merkezi var. 149 umut evi, 135 gündüz merkezi ve gündüz hizmeti veren yat?l? kurulu? var. Yani toplamda 391 resmi kurumdan bahsediyoruz. Bir yanda 11 milyon civar?nda oldu?unu öngördü?ümüz bir engelli nüfus var, di?er tarafta sadece 391 resmi kurum var. Bu veriler bile Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanl???’n?n neden gerçek verilere ula?mam?z? istemedi?ini gösteriyor” dedi.
E?itim, istihdam, sa?l??a eri?im sorunlar?
Engellilerin e?itime eri?iminde de birçok engeller oldu?unu belirten Aylin Nazl?aka, engelli erkeklerin yüzde 10,9’unun, engelli kad?nlar?n ise yüzde 32,4’ünün okuma yazma bilmedi?ini ifade etti. Engelli bireylerin sa?l?k hizmetlerine eri?im konusunda bir dizi ciddi sorunla da kar?? kar??ya kald???n? kaydeden Nazl?aka, “Bu sorunlar, ya?am kalitelerini do?rudan etkilemekte ve günlük hayatta kar??la?t?klar? engelleri daha da derinle?tirmektedir” diye konu?tu. Engellilerin istihdam?na ili?kin de konu?an Nazl?aka, “Kamuda yüzde 4, özel sektörde ise yüzde 3 engelli çal??t?rma zorunlulu?u bulunuyor. Ancak kamuda çal??an engelli oran? yüzde 1,35’e tak?l? kalm?? durumda. Ayr?ca, engelli bireylerin i? bulabilmesi, genellikle engelli kontenjan? ad? alt?nda s?n?rl? say?da aç?lan pozisyonlarla mümkün oluyor” bilgisini verdi.
Ba?kan Tugay’dan i?itme engellilere müjde
?zmir Büyük?ehir Belediyesi Genel Sekreter Yard?mc?s? Prof. Dr. P?nar Okyay moderatörlü?ünde düzenlenen panel, engelli alan?nda çal??malar yürüten sivil toplum kurulu?lar?n?n kat?l?m?yla yap?ld?. Pek çok farkl? alanda engelli haklar?n?n masaya yat?r?ld??? panelde, ayn? zamanda ?zmir Sa??rlar? Koruma ve Kalk?nd?rma Derne?i Ba?kan? Metin Atak söz alarak i?itme engelli vatanda?lar?n hastanelerde i?aret dili tercümanlar?na ihtiyaç duyduklar?n? ifade etti. Ba?kan Tugay, hastaneye giden ve i?aret dili tercüman?na ihtiyaç duyan engelliler için bir ekip kuracaklar?n? duyurdu.
“Önümüzde kocaman bir görev var”
Panelde konu?ulan konular üzerinden de?erlendirmede bulunan Ba?kan Tugay, “Bugün burada hepimize çok önemli sorumluluklar, görevler dü?tü?ünü, dü?ece?ini bildi?imiz bir alanla ilgili de?erli bir çal??ma yap?l?yor. Engellilerle ilgili ne zaman bir yerde konu?sak insanlarda birikmi? bir k?zg?nl?k ve tepkiyi görüyorum. Hakl?lar, mücadele etmesi gerçekten çok zor bir alan. Uzun y?llar sosyal yard?m d???nda eller tutulur bir geli?me sa?lanamam?? bir alan. Engellilerin her türlü hakka eri?imi ile ilgili önümüzde kocaman bir görev var. Bugün burada bulunan Aziz Kocao?lu ve Burhan Özfatura Ba?kanlar?n zaman?ndan beri etkili ad?mlar at?ld? ancak ne yapsak yeterli de?il. Ancak biz bu konuyu burada konu?uyorsak sorunlar?n fark?nda oldu?umuzu, ad?m atmak için çal??maya haz?r oldu?umuzu, ?u anda yerel yönetimler eliyle yapabilece?imiz her ?eyi yapmak için çok daha yo?un çaba gösterece?imizi ifade ediyoruz” diye konu?tu.
“Çal??tay, ???k tutacak”
?zmir Büyük?ehir Belediyesi Meclis Ba?kan Vekili Altan ?nanç ise Engellilik Çal??tay?’na ?zmir Büyük?ehir Belediyesi olarak katk? koymaktan memnuniyet duyduklar?n? ifade ederek “Engelli yurtta?lar?m?z?n ?zmir’de engelsiz ya?amas? için ?zmir Büyük?ehir Belediyesi olarak özen gösterdi?imizin bilinmesini isterim. Bugün ve yar?n yap?lacak sempozyumlar?n, tart??malar?n, sonuç metinlerinin Türkiye’nin sosyal demokrat politikalar?na, partimizin sosyal demokrat politikalar?na katk? koyaca??na, ???k tutaca??na inanc?m tamd?r” dedi.
“Siyaset üstü de?il, siyasetin konusu”
Konu?malar?n ard?ndan panel bölümüne geçildi. Hak Temelli Engelli Politikalar? konusunda sunum yapan ?stanbul Planlama Ajans? Ba?kan (?PA) Vekili Avukat Turan Hançerli, engellilerin kendi bedenlerinde ya da zihinlerinde ya?ad?klar? problemleri üzerinden konu?mad?klar?n?, bu problemlerin iyile?tirilmesi gibi bir beklentilerinin olmad???n? söyledi. Engellilerin beklentilerinin e?it ya?am, haklara ve olanaklara e?it ?ekilde eri?mek oldu?unu vurgulayan Hançerli, 1997’de ?mar Kanunu’na eri?ilebilirlikle ilgili düzenleme geldi?ini, 2005 y?l?nda da oy birli?i ile Özürlüler Hakk?nda Kanun ç?kar?ld???n? hat?rlatt?. Aradan geçen 20 y?l? a?k?n süre boyunca eri?ilebilirlik konusunun hala konu?uldu?unu ifade eden Hançerli, sözlerini ?öyle sürdürdü: “Engelli konusu siyaset üstü bir konu de?il, siyasetin konusudur. Halktan yana toplumdan yana olanlar, insan haklar?n? önemseyenler ve onlar?n siyasetçileri, yani sosyal demokratlar bu sorunlar? çözer. Siyaset üstü de?il, aksine tam da siyasetin konusudur. Siyaset, partiler, demokrasi olmadan bu sorun çözülmez, çözülemez.”
Engelli kad?nlarda eri?ilebilirlik sorunu
Kad?n?n Güçlenmesi için Engellilik Politikalar? hakk?nda sunum yapan Birle?mi? Milletler Kad?n Birimi’nden (UN WOMEN) Gülbanu Altunok Dertli de Türkiye ?statistik Kurumu’na göre (TÜ?K) her engellilikte kad?n engelli oran?n?n daha yüksek oldu?unu kaydetti. E?itim, istihdam ve birçok hakka eri?imde kad?nlar?n daha geride oldu?unu aç?klayan Altunok Dertli, “Okuma yazma oran? erkekler ve kad?nlar aras?nda çok daha farkl? ve kad?nlar daha dezavantajl? durumdalar. Geçen y?l ara?t?rma tasarlad?k ve Engelli Kad?n Derne?i ile 991 kad?nla görü?erek çal??ma yürüttük. Kad?nlar?n 898’i ile do?rudan görü?üldü. 83 kad?n bak?m vereni arac?l???yla çal??maya dahil oldu. E?itim, sa?l?k hizmetlerin, istihdam, toplumsal hayata kat?l?m ve ?iddetten korunma mekanizmalar?na eri?imleri soruldu. E?itime eri?im ve e?itime devam etmek kad?nlar?n toplumsal hayat ve istihdama kat?l?m? için önemli. Ara?t?rmada kad?nlar?n yar?ya yak?n? e?itimlerine istedi?i düzeye kadar devam edememi?. Gelir kaynaklar?na bak?ld???nda kad?nlar?n yüzde 61’i gelirlerini hanedeki di?er bireylerden sa?land???n? söylüyor. Harcamalar?n?n gelirinden fazla oldu?unu söyleyenlerin oran? ise yüzde 41. ??e ba?vuruda sorun ya?ayanlar?n oran? yüzde 70’lere var?yor. Yüzde 10’a yak?n kad?n?n ise hiçbir sa?l?k güvencesi yok” ifadelerini kulland?.
A?? reddi
Sa?l?kta Eri?ilebilirlik konusunda sunum yapan Ege Üniversitesi Ö?retim Üyesi Prof. Dr. Hatice ?ahin, “Ülkemizde a??lama politikas? 1972’de ba?lad?. Ondan önce do?anlar çocuk felci a??lamas? yap?lmad??? için engellilik durumu ile kar??la?t?. Hayata dezavantajla ba?lad?. Bu, farkl? e?itsizlikleri devam?nda getirdi. ?u anda dünyada 1 milyar 300 milyon engelli bireyin oldu?u söyleniyor. Engelli bireylerde ya?am süresi eksi 20 y?l. Demek ki sa?l?kta e?itsizli?in en önemli göstergesi ya?am süresinin k?salmas?. Sa?l?k hizmetleri 2011’den beri bölündü, liberal politikalar?n çok yo?un oldu?u noktalara gitti. Sa?l?k oca?? sistemi parçaland?. Sa?l?kta bütüncül bakma ortadan kalkt?. Özel sektöre kayd?r?lan sa?l?k ekonomisinin ba?ka bir yönüyle birlikte engelli bireylerin sa?l?k hizmetlerinden yararlanmas?, izlenmesi ya da önlenmesi ile ilgili problemler var. Örne?in topuk kan? ald?rma, a??lama çok önemli. A?? reddi, sa?l?k politikalar?n?n bölünmü?lü?ü içinde ba? edemedi?imiz bir durum. Sa?l?ktaki ba?ka bir sosyal bile?en, bizim engellilik durumlar?m?z? giderek derinle?tirecek ve art?racak. SMA ve otizmli bireylerle ilgili oranlar?n giderek artt???n? görüyoruz. Genetik dan??manl?k verilmezken, engellili?i önleyemeyiz, sa?l?kta e?itsizli?i ortadan kald?ramay?z” diye konu?tu.
“Engelliler hakk?ndaki kanunda düzenlemeler gerekiyor”
?zmir Barosu Engelli Haklar? Komisyonu’ndan Avukat Müjgan Bilgen Özen de Adalette Eri?ilebilirlik konular?nda sunum yapt?. Bilgen Özen, hukuk okuryazarl???ndan bahsetti. Engellilerin bilgiye eri?emedi?i için hak ihlalleri ya?and???na dikkat çeken Müjgan Bilgen Özen, “18 ya? alt? bütün ?iddet ma?duru çocuklar?n ifadeleri uzmanlar e?li?inde al?n?yor. Zihinsel engelli ki?iler ve ruhsal tan? alanlar yarg?lamalarda büyük sorunlar ya??yor. ?leti?imle ilgili yarg?lama esnas?nda 18 ya??n? bitirmi? de olsa ma?dur haklar? yönetmeli?inde düzenlemeye gidilmesi gerekiyor. Adalet sisteminin temelinde insan odakl? bak?? aç?s?n?n yer almas? gerekiyor. Engelliler hakk?ndaki kanuna mutlaka Engelli Haklar? Sözle?mesi’ndeki düzenlemelerin girmesi gerekiyor” dedi.
Çal??tay kapsam?nda düzenlenen paneli CHP ?zmir ?l Ba?kan? ?enol Aslano?lu, CHP ?zmir Milletvekili Yüksel Ta?k?n, ?zmir Büyük?ehir Belediyesi’nin önceki dönem ba?kanlar? Aziz Kocao?lu ve Burhan Özfatura da izledi