Çocuklarla çal??an uluslararas? yard?m örgütü Save the Children, Mozambik'in kuzeyindeki Cabo Delgado bölgesinde ya?anan çat??malarla ilgili raporunda, cihatç? gruplar?n çocuklar?n ba?lar?n? kesti?ini, bu ?ekilde öldürülen en genç çocu?un 11 ya??nda oldu?unun tespit edildi?ini yazd?.
Çocuklardan birinin annesi, raporu haz?rlayanlara, militanlar?n 12 ya??ndaki o?lunun ba??n?n kesli?ini kendisine zorla izlettirdiklerini anlatt?.
Ülkede 2017'de ba?layan ayaklanmada, I??D ba?lant?l? cihatç? militanlarla hükümet güçleri aras?ndaki çat??malarda 2.500 ki?i öldürüldü, 700 bin ki?i de kuzeydeki do?algaz zengini bölgede yer alan evlerini terk ederek farkl? bölgelere göç etti.
Save the Children raporunda evlerini terk eden ailelerin ifadeleri yer al?yor. Güvenlik gerekçesiyle ismini vermeden konu?an annelerden biri, en büyük çocu?unun ba??n?n kesildi?ini, bu s?rada çocuklar?yla birlikte yak?nlarda bir yerde saklanmak zorunda kald???n? anlatt?:
"O gece köyümüz bas?ld? ve tüm evler ate?e verildi. Olaylar ba?larken dört çocu?umla evdeydim. Ormanl?k alana kaçmaya çal??t?k ama en büyük o?lumu yakalad?lar ve ba??n? kestiler. Hiçbir ?ey yapamad?k. Saklanmasayd?k bizi de öldürürlerdi."
Bir ba?ka kad?n da üç çocu?u ve kendisinin kaçmaya zorland???n?, ancak militanlar?n dördüncü çocu?unu rehin al?p ba??n? keserek öldürdü?ünü anlatt?:
"11 ya??ndaki o?lumu öldürdüler. Bu olaydan sonra o köyde ya?aman?n güvenli olmad???ndan emin olmu?tuk. Bir ba?ka köyde ya?ayan babam?n evine gittik. Ancak birkaç gün sonra oraya da geldiler."
Save the Children'?n Mozambik'teki ülke direktörü Chance Briggs, raporda anlat?lanlar için "bizi her bir hücremize kadar i?rendiriyor" ifadelerini kulland?:
"Raporu haz?rlamak için ailelerle konu?an çal??anlar?m?z, kamplarda kalan annelerle konu?urken gözya?lar?na bo?uldu."
Birle?mi? Milletler'in yarg?s?z infazlar üzerine çal??an özel raportörü, anlat?lanlar? "Sözlerle ifade edilemeyecek kadar vah?i" olarak nitelendirdi.
Militanlar kim?
Mozambik'teki cihatç? militanlar bölgede E? ?ebap örgütü olarak biliniyor ancak bu örgütün Somali'deki cihatç? E? ?ebap grubuyla hiçbir ba?lant?s? yok.
Daha önce I??D'e ba?l?l?k yemini eden ve bunu da kamuoyuna duyuran Mozambik'teki örgüt, ülkede son y?llarda birçok sald?r? düzenledi ve her sald?r? sonras? I??D'in bu ülkedeki kolu oldu?unu göstermeyi amaçlayan aç?klamalar yapt?.
ABD D??i?leri Bakanl??? grubu "terör örgütü" olarak kabul ediyor. Ancak grubun lideri, talepleri ya da hedefleriyle ilgili detayl? bilgi yok.
Geçen y?l yay?mlad?klar? bir video, liderlerden biri "Bu hükümetin adil olmad???n? kan?tlamak için kasabalar? i?gal ediyoruz. Hükümet fakirleri a?a??l?yor ve tüm gelirleri patronlara veriyor" demi?ti.
?slam hakk?nda konu?an militan, ülkede "?slami bir hükümet istedi?ini, kafirlerin hükümetini istemediklerini" söylüyor ve Mozambik ordusunun hak ihlâli yapt???n? iddia ediyor.
BBC'ye konu?an Chance Briggs, çocuklara yönelik bu ?iddetin arkas?nda yatan sebepleri bulman?n zor oldu?unu söylüyor:
"Mozambik, dünyadaki en fakir sekizinci ülke. Cabo Delgado de Mozambik'teki en fakir bölge. Ancak bölgede çok zengin mineral kaynaklar? var. Bu zenginliklerin e?it ?ekilde da??t?lmad???na dair bir görü? hakim, bu da çat??malar? körüklüyor olabilir.
"Dürüst olmak gerekirse herhangi bir manifesto yay?mlamad?lar, bu yüzden gerçek anlamda motivasyonlar?n?n ne oldu?unu anlamak zor. Ancak gördü?ümüz kadar?yla militanlar halk? göç etmeye zorluyor. Gençleri örgüte kat?lmaya zorluyorlar ve reddedenleri öldürüyorlar, bazen ba?lar?n? kesiyorlar. ?nsanlar?n pe?inden ko?uyorlar. Bunun sonucunda ne olaca??n? görmek gerçekten çok zor."
Cabo Delgado'da neler oluyor?
Bu raporda anlat?lanlar ilk de?il. Bölgeden daha önce de "ba? kesme" haberleri gelmi?ti.
Geçen y?l Kas?m ay?nda, devlet haber kanal? Cabo Delgado'daki bir futbol sahas?nda 50'den fazla ki?inin ba?? kesilmi? halde bulundu?unu haberle?tirmi?ti.
Yine geçen y?l Nisan ay?nda bir köyde onlarca ki?i vurularak ve ba?lar? kesilerek öldürülmü?tü.
?nsan haklar? örgütleri, Mozambik ordusunun da insan haklar? ihlâllerinden sorumlu oldu?unu, yasad??? ?ekilde gözalt?lar yaparak bu insanlara i?kence etti?ini ve öldürdü?ünü söylüyor. Ordu ise cihatç? örgütlere kar?? operasyon düzenledi?ini belirtiyor.
Mozambik hükümeti ise isyan? bast?rmak ve çat??malar? bitirmek için uluslararas? yard?m ça?r?s? yap?yor.
Pazartesi günü bir aç?klama yapan ABD'nin Ba?kent Maputo'daki Büyükelçilik yetkilileri, ABD askerlerinin ülkede iki ay kalarak Mozambik ordusunu e?itece?ini, ayn? zamanda orduya sa?l?k ve ileti?im ekipmanlar? sa?lanaca??n? duyurdu:
"Sivillerin korunmas?, insan haklar? ve halk?n sürece dahil olmas?, ABD'nin i?birli?i yapmas? ve Mozambik'te I??D'le aktif mücadele için kritik önemdedir."