Ergani'de k?rsal Özbilek Mahallesi'ndeki mezarl?kta, 8 Mart’ta hayat?n? kaybeden ki?inin topra?a verilmesi için yap?lan mezar kaz?s?nda, mozaik kal?nt?lar? bulundu. Kal?nt?lar?n tarihi niteli?inin oldu?unu dü?ünen mahalleli, cenazeyi ba?ka yere defnedip, durumu jandarma ekiplerine bildirdi.
Bölgeyi koruma alt?na alan ekipler, Diyarbak?r Müze Müdürlü?ü’ne haber verdi. Ayn? gün olay yerine gelen müze yetkilileri, kaz?larda mozai?in Genç dönem Roma, erken dönem Bizans dönemine ait oldu?unu belirledi.
Diyarbak?r Müzesi Müdür Yard?mc?s? Mehmet Çelebi, mozaikli alan?n geç dönem Roma, erken dönem Bizans dönemine ait oldu?unun tespit edildi?ini belirterek ?unlar? söyledi;
*Mart ay?n?n ba?lar?nda Ergani ?lçe Jandarma Komutanl???'ndan bize gelen bir ihbarla, söz konusu köyün günümüz mezarlar?nda yap?lan bir defin i?leminde, bir mozaikli alan?n bulundu?u söylendi.
*Gelen ihbar üzerine ayn? gün gidip yerinde bir inceleme yaparak, orada bir mozaikli alan tespit ettik. Daha sonra ayn? hafta içinde yine arkeolog, sanat tarihçisi arkada?lar?m?zdan olu?an uzman ekiplerimizle gidip yerinde bir inceleme yapt?k ve orada gerçekten de bir mozaikli alan?n oldu?unu gördük.
*Bununla ilgili resmi yaz??malar?m?z? yapt?k. Kültür Vak?flar? Müze Genel Müdürlü?ü'nden gerekli izinlerimiz için resmi yaz??malar yap?ld?. Söz konusu yaz??malar kurtarma kaz?s? yaz??malar? ve izinleri geldikten sonra ayn? zamanda Diyarbak?r Kültür Varl?klar?n? Koruma Bölge Kurulu'ndan da gerekli izinler al?nd?.
*11 Mart’ta kurtarma kaz?s? çal??malar?na ba?lad?k. Kurtarma kaz?s?nda restoratör, arkeolog, sanat tarihçi, antropolog gibi uzman ekipten olu?maktayd?. Yakla??k 3 haftal?k çal??mayla 35 metrekare alan içerisinde mozaikli alan? ortaya ç?kard?k. Geç dönem Roma, erken dönem Bizans dönemine tarihlenmektedir.
Çelebi, çal??malarla mozaikte içinde haç motifi olan Davut Y?ld?z? ve eski Yunan dilinde yaz?lm?? 6 sat?rl?k dilekçenin de tespit edildi?ini vurgulayarak ?unlar? söyledi;
*Büyük bir ihtimalle, mozaik zeminin o dönemdeki bir mimari yap?n?n zemini oldu?unu dü?ünüyoruz. Villa olabilir veya ba?ka bir yap? olabilir. Onun zemin dö?emesi mozaik niteli?inde. Üzerinde geometrik motifler mevcuttu.
*Onun d???nda Davut Y?ld?z? ve Davut Y?ld?z?'n?n içinde de haç motifi ortaya ç?kt?. Zeminde ayn? zamanda 6 sat?rl?k bir dilekçe yaz?s? bulunuyor. Çal??ma bittikten sonra da yine alan?n kapat?lmas?yla ilgili söz konusu genel müdürlükten gerekli izinler için yaz??malar yap?ld?. Söz konusu bu 3 haftal?k kaz? çal??mas? bittikten sonra, mozaikli alan?n gelece?i ile ilgili, ne yap?laca?? ile ilgili Kültür Varl?klar?n? Koruma Bölge Kurulu taraf?ndan izinler verildi.
*Yerinde korunmas? izni ç?kar?ld?. ?zinden sonra tekrar bir ekip olu?turuldu. Bu ekipte restoratör, arkeolog, antropolog, sanat tarihçi gidip yerinde bir tekrar çal??ma yap?ld?. Bu çal??ma neticesinde gerekli malzemeler kullan?p jeotekstil ve benzeri malzemeler kullan?p söz konusu mozaikli alan yerinde korundu.
*Asl?nda yerinde korunmas?nda bir sebebi vard?. Çünkü oras? bir Antik Kent. ‘Memalan Antik Kenti’ diye geçiyor oras?. Antik kent oldu?u için de ileriki zamanlarda yap?lacak olan bir kaz? neticesinde yerinde korunmas? gerekiyor. O yüzden de böyle bir karar al?nd?. ?u anda yerinde korunuyor.
Koruma Kurulu’nun ald??? kararla yeni definlerin mozaik alan?n?n uza??nda defnedilece?ini belirten Çelebi, ?öyle konu?tu:
“Bu bahsetti?imiz mozaikli alan ayn? zamanda günümüz köyün mezarl?k alan? olarak kullan?l?yor. Tabii bu söz konusu kaz? çal??mas? yap?ktan sonra da ister istemez muhtar ba?ta olmak üzere köylüler biraz tedirgin oldular. ‘Bundan sonra defin i?lemi nas?l gerçekle?tirilecek?’ dediler. Onunla ilgili tabii biz Koruma Kurulu’na gerekli yaz??malar? yapt?k. Koruma Kurulu taraf?ndan da yap?lacak olan yeni definlerle ilgili mozaikli alan?n d???na uzak bir yere definlerin gerçekle?mesi karar? al?nd?. Tabii yeni bir alan bulununcaya kadar böyle bir karar al?nd?. Yeni bir alan bulunduktan sonra da art?k definler söz konusu bu yeni alana yap?lacak. Mevcut alan art?k tamamen koruma alt?na al?nacak.”