Dokuz Eylül Üniversitesi Mimarl?k Fakültesi ?ehir ve Bölge Planlama Bölümü Dr. Ö?retim Üyesi Tolga Çilingir moderatörlü?ünde düzenlenen “Meslek odalar? temsilcileri gözüyle emlak, in?aat ve kentsel dönü?üm” ba?l?kl? söyle?ide ?n?aat Mühendisleri, Mimarlar Odas? ve Emlak Komisyoncular? odalar?n?n ba?kanlar? konu?mac? olarak yer ald?. Ülkemizdeki kentsel yenileme ve kentsel dönü?üm, yap? stoku, yönetmelikler ve uygulamalar hakk?nda bilgi veren ?n?aat Mühendisleri Odas? ?zmir ?ube Ba?kan? Eylem Uluta?, 1999 öncesi ve sonras?nda yap?lan binalar?n durumu ile ilgili de bilgiler verdi.
Eylem Uluta?, “1999 y?l? öncesi yap?lar tamamen y?k?lmal? demek istemiyorum,1999 y?l? sonras? yap?lar da tamamen güvenli anlam?na gelmesin. Bizim için güvenli yap?, planl? alanlarda mühendislik hizmeti alm?? yap? demektir. Yap?lar?n, kullan?lan malzemelerin bir ekonomik ömrü vard?r. Deprem yönetmeli?ine uygun olarak projelendirilen ve yap?lan yap?, hasar alabilir, ama göçmez. Ana prensibimiz budur. Mühendislik, mimarl?k hizmetleri ülkemizde maalesef biraz prosedür gibi görünüyor. Tüm i?lemlerin gerçek anlamda hakk?n?n verilerek yap?lmas? gerekiyor. Her ?antiyede bir ?ef olsun diye kampanya ba?latt?k oda olarak. Yönetmeliklerde de?i?iklik oldu, ama tam bizim istedi?imiz gibi olmad?. Yap? güvenli?i, can sa?l??? ile alakal? bir konu. Hepimizin can?n? emanet etti?imiz bir konu. Deprem s?ras?nda her yerde olabiliriz, hastane, ev, okul vs. bu yap?lar?n güvenli?i bizim güvenli?imiz demek. Bu nedenle mühendislik hizmetleri çok kritik bir noktada bulunuyor. ?mar aflar?nda gözden ç?kart?lan, ‘Mühendislere para vermeyelim’ diye ‘Mühendislik, mimarl?k k?sm?n? ç?kard?k’ diyenler oldu biliyorsunuz. Mühendislik, mimarl?k prosedür de?ildir, asla böyle görülmemeli” dedi.
Alan bazl? çal??malar yap?lmal?
Kentsel dönü?ümde yaln?zca eski binay? y?k?p yerine yeni bina yapman?n tek seçenek olmad???n? vurgulayan Uluta?, “?ki seçenek var. Y?k?p yenisini yapal?m olarak görülüyor, ama güçlendirme diye de bir seçene?imiz var. Bir binan?n analizinin ekonomik olarak de?erlendirmesini bir mühendis yapar, uygunsa güçlendirilir ve güvenli hale gelebilir. Kentsel dönü?üm dü?ünen vatanda?lar aç?s?ndan bakt???m?zda ise ciddi bir artan maliyetle kar?? kar??ya kal?n?yor. Bir yandan vatanda??n al?m gücü erimi? vaziyette. 30 Ekim depremi sonras? vatanda?lar dönü?üm yapmak istedi?inde önlerine ciddi bir maliyet ç?k?yor. Maliyeti kar??layamaz pozisyondalar. Bunun için de vatanda??n ekonomik gücüne ba?l? olarak kaderine terkedilmemesi laz?m. Gerçekten de insan hayat?n? önemseyen, can güvenli?ini hedef alan, vatanda?lar?n sa?l?kl? ve güvenli konutlarda ya?am hakk?n?n oldu?unu bir politika olmal?. Bu da devletin do?rudan politikas?yla mümkün olabilir. Alan bazl? çal??malar, vatanda??n ekonomik gücünden ba??ms?z kaderine terkedilmemesi, do?rudan te?viklerle tam anlam?yla bir devlet politikas? olmas? gerekiyor. O zaman yerinde ya da alan bazl? dönü?ümü kolayla?t?rabiliriz” diye konu?tu.
Ezber bozan yer, ?zmir olmal?
Mimarlar Odas? ?zmir ?ube Ba?kan? Dr. ?lker Kahraman da herkesin hayalinde, ye?il alanlara, sosyal donat? alanlar?na sahip bir kent oldu?unu belirterek, kentsel dönü?üme bina y?k?p yapmak yerine farkl? bir bak?? aç?s?yla yakla?mak gerekti?ini söyledi. Kahraman, “E?er bir dönü?üm ya?anacaksa hayalimizdekini yapal?m. De?i?tirmek istedi?imiz, yapmak istedi?imiz yap?n?n, medeniyetin ihtiyaçlar?n? kar??lamas? gerekir. Kentsel dönü?üm uygulamalar?na bakt???m?zda dünyada 1960’larda ba?l?yor, 1990’l? y?llarda ise sosyal ya?am?n öne ç?k??? ?eklinde olmu?. Ama bizde farkl?, kentsel dönü?üm; yüksek binalar, apartmanlar vs. de?il, bu olmamal?” dedi.
?zmir’de eskinin güzelliklerini ke?fedip onun üzerine bir kurgu yapal?m
Dünyadaki iyi uygulama örneklerinden bahseden ?lker Kahraman, “Ülkemizde de iyi örnekler de var. Ankara Portakal Çiçe?i Vadisi, Eski?ehir’in dönü?ümü gibi. Olabiliyor demek ki tüm örneklerde ye?il dokunun hakimiyeti ve ça?da? mimarinin örnekleri var. Ezber bozan yer, ?zmir olmal?. Buras? tam merkezde. Safranbolu’yu örnek al?rsak korunan tarihi yap?lar? ile turizmde tercih edilen herkesin olmak istedi?i bir noktada. ?zmir’de de eskinin güzelliklerini ke?fedip onun üzerine bir kurgu yapsak. Bizde de Basmane, ?kinci Anafartalar, Kemeralt?, daha içerilere girip Damlac?k gibi bölgelerde dönü?üm sa?lay?p eski dokuyu elde etmek için o alan? iyile?tirmek, kentsel dönü?üme çok güzel bir bak?? aç?s? olacakt?r. Ticari olarak kötü mü? Asla. Kullan?m aç?s?ndan da enfes. Ezber bozmad???m?z için yapm?yoruz. Ne istiyorsak isteyelim, yeni binalar, sosyal donat? ve ye?il alanlara kadar iklim de?i?ikli?ini unutmamal?y?z. Deprem unutulmamas? gereken bir ?ey ama deprem haricinde sel ve yang?n gibi afetler de var. Alsancak, Karata?, Buca, Karaba?lar gibi yo?un yerle?im olan yerlerde, yerinde dönü?üm ile depreme dayan?kl? binalar in?a ediyorsunuz tamam, ama sel ve yang?n afetlerine kar?? bir ?ey yapmam?? oluyorsunuz” dedi.
Binay? y?k?p yeniden yapmak çözüm de?il
?zmir Emlak Komisyoncular? Odas? Ba?kan? Mesut Gülero?lu da dünyadan ve ?zmir’den örnekler vererek, “Zaman?nda iki katl? imar olan yerlere çok katl? binalar yap?lm?? ve dönü?üme girece?i zaman kendi binas?ndaki kadar kat ve daire istiyor. Kaçak yap?lar? da yasal olarak saymaya ba?lad???m?zda i? ç???r?ndan ç?k?yor. Yerinde dönü?üm nedir? Binay? y?k?yorsunuz yenisini yap?yorsunuz. Para ödüyorsunuz ya da daireniz 3 art? 1 ise 2 art? 1 oluyor, müteahhit kendi için de planlay?p yap?yor. Ye?il alanlar?n, sosyal alanlar?n, e?itim alanlar?n?n, geni? sokaklar?n, nefes alabilecek alanlar?n oldu?u bir planlama yap?labilmeli. ?u gün yap?lacak bir plan, 500 y?l sonra da geçerli olmal?. Bir di?er boyut da ald???n?z daire, kentsel dönü?üme girdi?inde iki, üç kat? fiyat art??? oluyor. Sat??lar?nda da aradaki gelir fark? nedeniyle ciddi anlamda vergi boyutu ç?k?yor. Her ev kentsel dönü?üm olmal? m?, hakikaten böyle bir ?eye ihtiyaç var m?? Bunu sorgulamak laz?m. Hala binalar y?k?l?p yerine binalar yap?l?yor. Daha sa?lam konut yap?yoruz, ama maalesef onlar da 100 y?ll?k ömürler içinde devam ediyor. Kentsel dönü?ümde ada baz?nda, pafta baz?nda yeniden düzenleme ile olmal?. Binay? y?k?p yeniden yapmak çözüm de?il. ?zmir’de çok ?ansl?y?z, ama do?ru bir ?ekilde kullanamamak s?k?nt?l? bir durum. Rakamlar çok yükseliyor avantajl? pozisyonlar yarat?yor gibi görünüyor, ancak yeniden yap?lan binalar?n bizim ?ehrimize kentsel dönü?üm anlam?nda bir ?eyler katmad??? da bir gerçek” diye konu?tu.