Merkez Bankas?, hükümete aç?k mektup gönderdi. Mektupla ilgili bankan?n sosyal medya X hesab?ndan yap?lan payla??mda "Merkez Bankas? Kanunu’nun 42. maddesi kapsam?nda hesap verme sorumlulu?unun yerine getirilmesi amac?yla Hükûmete gönderilen aç?k mektup" denildi.
Merkez Bankas? Ba?kan? Fatih Karahan, Ba?kan Yard?mc?lar? Cevdet Akçay ve Hatice Karahan imzas?yla Hazine ve Maliye Bakan? Mehmet ?im?ek'e gönderilen mektupta 2023 y?l? enflasyonu ele al?nd?. Mektupta, dezenflasyon sürecinde para ve maliye politikalar?n?n e? güdümünün büyük önem ta??d???na i?aret edildi.
TCMB asgari ücretin y?lda bir kez güncellenmesi, yönetilen/yönlendirilen fiyatlar, ücret ve vergi ayarlamalar?nda OVP’deki enflasyon tahminlerinin gözetilmesi ve para politikas?ndaki s?k? duru?un ihtiyatl? maliye politikas? ile desteklenmesinin öngörülen dezenflasyon patikas?n?n tesisi aç?s?ndan kritik önemde oldu?unu vurgulad?.
TCMB taraf?ndan kanun uyar?nca hükümete gönderilen aç?k mektupta, ayl?k enflasyonun ana e?iliminde belirgin ve kal?c? dü?ü? sa?lanana ve enflasyon beklentileri öngörülen tahmin aral???na yak?nsayana kadar s?k? para politikas? duru?unun sürdürülece?i belirtildi. Mektupta, enflasyon görünümünde belirgin ve kal?c? bir bozulma öngörülmesi durumunda ise para politikas? duru?unun s?k?la?t?r?laca?? ifade edildi.
"HEDEFTEN SAPMANIN NEDENLER? VE ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER..."
Mektupta ?u ifadeler kullan?ld?:
* "1211 say?l? Merkez Bankas? Kanunu’nun 42. maddesi uyar?nca, enflasyon hedefine ula??lamamas? halinde Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankas?’n?n (TCMB) hedeften sapman?n nedenlerini ve al?nmas? gereken önlemleri Hükümet’e yaz?l? olarak bildirmesi ve kamuoyuna aç?klamas? gerekmektedir. 2023 y?l? enflasyonu, hedef etraf?nda konulan belirsizlik aral???n?n belirgin ?ekilde üzerinde gerçekle?mi?tir. Bu metin, enflasyonun hedeften sapmas?n?n nedenleri ile hedefe ula?mak için al?nan ve al?nmas? gereken önlemleri aç?klamaktad?r. Bu belgeyle birlikte, 2023 y?l?nda enflasyon üzerinde etkili olan unsurlara dair analiz ve de?erlendirmeleri de içeren 2024 y?l?n?n ilk 'Enflasyon Raporu' ile k?sa ve orta vadede enflasyon hedefine ula?mak için uygulanacak para politikas?n? daha detayl? olarak aç?klayan '2024 Y?l? Para Politikas?' metni ekte bilgilerinize sunulmaktad?r.
"BU GEL??MELER ENFLASYONUN ?K?NC? YARIDA ARTMASINA ZEM?N OLU?TURMU?TUR"
* 2022 y?l? sonunda yüzde 64,3 olan y?ll?k tüketici enflasyonu, 2023 y?l?n?n ilk yar?s?nda baz etkilerine ek olarak döviz kurundaki yatay seyir, dü?en yabanc? para cinsi ithalat fiyatlar? ve enerji sübvansiyonlar?n?n etkisiyle gerilemi?tir. Böylece, haziran ay?nda y?ll?k enflasyon yüzde 38,2 olarak gerçekle?mi?tir. Di?er taraftan, parasal ko?ullar?n etkisiyle kredi büyümesinde gözlenen yüksek oranl? art??lar, ücret güncellemeleri ve hane halk?na yap?lan transferler y?l?n ilk yar?s?nda enflasyon üzerinde talep yönlü unsurlar?n etkisini belirgin hale getirmi?tir. Söz konusu geli?meler, enflasyondan korunma saiki ile cari aç???n alt?n ve tüketim mal? ithalat? kanal?yla yükselmesine neden olmu? ve finansal piyasalarda belirsizli?i art?rm??t?r. Ayr?ca ?ubat ay?nda ya?anan Kahramanmara? merkezli depremlerin, konut piyasas? ba?ta olmak üzere mal, hizmet ve i? gücü piyasalar?nda olu?turdu?u arz-talep dengesizlikleri ile yeniden in?a faaliyetlerinin kamu maliyesi üzerindeki k?sa ve orta vadeli etkileri enflasyon üzerindeki bask?lar? art?rm??t?r. Bu geli?meler,
fiyatlama davran??lar?n? olumsuz etkileyerek, y?l?n ilk yar?s?nda gerileyen enflasyonun ikinci yar?da artmas?na zemin olu?turmu?tur.
"ENFLASYON D?NAM?KLER?NDE ETK?L? OLMU?TUR" D?YEREK TEK TEK AÇIKLADILAR
* 2023 y?l? haziran ay?nda Para Politikas? Kurulu (Kurul), dezenflasyonun en k?sa sürede tesisi, enflasyon beklentilerinin ç?palanmas? ve fiyatlama davran??lar?ndaki bozulman?n kontrol alt?na al?nmas? için güçlü bir parasal s?k?la?t?rma sürecinin ba?lat?lmas?na karar vermi?tir. Bu çerçevede, haziran-aral?k döneminde politika faizi toplamda 34 puan art?r?larak yüzde 8,5 düzeyinden yüzde 42,5’e yükseltilmi?tir. Parasal s?k?la?t?rmayla e?anl? olarak, makroihtiyati çerçevede, piyasa mekanizmalar?n?n i?levselli?ini art?racak ve makro finansal istikrar? güçlendirecek ?ekilde sadele?meye gidilmi?tir. Parasal s?k?la?t?rma ayr?ca, seçici kredi ve miktarsal s?k?la?t?rma ad?mlar? ile desteklenmi?tir. 2023 y?l?n?n üçüncü çeyre?inde, yurt içi talepte süregelen güçlü seyrin birikimli etkileri, vergi ayarlamalar?, döviz kuru geli?meleri, ücret art??lar?, hizmet enflasyonundaki kat?l?k ve ham petrol fiyatlar?ndaki ani yükseli? enflasyon dinamiklerinde etkili olmu?tur.
* Ayr?ca tüm bu geli?melerin k?sa bir süre zarf?nda ayn? anda gerçekle?mesinin fiyatlama davran??lar?nda olu?turdu?u ilave bozulma sebebiyle de enflasyon yükselmi?tir. Bu geli?meler çerçevesinde enflasyon, haziran-eylül aylar? aras?nda 23,3 puan artarak yüzde 61,5 seviyesine ula?m??t?r. Bu art???n 4,7 puan?, vergi dahil kur etkisi hariç olmak üzere, akaryak?t fiyatlar?ndaki geli?melerden; 3,8 puan? döviz kurundaki yükseli?ten; 2,8 puan? akaryak?t haricindeki vergi art??lar?ndan kaynaklanm??t?r. Ücret art??? ve talebin halen oldukça güçlü oldu?u bu dönemde, ?oklar?n bir arada gerçekle?mesinin fiyatlama davran???nda olu?turdu?u ilave bozulman?n ise enflasyon üzerinde 10,0 puan art?r?c? yönde etkisi olmu?tur. Bunlar?n d???ndaki faktörlerin etkisi ise toplamda 2,0 puan ile s?n?rl? kalm??t?r. Parasal s?k?la?t?rman?n ilk etkileri finansal ko?ullar üzerinde gözlenmi?, k?smen talep ko?ullar?na da yans?maya ba?lam??t?r. Y?l?n ikinci yar?s?nda, d?? finansman ko?ullar?n?n belirgin ?ekilde iyile?ti?i, rezervlerin istikrarl? art?? kaydetti?i, talep ko?ullar?n?n cari i?lemler aç???na yans?yacak ?ekilde güç kaybetmeye ba?lad???, Türk liras? mevduat pay?n?n yükseldi?i, Türk liras? varl?klara yurt içi ve yurt d??? talebin güçlenerek artt??? gözlenmi?tir. Tüm bu geli?meler para politikas?n?n etkinli?ine katk?da bulunmu?tur.
"2023 YIL SONU ENFLASYONU TAHM?N ARALI?ININ ORTA NOKTASINA YAKIN GERÇEKLE?M??T?R"
* Y?l?n son çeyre?i özelinde bak?ld???nda, parasal s?k?la?t?rma sürecinin finansal ko?ullar ve iç talep üzerindeki etkileriyle tüketici y?ll?k enflasyonu 3,2 puan ile s?n?rl? bir oranda yükselmi?, bu etkinin 2,4 puanl?k önemli k?sm? do?al gaz tüketiminin artmas?yla birlikte hanelerin bedelsiz kullan?m s?n?r?n? a?mas?na ba?l? yukar? yönlü mekanik etkiden kaynaklanm??t?r. Bu dönemde enflasyonun ana e?ilimi de gerileme kaydetmi?tir. Fiyatlama davran??lar?, özellikle dayan?kl? mal gruplar?nda olmak üzere, öncelikle temel mallarda görece daha kuvvetli düzelme i?aretleri göstermi?tir. Hizmet enflasyonu kat?l?k gösterse de talep ve maliyet ko?ullar?na daha duyarl? olan ula?t?rma ve yemek hizmetleri enflasyonunda da e?ilim son çeyrekte yava?lam??t?r. Konut fiyatlar?nda süregelen a??r? art??lar ise yerini enflasyonun alt?nda kalan bir ayl?k yükseli?e b?rakm??, öncü göstergeler yeni kiral?k ilan fiyat art??lar?nda yava?lamaya i?aret etmi?tir. Takip edilen çekirdek, istatistiksel ve model-bazl? göstergeler, y?l?n son çeyre?i boyunca enflasyon ana e?iliminin yava?lad???na i?aret etmi?tir. Böylelikle, 2023 y?lsonu enflasyonu yüzde 64,8 ile y?l?n son Enflasyon Raporu’nda payla??lan tahmin aral???n?n orta noktas?na yak?n gerçekle?mi?tir.
* Son çeyrek geli?meleri, enflasyon üzerinde etkili olan unsurlarda parasal s?k?la?t?rmaya ba?l? olarak kademeli bir geri çekilme ya?and???n? ortaya koymu?tur. Bu dönemde, d?? finansman ko?ullar?, rezervlerdeki güçlenme, cari dengedeki iyile?me ve Türk liras? varl?klara talep, döviz kuru istikrar?na ve para politikas?n?n etkinli?ine katk?da bulunmu?tur. 2023 sonu itibar?yla Türk liras? mevduat?n pay?, y?l içinde geriledi?i yüzde 32 seviyesinden yüzde 42’nin üzerine ç?km??, tüketici kredileri y?ll?k büyümesi tepe noktas? olan yüzde 60’tan yüzde 40’?n alt?na, 12 ayl?k birikimli alt?n ve tüketim mal? ithalat? y?ll?k büyümesi ise tepe noktas? olan yüzde 125’ten yüzde 53’e gerilemi?tir.
* Kurul 2024 y?l?na girildi?inde, politika faizini ocak toplant?s?nda yüzde 45’e yükseltmi?, ?ubat ay?nda ise parasal s?k?la?t?rman?n gecikmeli etkileri ve parasal aktar?m? destekleyen di?er politika ad?mlar?n? da göz önünde bulundurarak sabit tutmu?tur. Mart ay?na gelindi?inde ise, ayl?k enflasyonun ana e?ilimi öngörülenden yüksek gerçekle?mi?, yak?n döneme ili?kin göstergeler yurt içi talepte dirençli seyrin sürdü?üne i?aret etmi?tir. Bu ba?lamda Kurul, enflasyon görünümündeki bozulmay? dikkate alarak Mart ay? toplant?s?nda politika faizini yüzde 50 düzeyine yükseltmi?tir. Ayr?ca, operasyonel çerçevede de?i?ikli?e giderek, Merkez Bankas? gecelik vadede borçlanma ve borç verme oranlar?n?n bir hafta vadeli repo ihale faiz oran?na k?yasla -/+ 300 baz puanl?k bir marj ile belirlenmesine karar vermi?tir. Operasyonel çerçevedeki de?i?iklik, faiz oranlar?n?n geldi?i yüksek seviye göz önünde bulundurularak yap?lan teknik bir düzeltme olup bir hafta vadeli repo ihale faiz oran? temel politika faizi olarak kullan?lmaya devam edilecektir.
"DEZENFLASYONU 2024 YILININ ?K?NC? YARISINDA TES?S EDECE?? ÖNGÖRÜLMEKTED?R"
* TCMB ayl?k enflasyonun ana e?iliminde belirgin ve kal?c? bir dü?ü? sa?lanana ve enflasyon beklentileri öngörülen tahmin aral???na yak?nsayana kadar s?k? para politikas? duru?unu sürdürecektir. Enflasyon görünümünde belirgin ve kal?c? bir bozulma öngörülmesi durumunda ise para politikas? duru?u s?k?la?t?r?lacakt?r. Para politikas?ndaki kararl? duru?un; yurt içi talepte dengelenme, Türk liras?nda reel de?erlenme ve enflasyon beklentilerinde düzelme vas?tas? ile ayl?k enflasyonun ana e?ilimini dü?ürece?i ve dezenflasyonu 2024 y?l?n?n ikinci yar?s?nda tesis edece?i öngörülmektedir.
* TCMB’nin temel amac? ve önceli?i fiyat istikrar?n? sa?lamakt?r. Para politikas? bu amaç do?rultusunda olu?turulacakt?r. Bir hafta vadeli repo ihale faiz oran? politika faiz oran? olmay? sürdürecek, kredi büyümesi ve mevduat faizinde öngörülenin d???nda geli?meler olmas? durumunda ise parasal aktar?m mekanizmas?n? destekleyecek politika ad?mlar? at?lmaya devam edilecektir. 2024 Para Politikas? metninde belirtildi?i gibi, enflasyonun gelecek dönemdeki seyri konusunda iktisadi birimlere rehberlik etmesi öngörülen göstergeler, k?sa vadede enflasyon tahminleri, orta vadede ise enflasyon hedefidir. Bu çerçevede, para politikas? enflasyonu geriletecek ve orta vadede yüzde 5 hedefine ula?t?racak parasal ve finansal ko?ullar? sa?layacak ?ekilde belirlenmeye devam edilecektir. Parasal duru?un sürdürülmesi ile enflasyonun 2024 y?l? sonunda yüzde 36 olarak gerçekle?ece?i, 2025 y?l? sonunda yüzde 14 ve 2026 y?l? sonunda ise yüzde 9 seviyesine geriledikten sonra yüzde 5 düzeyinde istikrar kazanaca?? öngörülmektedir. Hizmet enflasyonundaki kat?l?k, enflasyon beklentileri, jeopolitik riskler ve g?da fiyatlar? enflasyon üzerindeki riskleri canl? tutmaktad?r.
"F?YAT ?ST?KRARININ TES?S ED?LMES?NDE KR?T?K ROL OYNAYACAKTIR"
* Dezenflasyon sürecinde para ve maliye politikalar?n?n e? güdümü büyük önem arz etmekte olup öngörülebilirli?in artmas?n? sa?layan Orta Vadeli Program (OVP, 2024-2026) ile somutla?m?? olan kamu politikalar?na dair varsay?mlar TCMB’nin enflasyon tahminlerine yans?t?lm??t?r. Bu kapsamda, asgari ücretin y?lda bir kez güncellenmesi, yönetilen/yönlendirilen fiyatlar ile ücret ve vergi ayarlamalar?nda OVP’de sunulan enflasyon tahminlerinin gözetilmesi ve para politikas?ndaki s?k? duru?un ihtiyatl? maliye politikas? ile desteklenmesi, öngörülen dezenflasyon patikas?n?n tesis edilmesi aç?s?ndan kritik bir önem ta??maktad?r. OVP kapsam?nda ilan edilen fiyat istikrar? ve finansal istikrar? destekleyici di?er tedbirlerin de dezenflasyon sürecine katk? vermesi beklenmektedir. OVP’de ilan edilen orta vadeli hedeflere dezenflasyon patikas?yla uyumlu olacak ?ekilde ba?l? kal?nmas?, fiyat istikrar?n?n tesis edilmesinde kritik rol oynayacakt?r. Di?er taraftan, enflasyondaki kat?l?k ve oynakl?klar? azaltacak yap?sal reformlara devam edilmesi ve arz kapasitesini geli?tirecek teknolojik ve dijital dönü?ümün desteklenmesi, fiyat istikrar?na ve dolay?s?yla toplumsal refaha orta ve uzun vadede olumlu katk?da bulunacakt?r. Bu kapsamda TCMB, yap?sal unsurlar? analiz etmeye, ilgili politika önerileri geli?tirmeye ve enflasyonla mücadelenin önemi konusunda ilgili payda?lar ve kamuoyu nezdinde fark?ndal?k olu?turmaya yönelik çal??malar?na devam edecektir."