TCMB Kas?m Ay? Fiyat Geli?meleri Raporu yay?mland?, Merkez Bankas? emtia fiyatlar?nda süregelen olumsuz seyir, tedarik zincirlerinde artarak devam eden aksamalar ve Türk liras?ndaki geli?melerle birlikte üretici fiyatlar?nda enerji ara mallar? ba?ta olmak üzere genele yay?lan art??lar?n görüldü?ünü bildirdi.
"Tüketici fiyatlar? Kas?m ay?nda yüzde 3,51 oran?nda artm??, y?ll?k enflasyon1,42 puan yükseli?le yüzde 21,31 olmu?tur. Enflasyondaki yükseli?e en belirgin katk? enerji grubundan gelmi?tir. Uluslararas? enerji fiyatlar?nda bu dönemde bir miktar gev?eme görülürken Türk liras?ndaki görünümle ba?ta akaryak?t, tüp gaz ve kömür olmak üzere yurt içi enerji fiyatlar? art?? kaydetmi?tir. Enflasyondaki yükseli?te öne ç?kan bir di?er grup hizmet sektörü olurken, bu grupta lokanta-otel grubu fiyatlar?ndaki h?zlanma belirgin olmu?tur. Taze meyve ve sebze d??? g?da enflasyonundaki seyir yemek hizmetleri enflasyonunu olumsuz yönde etkilemektedir. Kas?m ay?nda küresel g?da ve tar?msal emtia fiyatlar?ndaki yükseli? e?ilimi tah?llar öncülü?ünde sürmü?, bu geli?menin olumsuz yans?malar?na kar??n, taze meyve ve sebze enflasyonundaki görünüm ve baz etkisiyle g?da y?ll?k enflasyonu s?n?rl? bir oranda gerilemi?tir. Temel mal fiyatlar?ndaki ayl?k art?? h?zlan?rken, bir önceki y?l?n ayn? dönemindeki yüksek art?? nedeniyle bu grupta y?ll?k enflasyon görece yatay seyretmi?tir. Bu dönemde emtia fiyatlar?nda süregelen olumsuz seyir, tedarik zincirlerinde artarak devam eden aksamalar ve Türk liras?ndaki geli?melerle birlikte üretici fiyatlar?nda enerji ve ara mallar? ba?ta olmak üzere genele yay?lan art??lar görülmü?tür. Bu görünüm alt?nda, B ve C göstergelerinin y?ll?k enflasyonlar? ve ana e?ilimleri yükselmi?tir. Temel mal y?ll?k enflasyonu Kas?m ay?nda 0,10 puan gerileyerek yüzde 18,36 olmu?tur. Bu dönemde y?ll?k enflasyon dayan?kl? mal grubunda gerilerken, giyim ve ayakkab? ile di?er temel mallar gruplar?nda art?? göstermi?tir. Türk liras?ndaki geli?melere ba?l? olarak yüksek ayl?k fiyat art??? gözlenen dayan?kl? mal grubunda, bir önceki y?l?n ayn? dönemindeki yüksek baz sebebiyle y?ll?k enflasyon gerilemi?tir. Dayan?kl? mal fiyatlar? bu dönemde yüzde 4,06 oran?nda artm??, bu geli?mede otomobil (yüzde 5,21), mobilya (yüzde 5,31) ve beyaz e?ya (yüzde 2,40) fiyatlar?ndaki art??lar belirleyici olurken, di?er elektrikli ve elektriksiz aletlerdeki yükseli? yüzde 0,63 ile s?n?rl? kalm??t?r. Di?er temel mallarda kur geli?meleriyle birlikte fiyat art??lar? (konutun bak?m onar?m?, ki?isel bak?m ürünleri, ev ile ilgili temizlik malzemeleri ve ev içi tekstil ürünleri ön planda olmak üzere) grup geneline yay?larak devam etmi? ve grup ayl?k enflasyonu yüzde 4,27 olmu?tur. Giyim ve ayakkab? fiyatlar? Kas?m ay?nda yüzde 1,65 oran?nda yükselerek mevsimsel ortalamas?n?n alt?nda bir art?? göstermi?, grup y?ll?k enflasyonu yataya yak?n bir seyir izlemi?tir.
Kas?m ay?nda tüketici fiyatlar? yüzde 3,51 oran?nda yükselmi? ve y?ll?k enflasyon 1,42 puan artarak yüzde 21,31 olmu?tur. Bu dönemde B ve C endekslerinin y?ll?k de?i?im oranlar? s?ras?yla 1,25 ve 0,80 puan artarak yüzde 19,75 ve yüzde 17,62 olarak gerçekle?mi?tir.
Alt gruplar?n y?ll?k tüketici enflasyonuna katk?lar? incelendi?inde, bir önceki aya göre enerji (0,73 puan), hizmet (0,30 puan), alkol-tütün alt?n, (0,15 puan), g?da (0,13 puan) ve temel mal (0,11 puan) gruplar?n?n katk?lar? artm??t?r.
Hizmet fiyatlar? Kas?m ay?nda yüzde 1,88 oran?nda yükselmi?, grup y?ll?k enflasyonu 1,45 puan artarak yüzde 16,88 olmu?tur. Y?ll?k enflasyon, lokanta-otelde belirgin olmak üzere tüm alt gruplarda yükselmi?tir. Lokanta-otelde y?ll?k enflasyon Kas?m ay?nda yüzde 28,90 seviyesine ula?m?? ve alt grubun hizmet enflasyonu üzerindeki olumsuz etkisi belirginle?mi?tir. Bu geli?mede, ekmek-tah?l ürünleri ile et ve et ürünleri gibi g?da fiyatlar?ndaki görünümle birlikte yemek hizmetleri fiyatlar?ndaki art?? (yüzde 4,24) öne ç?karken, konaklama hizmetleri fiyatlar?nda da yükseli? (yüzde 2,43) e?ilimi sürmü?tür. Di?er hizmetler grubunda ise sigorta hizmetlerinin yan? s?ra kura duyarl?l??? yüksek olan bak?m ve onar?m hizmetlerinde yüksek fiyat art??lar? gerçekle?mi?tir. Mevsimsel etkilerden ar?nd?r?lm?? verilerle incelendi?inde, kira enflasyonundaki yükseli? e?iliminin Kas?m ay?nda da sürdü?ü izlenmi?tir.
Enerji fiyatlar? Kas?m ay?nda yüzde 5,95 oran?nda artm??t?r (Tablo 1). Bu dönemde uluslararas? enerji fiyatlar? ?l?ml? seyrederken, Türk liras?ndaki görünümle birlikte kat? yak?t (yüzde 14,25), tüp gaz (yüzde 13,96) ve akaryak?t (yüzde 12,34) gruplar?nda yüksek ayl?k art??lar kaydedilmi?tir. Böylece, y?ll?k enerji enflasyonu Kas?m ay?nda 6,38 puan yükselerek yüzde 32,14 olmu?tur.
G?da ve alkolsüz içecekler fiyatlar? Kas?m ay?nda yüzde 3,92 oran?nda artm??, grup y?ll?k enflasyonu bir önceki y?ldaki yüksek baz?n da etkisiyle 0,30 puan gerileyerek yüzde 27,11 ile yüksek seyrini korumu?tur. Y?ll?k enflasyon i?lenmemi? g?da grubunda 3,98 puan dü?ü?le yüzde 25,22’ye gerilerken, i?lenmi? g?da grubunda 3,15 puan art??la yüzde 28,86’ya yükselmi?tir. ??lenmemi? g?da enflasyonundaki gerilemede temelde taze meyve-sebze fiyatlar? etkili olurken, mevsimsellikten ar?nd?r?lm?? veriler Eylül ay?ndan bu yana taze meyve-sebze grubunda gözlenen düzeltmenin sebze kaynakl? olarak bu dönemde de devam etti?ine i?aret etmi?tir. Bu dönemde, di?er i?lenmemi? g?da grubu genelinde fiyatlar önemli ölçüde yükselirken (yüzde 5,47); et, yumurta, patates, kuruyemi? ve bakliyat fiyatlar?ndaki art??lar öne ç?km??t?r. Bu geli?melerde tar?msal kurakl?k, kur geli?meleri ve girdi maliyetleri etkili olmaya devam etmi?tir. ??lenmi? g?dada ayl?k fiyat art??? h?zlan?rken (yüzde 4,83); bu dönemde genele yay?lan yüksek art??lar görülmekle birlikte özellikle tar?msal kurakl?k ve uluslararas? tah?l fiyatlar?nda gözlenen olumsuz seyir ile kur geli?melerinin yans?malar?n?n hissedildi?i ekmek ve tah?llar grubundaki ayl?k yükseli? (yüzde 7,20) dikkat çekmi?tir. Ayr?ca, k?rm?z? et fiyatlar?ndaki art??lar?n etkilerinin izlendi?i i?lenmi? et ürünleri, uluslararas? ya? fiyatlar?n?n etkilerinin görüldü?ü kat?-s?v? ya?lar ile ?eker ve ?ekerle ba?lant?l? ürün gruplar? öne ç?km??t?r. Bu geli?meler sonucunda, taze meyve ve sebze d??? g?da grubunda y?ll?k enflasyon 2,23 puan yükselerek yüzde 29,76’ya ula?m??t?r.
Y?-ÜFE
Yurt içi üretici fiyatlar? Kas?m ay?nda yüzde 9,99 oran?nda artm??, y?ll?k enflasyon 8,31 puan yükseli?le yüzde 54,62 olmu?tur. Alt gruplar geneline yay?lan yüksek fiyat art??lar?nda Türk liras?ndaki geli?meler ve tar?msal ürünler ba?ta olmak üzere emtia fiyatlar?ndaki yüksek seyir belirleyici olmaya devam ederken, tedarik zincirindeki aksamalar tekrar belirginle?mi?tir. Bu dönemde petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlar?n?n e?ilimi önemli ölçüde yükselmi?tir"