Mandalina üretiminde Türkiye'nin önemli noktalar?ndan Gümüldür'de Türkiye’nin her kö?esinden gelen Uluslararas? Damla Gönüllüleri Derne?i üyeleri taraf?ndan hasat edilen mandalinalar ihtiyaç sahipleriyle bulu?turuldu.
Mandalina Hasad? s?ras?nda "G?dan? Arkada B?rakma" temas?yla düzenlenen online panelde Türkiye'de g?da kayb?n?n önlenmesi için yap?lmas? gerekenler masaya yat?r?ld?.
Türkiye’de g?da arz zincirinin tar?msal üretim a?amas?ndaki toplam kay?p miktar?n?n yakla??k olarak 13,7 milyon ton oldu?unu belirten Ege Ya? Meyve Sebze ?hracatç?lar? Birli?i Ba?kan? Hayrettin Uçak, meyve sebze üretiminde de 9,48 milyon ton kay?p ya?and???na i?aret etti.
"Türkiye’nin toplam meyve ve sebze üretimi 53 milyon ton civar?nda olup bunlarda hasat sonras?nda meydana gelen ürün kay?plar?, türlere ve çe?itlere göre yüzde 15-50 aras?nda de?i?mektedir” diyen Uçak, "Meyve sebzede kay?plar hasattan itibaren tüketime kadar zincirin birçok a?amas?nda kar??m?za ç?k?yor. Plans?z üretim, ürünün özensiz hasat edilmesi, elveri?siz depolama ko?ullar?, yetersiz paketleme, nakliye s?ras?nda so?uk zincirin k?r?lmas?, sat?? sürecinde ko?ullar?n?n uygun olmamas? veya sat?? süresinin uzamas? ürünün tüketiciye ula?ana kadar kayba u?ramas?ndaki temel faktörlerdir. Yanl?? tüketim al??k?nl?klar? da bu kay?plara eklendi?inde baz? ürünlerde yüzde 40’lara kadar kay?plar ya?anabiliyor" diye konu?tu.
Sofral?k üretime uygun olmayan ürünler sanayiye yönlendirilebilir
Kay?plar için alternatif üretim olanaklar? yaratman?n mümkün oldu?unu aktaran Uçak sözlerini ?öyle sürdürdü: "Öncelikle sofral?k üretim için gerekli standartlar? kar??lamayan ürünler sanayiye yönelik üretimde de?erlendirilmekte, bu sanayi ürünleri de ülkemize ihracat yolu ile önemli döviz kazand?rmaktad?r. Meyve suyu, konserve, reçel gibi sanayiye dönük üretim alanlar? d???nda meyve sebze at?klar?ndan gübre üretilebilir. Bioenerji üretimi için önemli bir alternatif yarat?labilir. Hem kamu kurulu?lar? hem de özel sektörün ortak çal??malar? ile mümkün meyve sebze at?klar? bu ?ekilde de?erlendirilebilir. Yurtd???nda bunun örnekleri vard?r. Ama bizim at?klardan alternatif üretim alanlar? geli?tirmekle birlikte at?klar? nas?l en aza indirebilece?imize de kafa yormam?z çok önemli diye dü?ünüyorum. Bunun için de konu?mam?n ba??nda söyledi?im kay?p oranlar?n? en aza indirmek için hasat tekniklerinden ilaçlamaya, depolama ve paketleme tesislerindeki görevlilerden perakende sektörüne kadar geni? çapl? bir bilinçlendirme ve e?itim çal??mas? yap?labilir.”
??letmelere yak?n depolama tesisleri kurulmal?
Meyve-sebze sektöründe ya?anan kay?plarda hasat sonras? dönemdeki kay?plar?n önemli bir yer tuttu?u bilgisini veren Ba?kan Uçak, “Bu da yüksek kalitede ürün miktar?n?n dü?mesine neden olmaktad?r. Buna ba?l? olarak maliyetler artmakta ve rekabet gücümüzü olumsuz etkilemektedir. Genel olarak i?letmelerimizin kendilerine ait yeterli depolama alanlar? bulunsa da piyasada fazla talep söz konusu oldu?unda ve tarla/bahçede zaman?nda hasat edilmedi?i zaman depolama sürecinde baz? fizyolojik bozukluklar olu?abilmektedir. Hasad?n zaman?nda yap?lmamas?n?n etkisini de göz önüne ald???m?zda; Belediyelerin i?tiraki ile i?letmelere yak?n alanlarda depolama tesisleri kurulabilir. Böylelikle hasat zaman? nedeniyle meydana gelen g?da kay?plarda azalm?? olur. Yine ayn? ?ekilde meyve sebze hallerinde kay?plar özellikle altyap? yetersizli?i nedeniyle yüksek boyutlara ula?abilmektedir. Bunu önlemek amac?yla meyve sebze hallerinde yeterli miktar? depolayacak ?ekilde so?uk hava depolar?n?n kurulmas? çok önemlidir” ifadelerini kulland?.
So?uk zincir k?r?lmamal?
Meyve ve sebzenin sa?l?kl? olarak tüketiciye ula?t?r?lmas? için so?uk zincirin hasattan ihracata veya tüketime kadar k?r?lmamas? gerekti?ine vurgu yapan Uçak, “Maalesef ihracat a?amas?na gelene kadar ta??ma s?ras?nda so?uk zincirin birçok kez k?r?ld???na ?ahit oluyoruz. Böyle olunca da ürünlerimizde kalite kayb? oluyor. Bu altyap? sorunlar?n?n bertaraf edilmesi için yap?lacak altyap? yat?r?mlar? maliyetli görünse de Tar?m ve Orman Bakanl???, TÜB?TAK, Kalk?nma Ajanslar? ve Uluslararas? Kurulu?lar?n bu yat?r?mlara ili?kin proje ça?r?lar? oluyor. Bu ça?r?lara sektör olarak biraz daha yak?n olmam?z ve özel sektör te?ebbüsleri ile projeler üretmemiz gerekiyor” diye sözlerini noktalad?.
Özen: "Bu projeyle herkes kazan?yor"
Gönüllü Son Hasat Projesi'nde, "G?dan? Koru Sofrana Sahip Ç?k" mant???yla g?da israf?n? önlemeyi amaçlad?klar?n? ifade eden ?zmir Tar?m ve Orman ?l Müdürü Mustafa Özen, Türkiye'de üretilen ürünlerin üçte birinin tüketmeden kaybedildi?ini dile getirdi. Özen, "Bu çok ciddi bir rakam, bizim bunu minimize etmemiz laz?m. Ekonomik de?eri kalmam??, art?k satmaya ve pazarlamaya de?er bulmad??? ürünleri üreticiler hasat etmiyorlar. Bunun teknik anlamda da ?öyle bir zarar? var. Bitkilerdeki zararl?lar hasat edilmeyen ürünleri k?? mevsimini geçirmek için kullan?yorlar. Üreticilere hep söyledi?imiz bu ürünleri satmayacaksan?z dahi dal?nda b?rakmay?n, dibine dü?eni de dibinde b?rakmay?n tarladan uzakla?t?r?n diyorduk. Bu son hasatla bunu da yapm?? oluyoruz. Gönüllü üniversite ö?rencilerimizle hasat etti?imiz ürünleri Konak ?lçemizdeki bir vak?f arac?l???yla ihtiyaç sahiplerine ücretsiz olarak veriyoruz. Burada ba??ndan itibaren birçok fayday? birle?tirmi? oluyoruz. Hem israf? önlüyoruz, hem ihtiyaç sahiplerine ürünleri ula?t?r?yoruz, hem gönüllüler taraf?ndan hasat ediyoruz, hem de teknik anlamda bizim y?llard?r söylemi? oldu?umuz zararl? organizmalar?n bahçelerde kalan ürünleri konukçu olarak kullanmas?n?n önüne geçiyoruz. Bu ürünleri tarladan uzakla?t?r?yoruz" ?eklinde konu?tu.
"G?dan? Arkada B?rakma" konulu panelde Aktris ve aktivist Zeynep Tu?çe Bayat, Tar?m ve Orman Bakanl??? AB Uyum Daire Ba?kan? Zeynep Özkan, G?da Kurtarma Derne?i Ba?kan? Berat ?nci, Beylikdüzü Kent Konseyi Ba?kan? Elif Necla Türko?lu ve Mandalina Üreticisi Sabri Çetin konu?mac? olarak yer ald?.