Marketlerdeki ?eker krizi büyüyerek ayçiçek ya??na da s?çrad?. Geçen haftalarda market raflar?nda geçici süre ?eker bulunamamas?n?n ard?ndan ?imdi de ?eker ve ya? sat??lar?nda s?n?rlamaya gidildi.
Sozcu.com.tr olarak yerinde yapt???m?z gözlemlere göre, baz? yayg?n marketlerde ya? sat??lar? 1 litre ile s?n?rland?r?lm?? durumda. Vatanda? bir ucuzluk marketinde istedi?i marka ayçiçek ya??n? uzun süredir bulamamaktan yak?n?rken, ba?ka tüketiciler ise kesme ?eker sat??lar?n?n da 1-2 kutuyla s?n?rland?r?ld???n? söylüyor. Market yöneticilerine bunun sebebini sordu?umuzda ise arz k?s?t?n?n sürdü?ü bilgisini ald?k.
Bu sorunlar?n ya?and???n? do?rulayan G?da Perakendecileri Derne?i (GPD) Ba?kan? Galip Aykaç ise, sozcu.com.tr’ye yapt??? de?erlendirmede, elindeki ?eker ve ya? arz? k?s?tl? olan perakendecinin, tüm tüketicilere ula?mak için k?s?tl? sat?? yöntemini kulland???n? söyledi.
Aykaç, “Görünen o ki, ?ekerden sonra ayçiçe?i ya??n? da önümüzdeki günlerde konu?maya devam edece?iz” dedi.
‘TÜRK ?EKER ZAM YAPTI AMA ARZ KISITI SÜRÜYOR’
Geçen haftalarda patlak veren ?eker krizi, Türk ?eker’in ?eker arz?n? k?smas?yla ba?lam??t?. Bu da, ?eker piyasas?nda olu?an ikili fiyattan kaynaklanm??t?. Yani özel fabrikalar?n maliyetlerindeki art??? gerekçe göstererek ?ekere yüzde 40 zam yapmas?na ra?men Türk ?eker’in zam yapmamas?, Türk ?eker’in arz? k?smas?na yol açm??t?. Marketler de fabrikalardan yeterli miktarda ?eker alamad?klar? için raflarda geçici bir süre ?eker bulunamad???n? söylemi?ti.
Bu durumun ‘?eker krizi’ yaratmas?n?n ard?ndan, bu hafta ba??nda Türk ?eker de ?ekere yüzde 25 zam yapt?. Ancak GPD Ba?kan? Galip Aykaç’?n aktard???na göre, ihtiyaç kadar arz henüz gerçekle?memi? durumda. Bu da perakende ?eker sat??lar?n?n s?n?rl? miktarlarda sat?lmas?na yol açt?.
“Türk ?eker hafta ba??nda yüzde 25 zam yapt? ama henüz ihtiyaç kadar arz? gerçekle?tiremedi” diyen Aykaç, “Özel ?eker fabrikalar? da Türk ?eker fiyat?na sat?? yapm?yor. Bu da zorunlu arz aç???na yol aç?yor. Baz? perakendeciler de do?al olarak tüm tüketicilere ula?abilmek için k?s?tl? sat?? yöntemini uygulayabiliyorlar” diye konu?tu.
TARIM KRED? 1 L?TRE ?LE SINIRLADI
Öte yandan, ?ekerin ard?ndan ayçiçek ya?? sat??lar? da 1 litre ile s?n?rland?r?lmaya ba?land?.
Tar?m Kredi marketlerinde gözlemledi?imiz bu uygulamada, ya? raflar?na as?lm?? duyuruda ?u yaz?yor: “De?erli mü?terimiz, tüm ya? çe?itlerimiz 1 adet ile s?n?rl?d?r. Anlay???n?z için te?ekkür ederiz.”
Konu ile ilgili bilgi veren Tar?m Kredi Kooperatifi maza?a yetkilileri, ma?azalar?nda sat?lan ya? fiyatlar?n?n piyasan?n genelinden daha ucuz oldu?unu ileri sürdü.
Yetkililer, fiyatlar nedeniyle insanlar?n stok yapma yoluna gitti?ini ve daha fazla mü?teriye ürünü ula?t?rabilmek için sat?? kotas? koyduklar?n? belirtti. Ayn? uygulaman?n ?eker sat???nda da geçerli oldu?unu belirten yetkililer, ?u anda piyasada ?eker bulunamad???n? ve daha fazla mü?teriye ?eker ula?t?rabilmek için ?eker sat???na k?s?tlama getirdi?ini belirtti.
Tar?m Kredi marketlerinde sat?lan litrelik ayçiçek ya?? fiyatlar? ile ilgili kas?m ay? ba??nda Birle?ik Kamu-?? Sendikas?’ndan yap?lan bir aç?klamada da ?öyle denilmi?ti: “5 litrelik ayçiçek ya?? fiyat? 100 TL’nin üzerine ç?karken, Tar?m Kredi Kooperatiflerinde 5 litrelik ya? fiyat? 84,90 TL'ye sat?lmakta ancak 1 adetle s?n?rlanm??t?r.”
‘ENFLASYON KAYNAKLI’
GPD Ba?kan? Galip Aykaç, perakende ya? sat??lar?ndaki s?n?rlaman?n nedeninin de t?pk? ?ekerde oldu?u gibi ya? sanayicilerinin de arz? k?sma yoluna gittiklerini, perakendecinin de mü?terilerinin hepsine ürün sunabilmek için elindekini s?n?rl? satma yoluna gitti?ini aktard?.
Türkiye’nin ayçiçe?i ihtiyac?n?n yakla??k yüzde 45’ini ithal etti?ini ve dünyada artan emtia fiyatlar?n?n maliyetleri art?rd???n? belirten Aykaç, ?öyle devam etti:
“?lave olarak kur yükselince içerideki çekirdek ve ham ya? üreticileri arz? temkinli yapmak istiyorlar zira fiyatlar yükselmeye devam ediyor ve nerede duraca?? belli de?il. Enflasyon, sermayeyi yiyen bir ?ey. Fiyatlar artt?kça ayn? miktar mal için ilave sermaye ihtiyac? do?uyor. Fiyatlar?n artt??? dönemde sat??? k?smak, sermaye ihtiyac?n? o ölçüde azalt?r.
Tahminim, çekirde?i elinde tutanlar?n bir k?sm? üretici, onlar kar etme pe?inde ve bunlar az?nl?kta. Elinde çekirde?i tutanlar?n büyük k?sm? da tüccar, onlar da piyasay? izleyip yüksek fiyata satmak istiyorlar. Bir k?sm? da ya? sanayicileri. Onlar da ilave sermaye ihtiyac?n? azaltmak için arz? dikkatli yapmaya çal???yorlar. Baz? perakendeciler ise mü?terilerinin hepsine ürün sunabilmek için k?s?tl? sat?? yapmak zorunda kalabiliyorlar. Görünen o ki ayçiçe?i ya??n? önümüzdeki günlerde de konu?maya devam edece?iz.”